Slow art?
Kentridge neemt de tijd. Over zes minuten in een film kan hij negen maanden doen. Zijn kunst begint met rondjes lopen in zijn studio, waar knipsels, boeken, oud werk, onbestemde objecten, voorzichtige beginnetjes hem op gedachten kunnen brengen. Die studio beschouwen als een afbeelding van zijn brein, een blik in het hoofd, dat is ook Kentridge ten voeten uit. Weer: die speelsheid, en het is het denkproces dat hem hogelijk interesseert.
En zoals slow food van spaarzaamheid en zorgvuldigheid getuigt, zo is het ook met Kentridges werk. Een voorstudie voor een opera-enscenering wordt een op zichzelf staande installatie (Black box bij Die Zauberflöte). Restmateriaal wordt gerecycled, afval wordt niet weggegooid. In zijn voorliefde voor het analoge is Kentridge kortom supermodern.
Kunnen we het nu dan over die bejubelde tentoonstelling in Eye Amsterdam hebben?
Daar is ook zo’n voorbeeld te zien van duurzame kunst. I Am Not Me, the Horse Is Not Mine is een bijproduct van de voorbereidingen van De neus, de Sjostakovitsj-opera die Kentridge in 2010 regisseerde voor de Metropolitan Opera in New York. Uitgangspunt is Gogols gelijknamige verhaal waarin een neus een eigen leven gaat leiden. Citaten uit het vermaarde showproces tegen Nikolaj Boecharin (1938) zijn gecombineerd met absurdistische scènes, oude filmbeelden en sovjetmodernisme.
Maar centraal staat natuurlijk More Sweetly Play the Dance, het 45 meter lange fries van bewegende beelden dat Kentridge speciaal voor deze tentoonstelling maakte. Een bezoek aan Eye is haast verplicht, alleen hierom. Het hoeft niet lang te duren, maar als je je eenmaal op een van die stoeltjes daar hebt neergezet, wil je blijven. De filmparade die voorbij trekt, is een reidans, een demonstratie, een processie, een rouwstoet. Iemand torst een badkuip, een ballerina danst met geweer. Een gekooide, een wervelende figuur, patiënten met loopinfuus, geketenden, koppen van denkers en revolutionairen lopen mee. Houtsnedes van takken roepen een associatie met Palmpasen op. En het droevig-ingetogen swingende blaasorkest lijkt afkomstig uit New Orleans. Het is poëtisch, het is prikkelend en doortrokken van een bloedmooie melancholie.
Let op de agenda van Eye, want er zijn interessante film- en voordrachtsavonden omheen geprogrammeerd. Albie Sachs, de anti-apartheidsactivist, komt. En er is, heel wat anders, een Lulu Marathon, waar zowel Erdgeist (1923) als Die Büchse der Pandora (met Louise Brooks als Lulu, 1928) wordt vertoond.
