Club Lees las Stoner

Stoner

© Uitgeverij Lebowski

Als arme boerenzoon vertrekt William Stoner naar de landbouwuniversiteit van Missouri om nieuwe ideeën en methoden te leren, waardoor de grond meer op zou kunnen gaan brengen. Dat Stoner studeert, is niet vanzelfsprekend, zeker niet voor boerenfamilies in die tijd – het kost behoorlijk veel geld. Maar volgens lezer Lisette was dit een berekende keuze: het was de bedoeling dat hij naar de landbouwhogeschool zou gaan, “waar hij manieren zou leren om met het steeds droger wordende land om te gaan.”

Zoals William zich door alle karweien op het land heeft heen gewerkt, zo werkt hij zich ook door zijn lessen: stug, grondig, plichtsgetrouw, zonder vreugde en zonder zorgen. Tot hij in het tweede jaar van zijn studie Archer Sloane ontmoet, die de verplichte inleiding in de Engelse letterkunde doceert, en waar alle studenten een beetje bang voor zijn. Als Sloane een gedicht van Shakespeare voordraagt verkruimelt William, hij is op slag verliefd.

Stoner gaat Engels studeren, geen landbouwkunde. Clublid Hanneke is “jaloers” op de zekerheid waarmee Stoner kiest voor dit vak.

“Stoner observeert het alsof het allemaal buiten hem staat. Niet alleen personen, maar ook situaties; bijvoorbeeld de start van de oorlog deed hem aanvankelijk niets, en toen hij moest kiezen wat hij ermee moest doen, was het extreem lastig voor hem”, viel lezer Jacob Jan op. Meerdere lezers vonden het een passief karakter, of meer stoïcijns? Naaz merkt op:

“Wacht eens even... het hele boek lang noem ik Stoner passief in mijn annotaties, maar wat als hij eigenlijk gewoon leeft volgens het stoïcisme? De definitie van stoïcisme is: een levensfilosofie waarin je leert omgaan met pijn, verlies en tegenslag door je emoties niet de overhand te laten nemen, en je vooral te richten op wat binnen je controle ligt. Misschien is dat precies wat Stoner doet, en is zijn passiviteit eigenlijk een vorm van kracht.” Naaz vroeg het de lezers in de meet-up, en de poll wees uit: 65% vond hem passief, 35% stoïcijns. 

Doordat hij zoveel observeert, krijgt de lezer veel te weten over de wereld om hem heen, maar weinig over Stoners binnenwereld. Thomas: “Iedereen is als een gedicht dat gelezen kan worden, geanalyseerd, maar veel verder gaat Stoner niet.” En volgens Ana geeft de schrijver John Williams de lezer “geen ruimte om zelf een oordeel over Stoner te vormen. Er wordt niks gezegd over zijn prestaties – de schrijver wil dat we Stoner alleen oordelen vanwege zijn achtergrond, alsof dat alles in jouw leven kan bepalen.”

Naaz sprak met Eric Jan Harmens en Teddy Tops over dit boek, en merkte op dat ze wat autistische kenmerken herkende in Stoner. Bijvoorbeeld dat hij altijd eerlijk is, en een heel sterk moreel kompas heeft, soms ten koste van zichzelf. Stoner heeft moeite met vriendschappen, of herkennen welke mensen zijn vrienden zijn. Dick: “Hij mist verdere diepgang en omgang, denk ik.” Thomas voegde in de meet-up nog toe: “Ik denk ook wel dat hij de mentale middelen mist om voor zichzelf op te komen.”

Stoner en Edith

Stoner heeft ook een echtgenote, Edith. Hun huwelijk is op een wonderlijke manier begonnen, waarbij het niet helemaal duidelijk is of Edith wel écht met Stoner wilde trouwen. Naaz: “Ik vraag me dan af of ze uit properheid akkoord heeft gegeven of het echt wilde. Het lijkt niet alsof Stoner per se indruk op haar maakte.” Hanneke zag toch wel een connectie tussen de twee, maar volgens Joost lijkt er “weinig ruimte voor haar mening of gevoelens.” 

