In een immense markthal brengt choreografenduo León & Lightfoot topdansers van het Nederlands Dans Theater samen met de wereldvermaarde strijkers van het Kronos Quartet en de filmische trancemuziek van Philip Glass.

Sooner or later – vroeg of laat, zo heette de indrukwekkende dansvoorstelling waarmee het Nederlands Dans Theater in 2007 voor het laatst was te zien tijdens het Holland Festival, in de Westergasfabriek. Voor het choreografenpaar León & Lightfoot de eerste locatievoorstelling uit hun 25-jarige carrière. Dat project smaakte naar meer. Toch zou het zeven jaar duren voor het topgezelschap weer werd uitgenodigd door het festival; eerder later dan sooner dus. Paul Lightfoot (1964) gokt dat het met beschikbare tijd, tourschema’s en podia te maken heeft. ‘Zeker is het jammer dat we niet zijn uitgenodigd. Iedereen veert op als je in het Holland Festival staat. Een belangrijk platform, nationaal en internationaal. Maar wij hebben een groot podium nodig. En in het Muziektheater staat opera. En het Nationale Ballet. Maar het gaat niet weer zeven jaar duren: we praten nu al over 2016.’

Dit voorjaar maken artistiek leider Lightfoot en zijn muze Sol León (1965) eindelijk weer een avondvullend festivalwerk: Programma V, op muziek van hun favoriete componist Philip Glass, live uitgevoerd door het Kronos Quartet uit San Francisco, in de immens grote markthal van het Food Center Amsterdam. Van het Holland Festival mocht het duo zelf een locatie uitzoeken. León: ‘We leken wel op huizenjacht. Een locatie moet je inspireren, anders werkt het niet.’

kathedraal

Ze keken naar het Centraal Station, het vierkante hoofdkantoor van de Hema, werfpanden in Amsterdam-Noord. Die waren het allemaal niet. Ze vielen uiteindelijk voor de trappen, de symmetrie, het puntdak, de klok en vooral de enorme ruimte van het Food Center. Waar ieder ander zou schrikken van zo veel leegte, uit angst de menselijke maat te verliezen – niemand heeft er eerder opgetreden – zien León & Lightfoot juist allemaal visioenen voor zich, over het verstrijken van tijd. Want ja, deze ‘kathedraal van groente, fruit, vlees en vis’ vraagt om een spirituele blik. En de cyclische muziek van Glass, hun favoriete componist, gaat in wezen ook over het vervliegen van tijd.

Het enige minpunt aan de Markthal: de weeïge geur. León: ‘Het ruikt er vies, naar oud voedsel en etensresten door elkaar. Ze zullen flink moeten schrobben om die geur weg te krijgen.’ Lightfoot: ‘Ik houd ervan dat er door handelaren echt is gewerkt in deze monumentale hal. Dat ruik je.’

Daar op die vloer van honderd meter onder dat hoge puntdak zullen straks zo’n dertig dansers van de topgroep van het Nederlands Dans Theater hun weg zoeken op de klanken van Glass, live vertolkt door zijn wereldberoemde ‘huiskwartet’: de vier topmusici van het Kronos Quartet. Leider en oprichter David Harrington heeft echter moeite met hoogte. ‘Dus we kunnen de musici dus niet zo maar de nok in takelen,’ aldus Lightfoot. Het wordt sowieso een uitdaging voor de dansers, want het Kronos Quartet speelde eerder nooit live in een dansvoorstelling; het staat erom bekend nooit dezelfde tempi te spelen. ‘Oh god, de dansers zullen die tempowisselingen gaan haten. De musici komen pas een week voor de première naar Nederland. Eerder kunnen we niet samen repeteren.’ 

chemie

Het idee om samenwerking te zoeken met het Kronos Quartet komt van Robert van Leer, de vorige zakelijk leider van het Nederlands Dans Theater, iemand met sterke connecties in het internationale muziekleven. Dat violist Harrington uiteindelijk ja zei, heeft alles te maken met León, zegt Lightfoot: ‘Zo’n eerste afspraak begint zakelijk. Maar het werkt pas als er chemie is. David viel voor Sols spiritualiteit. Hij heeft iets filosofisch. Ze voerden al snel gespreken over oorsprong, lot, toeval, bestemming, reïncarnatie.’ León, lachend: ‘Paul vertegenwoordigt één kant van het leven: het lawaai. Ik de andere: de stilte.’ Ook de boeddhistische Glass, die ooit wiskunde en filosofie studeerde, deelt deze fascinatie voor het spirituele. Mede daarom choreografeert het duo hun grillige, tragikomische danstaal graag op zijn hypnotiserende, repetitieve muziek. Lightfoot: ‘De dansante kracht van Philips muziek ligt vooral in het cyclische karakter: begin en eind komen vaak samen. Je kunt de pulserende structuur horen en voelen. Dat is prettig voor dansers, die horen als het ware beweging.’ Het Kronos Quartet heeft talloze composities van Glass op het repertoire staan, waaronder speciaal voor hen geschreven werken.

De twee choreografen ontmoetten meesterviolist Harrington in Madrid, op een terras aan het plein voor het Museo Nacional Centro de Arte Reine Sofía. León: ‘Dat was geen toeval: ik ben daar op mijn achttiende mijn danscarrière begonnen, dansend door ziekenhuisgangen toen het museum nog een algemeen hospitaal was. Tijdens ons overleg stak op het plein een wind op, alle papieren waaiden over het terras. Dat zag er filmisch uit, een voorteken. We gaan waarschijnlijk wind gebruiken in de Markthal.’  

koyaanisqatsi

Het Kronos Quartet bezocht tot op heden nog geen optreden van het Nederlands Dans Theater. Onlangs kwam wel het team rond de musici kijken toen het Nederlands gezelschap optrad in Berkeley. Lightfoot: ‘Ze hadden nog nooit zoiets gezien.’

De keuze van de composities voor de 75 minuten durende voorstelling gebeurt in nauw overleg. Glass schrijft nog aan nieuwe vioolconcerten. Eén stuk staat vast. Lightfoot en León werden beide getroffen door de filmische trancemuziek Koyaanisqatsi uit 1982. ‘Ons hart breekt als we die muziek horen. Wij willen 22 minuten uit Koy tot katalysator maken van de voorstelling. Maar we wisten dat Koy altijd een no-go was voor Philip. Niemand mag daar aankomen. We hebben het toch gevraagd. En hij vertrouwt ons! Het wordt omgeschreven naar vier strijkers en wij mogen als eerste op Koy choreograferen.’

Food Center Markthal
Programma V
7, 8 en 9 juni, 20.30 uur