Der Untergang Der Nibelungen opent ijzersterk met pontificaal op toneel een zwarte Mercedes. Snelle gozers en meiden hangen rond de patserbak, beetje geilen op de motorkap met het ritmisch openen en dichtsmijten als metafoor van seks. Maar de auto, het symbool van het naoorlogse Duitse Wirtschaftswunder, is gebutst, aangereden zo te zien.
Er zitten deukjes in het Duitse mirakel. Het Berlijnse Gorki Theater ging aan de haal met het eeuwenoude Nibelungenverhaal en maakte een oneerbiedige, eigentijdse bewerking van het Duitse erfgoed, de middeleeuwse mythe waarop niet alleen Wagners Ring-cyclus is gebaseerd, maar ook Tolkiens The Lord of the Rings. In de oude mythe hebben de Nibelungen het Rijngoud in handen, bron van ongebreidelde rijkdom en macht. Regisseur Sebastian Nübling en Jens Hillje, vaste dramaturg van Gorki, brachten het verhaal terug tot de essentie, als klassiek verhaal over de hoogmoed van de macht die ten val komt in een destructieve kolk van hebzucht, wraak, liefde en haat. Het Rijngoud is vervangen door de nieuwe heilige koe: de moderne economie, op het altaar waarvan vele offers worden gebracht. Het loopt niet goed af.
‘In wezen gaat ons stuk over de Duitse ziekte: superioriteitsgevoel en arrogantie,’ zegt Sebastian Nübling in Berlijn, na afloop van een opvoering van het stuk in februari. ‘We hebben de mythe afgepeld. Siegfried en zijn trawanten zijn bij ons niets anders dan egoïstische machtswellustelingen.’ We zitten in de kantine, een afgebladderde ruimte met typisch Oostduitse charme. Openbaar toegankelijk, zodat na de voorstelling het publiek zich mengt met de zojuist afgeschminkte acteurs.
