Jacques Prévert

Musiques de films : Joseph Kosma

Frankrijk 1996. Documentaire van Serge Le Péron. Met o.a. Antoine Duhamel, Marcel Carné, Bruno Brévant, Germaine Montero en Alexandre Trauner.

Le roi et l'oiseau

Frankrijk 1980. Animatie van Paul Grimault.

Een sprookje van H.C. Andersen over het herderinnetje en de schoorsteenveger, die verliefd worden op elkaar. De koning heeft echter ook een oogje op het lieve hoedstertje. Grimault heeft sinds 1946 (!) aan deze film gewerkt. De eerste versie daarvan kwam in 1953 uit onder de titel LA BERGÈRE ET LE RAMONEUR. In de loop der jaren heeft Grimault het geheel bewerkt tot de huidige versie. Helaas zijn de verschillen tussen de oude en nieuwe fragmenten duidelijk te zien. Hoewel niet direct een kinderfilm is, werd deze artistieke film in het Nederlands nagesynchroniseerd. Scenario van regisseur Grimault en Jacques Prévert.

Le désordre à vingt ans

Frankrijk 1967. Historische film van Jacques Baratier. Met o.a. Antonin Artaud, Jacques Audiberti, Arthur Adamov, Simone de Beauvoir en Roger Blin.

Zou volgens de cineast als ondertitel mee moeten hebben gekregen 'chronique germano-pratine'. Op basis van beelden, die gedurende de opwindende jaren 1947 en 1948 in Saint-Germain-des-Prés werden gemaakt, interviewt de maker de acteurs twintig jaar later, met de bedoeling de nogal opgejaagde jeugd van toen te portretteren. Een merkwaardig mozaïek en tegelijkertijd een tamelijk origineel experiment. Bovendien de getuigenis van een plaats en een tijdperk van hen die erbij waren.

Mon frère Jacques

België 1961. Biografie van Pierre Prévert. Met o.a. Jacques Prévert, Catherine Prévert en Pierre-André Boutang.

Pierre Prévert vertelt op schitterende, persoonlijke en de non-conformistische wijze die hem eigen is over Jacques. Een opvallende selectie en montage van archiefbeelden en filmfragmenten, de mooie plaatjes van Willy Kurant incluis. Maar buiten dat komt met Jacques Prévert een complete Franse artistieke en creatieve periode tot leven. Van wezenlijk belang om hem te leren kennen. Het was ook de tijd waarin de RTBF goed werk deed maar daar gaat het nu niet om.

Aubervilliers

Frankrijk 1947. Documentaire van Eli Lothar.

Aubervilliers, een voorstadje van Parijs, een arbeiderswijk met een goede tweeduizend inwoners waarvan de meesten leven van de binnenscheepvaart. Beelden van het laden en lossen van schepen, van spelende kinderen, soms troosteloos en zonder toekomst, dan weer vol levenslust. De makers vragen aandacht voor de mensonterende omstandigheden waarin de bewoners van deze bidonville leven. De film werd gemaakt in 1945, kort na beëindiging van WO II, in opdracht van de Communistische Partij en het propagandistische reukje is nooit ver weg. Het commentaar werd geschreven door Jacques Prévert en gedeeltelijk gesproken door Roger Pigaut en gedeeltelijk gezongen door Germaine Montero en Fabien Louis. Zeer interessant als tijdsdocument. Montage van Roger Dwyre, terwijl regisseur Lothar zelf de camera hanteerde.

Les portes de la nuit

Frankrijk 1946. Drama van Marcel Carné. Met o.a. Yves Montand, Nathalie Nattier, Serge Reggiani, Pierre Brasseur en Saturnin Fabre.

Vlak na WO II beleeft een voormalig verzetsman (Montand) een gedenkwaardige nacht dankzij een rendez-vous met een droomvrouw (Nattier) én een ontmoeting met een voormalig verrader (Reggiani). De gangmaker is een zwerver die zichzelf voorstelt als Het Lot. Les portes de la nuit is het melodramatische, soms surrealistische voortbrengsel van de zevende samenwerking tussen regisseur Carné en scenarist/poëet/schrijver Jacques Prévert, vlak na hun meesterwerk Les enfants du Paradis. Les portes flopte, het publiek was niet ontvankelijk voor een verfijnde ontleding van de gespleten Franse naoorlogse maatschappij. Inmiddels overheerst ontzag.

Les enfants du paradis

Frankrijk 1945. Drama van Marcel Carné. Met o.a. Arletty, Jean-Louis Barrault, Marcel Herrand, María Casares en Louis Salou.

De achtergrondinformatie bij de film is even legendarisch als het drama zelf. Om maar iets te noemen: de duurste productie tot dan toe werd gemaakt in de artistiek-logistieke hel, namelijk nazi-occupatie; regisseur Carné was gedwongen collaborerende figuranten in te huren, terwijl zijn joodse art director en componist vanuit een schuilplaats werkten en hoofdrolspeler Barrault verzetsleden op de set verborg. Tegelijk een allegorie voor het verzet tegen de occupatie en een poëtisch-realistische ode aan het theater en puurheid van hart, vertelt Les enfants du paradis over 19de-eeuwse mime-acteur Baptiste (Barrault), die een van de vele bewonderaars is van de mysterieuze courtisane Garance (Arletty). De film bestaat uit twee episoden: Le boulevard du crime en L'homme blanc, resp. 95 min. en 87 min.

Lumière d'été

Frankrijk 1942. Drama van Jean Grémillon. Met o.a. Madeleine Robinson, Madeleine Renaud, Paul Bernard, Pierre Brasseur en Georges Marchal.

