Seizoen drie van True Detective begint veelbelovend

‘Yes sir!’ roepen Will en Julie Purcell in koor naar hun vader, die vanonder zijn openstaande motorkap gromt dat de kinderen om halfzes thuis moeten zijn. ‘Voor de zon onder is. Ik meen het!’ roept Tom Purcell nogmaals naar zijn wegfietsende kroost, waarop wederom twee overtuigende ‘yes sirrrs’ volgen. Als de man een moment later een slok uit zijn blikje bier neemt en over de inmiddels verlaten straat in West Finger, Arkansas tuurt, waar het onkruid door scheuren in het asfalt groeit, is duidelijk: deze kinderen komen nooit meer thuis. 

Het is 7 november 1980. Een vrijdag. De dag waarop acteur Steve McQueen overleed, zo herinnert rechercheur Wayne Hays (Mahershala Ali) zich tien jaar later als de Purcell-zaak wordt heropend. ‘Ik herinner me alles nog,’ zegt hij tijdens een getuigenverklaring. Iets wat 24 jaar later, in 2015, niet meer het geval is. Opnieuw wordt Hays, inmiddels oud, grijs en sentimenteel, over de zaak ondervraagd. Ditmaal voor een televisiedocumentaire, maar nu wordt hij geplaagd door dementie en hallucinaties.

Met deze drie verschillende tijdlijnen en één centrale misdaad, grijpt True Detective in seizoen drie succesvol terug naar de opzet van dat alom bejubelde eerste seizoen. Het seizoen dat resulteerde in een McConaissance (de carrière van acteur Matthew McConaughey maakte hierna een opvallende heropleving door) en voor een comeback zorgde van de zogenaamde anthology-serie, die elk seizoen een ander verhaal vertelt, met een nieuwe cast en in een nieuwe setting.

De terugkeer van deze elementen is een opluchting na het tweede seizoen. Een seizoen dat ondanks heel veel buzz en een cast met grote filmsterren, zoals Vince Vaughn en Rachel McAdams, in niets leek op het eerste. Niet qua gevoel en zeker niet voor wat betreft kwaliteit. True Detective 2 werd dan ook afgefakkeld door recensenten en rond de finale was een aanzienlijk deel van de kijkers, totaal in verwarring of gedesinteresseerd, afgehaakt.

Even leek het er daarna op dat HBO het voor gezien zou houden met de serie. Was het eerste seizoen dan toch een briljante toevalstreffer die schrijver Nic Pizzolatto niet kon evenaren zonder regisseur Cary Joji Fukunaga (Beast of No Nation)? Maar in de zomer van 2017 werd alsnog een derde reeks aangekondigd.

En nu, na vijf afleveringen gekeken te hebben, is duidelijk waarom. Het nieuwe seizoen van True Detective is vele malen beter dan de tweede, geflopte reeks en doet qua sfeer en acteerwerk niet onder voor dat eerste, geweldige seizoen. Tot nu toe dan – ook seizoen één ontspoorde op het einde enigszins, dus laten we niet op de zaken vooruitlopen.

Dat het oordeel over de derde reeks opnieuw neigt naar ‘erg goed’ is vooral te danken aan één man: Mahershala Ali. Ali, die in 2017 een Oscar won voor zijn rol in Moonlight en momenteel opnieuw hoge ogen gooit met Green Book, is als Wayne Hays subliem in alle drie de tijdlijnen. In 1980 als de jonge, door de Vietnamoorlog getekende detective die samen met zijn partner Roland West (Stephen Dorff in topvorm) de verdwijning van de Purcell-kinderen onderzoekt. Vervolgens als de verbitterde agent die in 1990 opnieuw in de zaak duikt als deze wordt heropend. En ten slotte als de oude man in 2015 die zijn vrouw, Amelia (Carmen Ejogo), mist en zijn best doet de puzzelstukjes van de zaak en van zijn leven op de juiste plek te leggen en ze daar te houden.

In het originele script van Pizzolatto was hoofdpersoon Wayne Hays eigenlijk een witte man. Ali, die de eerste twee afleveringen op papier toegestuurd had gekregen met de vraag of hij Hays’ sidekick wilde spelen, zag in de rechercheur echter een rol die hij niet eerder had gespeeld. Het werd zijn missie om schrijver Pizzolatto ervan te overtuigen dat deze functie – ook in het Arkansas van de jaren tachtig – door een zwarte man bekleed kon worden. Het toeval wilde dat zijn eigen grootvader in de jaren zestig en zeventig bij de staatspolitie van Arkansas had gewerkt. De acteur duikelde wat oude plaatjes op van de man in uniform en sms’te ze naar Pizzolatto. De foto’s en het feit dat Ali net een Oscar had gewonnen trokken de schrijver over de streep.

Dat ondervraagden anders reageren op een zwarte rechercheur dan op een witte – zeker in landelijk working-class-Arkansas in de jaren tachtig – betekende dat Pizzolatto zijn reeds geschreven werk moest herzien. De aanpassingen moesten wel subtiel zijn, benadrukte Ali tegenover de schrijver. ‘Ik vroeg hem zich voor te stellen dat een verdachte tijdens een ondervraging zijn aandacht meer zou vestigen op de witte agent,’ zei Ali in de Vox-podcast I Think You’re Interesting. ‘Dit soort kleine dingen geven een beter, eerlijker beeld van hoe het werkelijk is. Het is niet zo dat mensen constant het N-woord gebruiken, het zijn dingen als geen hand willen geven of een onaangename begroeting.’ Volgens de acteur had Pizzolatto slechts deze kleine aanwijzing nodig om terug te komen met ‘briljante scripts’.

Er zijn een paar punten die ervoor kunnen zorgen dat True Detective 3 uiteindelijk toch de boeken in zal gaan als middelmatig, en niet als briljant. Het is bijvoorbeeld een gemiste kans dat Hays’ vrouw Amelia, hoewel ze een belangrijk aandeel in het verhaal heeft, als personage niet erg overtuigend is uitgewerkt. Ook doen de stropoppetjes die op de plaats van het misdrijf worden gevonden te veel denken aan de houtwerkjes uit het eerste seizoen. Maar vooral het gevoel dat de misdaad waar het ditmaal om draait, de verdwijning van de Purcell-kinderen, stiekem het minst interessante mysterie is, kan uiteindelijk fataal uitpakken. Dit zijn zaken die tot en met aflevering vijf nog wegvallen tegen de aangename grauwheid van Arkansas in de jaren tachtig en het steengoede acteerwerk van met name Ali en Dorff (die met oudemannenmake-up een exacte kopie van Jack Nicholson blijkt). Dat Ali in een interview zei dat de seizoensfinale het beste televisiescript is wat hij ooit las, geeft hoop.

Het derde seizoen van True Detective is te zien via Ziggo Movies & Series.