Binnen hun huwelijk is Edith heel passief en heeft ze weinig zin in seks, maar Stoner drukt zijn zin toch door. Het wordt niet beschreven als verkrachting, maar dat is het wel, vinden veel lezers, al verschillen de meningen over de intenties van Stoner: geeft hij niks om wat Edith wil, of weet hij gewoon niet beter? Luka geeft aan dat tot heel recent verkrachting binnen het huwelijk nog geen strafbaar feit was – volgens de wet kón je dus helemaal niet verkracht worden door je echtgenoot.

Later in het boek slaat het karakter van Edith om, en gaat ze heel erg controle uitoefenen over Stoner. Ze wil plotseling een kind, en zodra hun dochter er is, wordt Stoner een soort moederfiguur voor haar. Op dit punt in het boek zei Thomas: “Ik heb het gevoel dat ik ineens een horrorboek aan het lezen ben. Haar gedrag is zo onherkenbaar en absurd.” Ze wordt heel passief agressief, zegt Ellen, omdat ze al die tijd niet voor haar eigen behoeften heeft gestaan.”

de antiheld

Op de universiteit heeft Stoner een rivaliteit met een andere professor: Lomax. Mahat noemt hem een soort “anti-held”, want, zoals Hanneke zegt, “Ik zie Lomax als alles wat Stoner wil zijn, maar niet kan. Ze zijn allebei onaangepast, eigenlijk, maar Stoner heeft toch geprobeerd zichzelf in een burgerlijke mal te duwen (vrouw, kind, etentjes) die misschien wel helemaal niet bij hem past. Lomax heeft schijt aan al die dingen en zegt nee tegen alle verplichtingen die hem afleiden van zijn Grote Liefde: het werk.” 

Er ontstaat een groot conflict tussen Stoner en Lomax wanneer deze een student onder zijn vleugels neemt, die volgens Stoner niet goed genoeg is in het vak: Walker. Hanneke: “Ik denk dat Lomax een grote verwantschap met Walker voelt, omdat ze allebei een handicap hebben.” Dat maakt het meteen ingewikkeld voor Hanneke, want de enige twee personages met een beperking in dit boek zijn meteen de ‘bad guys’. “Voelt een beetje ableist en ouderwets.” Op de universiteit heeft Stoner een rivaliteit met een andere professor: Lomax. Mahat noemt hem een soort “anti-held”, Hanneke voegt toe: “Ik zie Lomax als alles wat Stoner wil zijn, maar niet kan zijn. Ze zijn allebei onaangepast, eigenlijk, maar Stoner heeft toch geprobeerd zichzelf in een burgerlijke mal te duwen (vrouw, kind, etentjes) die misschien wel helemaal niet bij hem past. Lomax heeft schijt aan al die dingen en zegt nee tegen alle verplichtingen die hem afleiden van zijn Grote Liefde: het werk.”

Er ontstaat een groot conflict tussen Stoner en Lomax wanneer deze een student onder zijn vleugels neemt, die volgens Stoner niet goed genoeg is in het vak: Walker. Hanneke: “Ik denk dat Lomax een grote verwantschap met Walker voelt, omdat ze allebei een handicap hebben.” Dat maakt het meteen ingewikkeld voor Hanneke, want de enige twee personages met een beperking in dit boek zijn meteen de ‘bad guys’. “Voelt een beetje ableist en ouderwets.”

Dan wordt er nog opgemerkt dat het bijna knap is, dat Stoner literatuur studeert met zoveel passie, en toch zo ver verwijderd blijft van zijn eigen emoties. Zouden sommige mensen zich daar juist niet achter verschuilen? Je krijgt er in elk geval wel mooie boeken van.

Club Lees summer special!

© Frank August/Das Mag

Vanaf 14 juli is het volgende boek te vinden in de Club Lees-app: Man maakt stuk van Maurits de Bruijn. Een zomer editie, 6 weken lang te lezen, uitgekozen door onze special guest: Elmer.