Een decadente aristocraat heeft zijm zinnen gezet op een jonge vrouw die in een herberg op de terugkeer van zijn verloofde wacht en slaagt bijna in zijn intriges. Dit gegeven als uit driestuiversroman kreeg een sombere po[KA3]ezie door het scenario van Jacques Pr[KA1]evert en een onopgesmukte overtuigingskracht door de regie van Gr[KA1]emillon (een van de vergeten grote talenten). De ideaal gekozen acteurs zijn opmerkelijk, Renaud in de eerste plaats.

Les visiteurs du soir

Frankrijk 1942. Fantasy van Marcel Carné. Met o.a. Arletty, Alain Cuny, Fernand Ledoux, Marie Déa en Jules Berry.

Eind vijftiende eeuw reizen twee minstrelen (Arletty en Cuny) rond met als opdracht zieltjes te winnen voor de duivel. Tijdens een bezoek aan baron Hugues loopt het allemaal anders: de reizigers en de kasteelbewoners raken verliefd op elkaar. Poëtisch-realistisch regisseur Carné maakte dit middeleeuwse sprookje na Quai des brumes en Le jour se lève, en voor zijn meesterwerk Les enfants du paradis. Vaste scenarist Jacques Prévert situeerde het verhaal in het verre verleden, maar de goede verstaander zag er destijds natuurlijk een allegorie in voor de oorlogssituatie: liefde is het enige antwoord op het kwaad.

Remorques

Frankrijk 1941. Drama van Jean Grémillon. Met o.a. Jean Gabin, Michèle Morgan, Madeleine Renaud, Charles Blavette en Jean Marchat.

Vleesgeworden knoestigheid Jean Gabin is André Laurent, kapitein van een sleepboot (een remorquer). Op een woeste nacht is de getrouwde Laurent de aangewezen zeebonk om een scheepsbemanning te redden. De schipper in nood is zijn aartsvijand - 'een schoft op land en ter zee', aldus Laurent - maar diens vrouw is een lieftallige dame die subiet Laurents huwelijk zwaar onder druk zet. Cineast Grémillon werd gefrustreerd door de nazibezetters, maar wist desondanks een sfeervolle schuimopera aan elkaar te rijgen. Met de gedenkwaardige openingszin: 'Je kookt voor de Hollanders!? Dan ben je geen man meer, en geen kok, dan ben je een aardappel!'

Le jour se lève

Frankrijk 1939. Misdaad van Marcel Carné. Met o.a. Jean Gabin, Jacqueline Laurent, Arletty, Jules Berry en Bernard Blier.

De in (variété) theater getrainde Gabin had in een productief decennium al in dertig films gespeeld toen hij met Carné Le quai des brumes en een jaar later Le jour se lève maakte. In deze poëtisch-realistische tragedie speelt hij een arbeider die geen vlieg kwaad doet, maar op een dag toch een gladjanus vermoordt. Terwijl de politie hem uit het huis probeert te halen waarin hij zich heeft verschanst overdenkt hij hoe het zo gekomen is. Scenarist Jacques Prévert zou met Carné enkele jaren later Les enfants du paradis maken.

Le crime de Monsieur Lange

Frankrijk 1935. Drama van Jean Renoir. Met o.a. René Lefèvre, Jules Berry, Odette Florelle, Nadia Sibirskaia en Sylvia Bataille.

De uitgever van een schandaalblad vlucht voor schuldeisers en doet voorkomen of hij bij een treinongeval is omgekomen. Een journalist maakt van het blad een coöperatieve onderneming en weet die zeer succesvol te maken. Dan komt de uitgever met een nieuwe identiteit de winst opeisen. Combinatie van scenario van Jacques Prévert en regie van Renoir maakt de film tot een meesterwerk, met verrassend moderne zwarte humor en treffende milieutekening van een drukkerij en de bewoners van een binnenplaatsje waar deze gesitueerd is. Sterke rol van Berry als doortrapte uitgever. Camerawerk van Jean Bachelet. Op tv wordt meestal de gerestaureerde versie vertoond.

L'atalante

Frankrijk 1934. Drama van Jean Vigo. Met o.a. Michel Simon, Dita Parlo, Jean Dasté, Gilles Margaritis en Louis Lefebvre.

De jonge vrouw van een binnenschipper verveelt zich door haar eentonige bestaan aan boord en voelt zich onbehaaglijk door de aanwezigheid van een bizarre knecht. Als ze Parijs aandoen laat ze zich het hof maken door een ander, maar de dekknecht weet haar bij haar echtgenoot terug te brengen. Dit simpele en voorspelbare gegeven kreeg door de verrassende vormgeving en het weinig bekende milieu een opmerkelijke en tijdloze charme. Waarschijnlijk de beste rol van Simon, terwijl deze geheel werd geïmproviseerd. Een flop bij de première, nu klassiek, al heeft de te jong gestorven Vigo het succes zelf niet mee kunnen maken. Scenario van de regisseur en Albert Riéra naar een manuscript van Jean Guinée. Ook bekend als LE CHALAND QUI PASSE.

L'affaire est dans le sac

Frankrijk 1932. Komedie van Pierre Prévert en Jacques Prévert. Met o.a. Jean-Pierre Dreyfus, Etienne Decroux, Lucien Raimbourg, Marcel Duhame en Jean-Jacques Brunius.

Een kapelaan en een jongeman willen een rijke erfgename in een zak ontvoeren maar nemen per abuis haar vader mee. De jongeman trouwt met de erfgename. Onbeduidende intrige waaraan de gebroeders Prévert allerlei eigen onzinnige, surrealistische en poëtische grappen hebben toegevoegd. Scherpe satire op het fascisme en dat is geen verrassing in die tijd. Dit commerciële fiasco is nu een Franse klassieker geworden.