Alledaagse bijzonderheden

Helena Třeštíková stelde voor IDFA 2018 een top-10 samen met films die haar bijzonder hebben geïnspireerd. Deze films worden vertoond tijdens het festival.

Ook vertoont IDFA 7 films uit haar rijke oeuvre in het Retrospective.

In haar imposante oeuvre volgt Helena Třeštíková (Praag, 1949) vaak decennialang het leven van gewone mensen, deinend op het veranderende politieke tij. Zo creëert ze intimiteit en een sterke betrokkenheid van de kijker, die meeleeft met de hoofdpersonen. Tegelijk biedt ze weidse vergezichten op het naoorlogse tijdperk.

Helena Třeštíková: ‘Over de grote geschiedenis worden al genoeg films gemaakt. Wat mij interesseert is juist de kleine, persoonlijke geschiedenis van mensen, want die leven wij allemaal. De grote geschiedenis raakt ons slechts hier en daar.’

‘Het is niet genoeg! Maar er lag een contract met de producent; in de subsidieaanvraag moet een einddatum staan. En zo gaat het meestal. Ik hoop ze ook in de toekomst te blijven volgen, Ivana en Václav hebben al toegezegd.’

‘Mijn dagboeken. Ik realiseerde me dat een dagboek de waarheid van het moment kan vangen. Achter elkaar gezet, vormen al die dagelijkse momenten een verhaal. Dat principe ben ik gaan toepassen in film. Mijn eerste poging was Miracle, die wordt vertoond tijdens IDFA.’

‘Ik maak al meer dan veertig jaar films. Het zijn niet allemaal grote projecten, ook kortere. Ik moet wel, want als ik niks doe word ik depressief. Werken is mijn remedie.’

‘Voor mij zijn zij de ware helden. Gewone mensen zijn helden omdat ze iedere dag te maken hebben met de ingewikkelde uitdaging die het leven is. Zeker ten tijde van het communistische regime, toen was onderdak vinden en aan eten komen al een opgave. En het maken van films ook.’

‘Zeker. Zo moest ik een keer een scène van een kerkelijk huwelijk wegsnijden want van religie moesten ze niets hebben. Maar dat heb ik niet gedaan. Ik heb gewoon afgewacht. Er gebeurde niks, niemand die er wat van zei. Dus ik heb het mooi zo gelaten. Zo kan het ook, protesteren tegen het regime, haha!’

‘Ja, dat is zo. Dat was ook de boodschap van de Tsjechische new wave waartoe ook Miloš Forman behoort: het echte leven vastleggen zoals het is. Dat was toen totaal nieuw.’

‘Poëzie is tijdloos, terwijl zijn activistische films echt passé zijn. De film die ik koos verliest zijn waarde nooit. En voor mij persoonlijk was het een belangrijke film omdat hij de onbereikbare droomwereld toont die Parijs was in die tijd van gesloten grenzen.’

‘Het wordt een portret van zeventig minuten. De twintig minuten die al af zijn, vertonen we als showcase op festivals. Helaas niet op IDFA, omdat de beeldrechten voor het buitenland nog niet zijn geregeld. De ondertitel is The Way to Freedom. Rode draad is hoe de tijd waarin hij leefde van invloed is geweest op zijn leven en zijn films. Zijn leven had een geweldige cast: zijn klasgenoot was Václav Havel, Milan Kundera was zijn literatuurleraar, Jean-Claude Carrière zijn scenarioschrijver en Michael Douglas zijn producent, om maar wat namen te noemen. Dus opnieuw is het thema hoe de loop der geschiedenis een mensenleven raakt.’

‘Ivana en Václav hebben een bovengemiddeld vruchtbaar en ondernemend leven geleid, zeker ten tijde van het communistische regime. Maar het kapitalisme bracht hen niet het profijt dat je zou verwachten. Ze wilden hun dromen zien uitkomen, maar de harde realiteit bleek weerbarstig. In feite is het uitgedraaid op een desillusie.’