buitenlandjournalistiek Achtergrond

Frontlinie #82 - Twee werkelijkheden

In Frontlinie brengt Bram Vermeulen verdiepende, verhalende en onthullende buitenlandjournalistiek. Met een abonnement op de nieuwsbrief ontvang je iedere twee weken extra verhalen, achtergronden en lees-, kijk- en luistertips in je inbox.

Twee werkelijkheden
22 september 2024

Het is stil op straat. De avondklok in Noumea is ingegaan. Bij het vallen van het duister, klokslag 18:00 uur, moet iedereen in de hoofdstad binnen zijn. We zijn op Nieuw-Caledonië, zo’n 17.000 kilometer van huis.

Het vliegtuig hier naartoe zat vol met Franse gendarmen. Jonge mannen, nog geen twintig, kort geknipt haar, breed geschouderd. Troepenversterkingen voor de komende week als wordt gevierd of betreurd -afhankelijk van wie je spreekt- dat Frankrijk het voor het zeggen kreeg op dit eiland in de Stille Oceaan. Geconfisqueerd, zoals de Fransen het noemen, om er gevangenen heen te sturen. Moordenaars, dieven, politieke opstandelingen, veroordeelden die Frankrijk liever kwijt was.
Een protesterende Kanak met de Nieuw-Caledonische vlag
©  Frontlinie/Marjolein den Dekker

Die geschiedenis van de strafkolonie komt in ieder gesprek hier weer terug. We trokken op met een Corsicaan, wiens overgrootvader naar Nieuw-Caledonië was gestuurd nadat hij zijn neef had doodgestoken in een vlaag van jaloezie. Terwijl we geschoten hert aten op het erf van zijn boerderij, liet hij de papieren zien die het verhaal bevestigden. Aangekomen met 5 franc en 75 centen in zijn broekzak.

De Corsicaan noemde zichzelf, met trots, een slachtoffer van de geschiedenis. Nazaat van een banneling die nooit meer terugkeerde naar het vaderland.  
De Corsicaan te paard
©  Frontlinie/Marjolein den Dekker

Ruim 170 jaar later zorgt die geschiedenis nog steeds voor zoveel spanning, dat de Franse gendarmen grote delen van de stad hebben afgesloten. In mei vielen op Nieuw-Caledonië elf doden bij rellen tussen de Franse politie en activisten van de Kanak-gemeenschap. De Kanak vrezen dat een nieuw wetsvoorstel stemrecht zal geven aan Fransen die langer dan tien jaar op het eiland wonen en hen daarmee het zeggenschap over hun toekomst ontneemt. Het wetsvoorstel is sindsdien bevroren, maar niet het streven naar onafhankelijkheid van veel Kanak. Donderdag vielen er twee doden in het zuiden van het eiland en in een andere wijk was de Franse politie de hele nacht in touw met protesten. 

niets is wat het lijkt

En toch zaten de restaurants vanavond bomvol. Met Europeanen, Kanak, Vietnamezen, Australiërs, mensen van Fiji, Vanuatu en andere omringende eilanden. Nog snel voor de avondklok inging een feestmaal, in een ogenschijnlijk gemoedelijke stad van veel culturen.

Dat beeld klopte niet met alle onheilspellende voorspellingen voor de komende dagen, die je mensen aan elkaar hoorde vertellen. Er was dus een werkelijkheid, dat wat ikzelf zag, en er was een gevoel van de werkelijkheid, gevoed door angst, wantrouwen, dat wat niet meteen zichtbaar was. Niet alleen in Den Haag, maar ook hier.  
Een wegblokkade van demonstranten
©  Frontlinie/Marjolein den Dekker

Journalistiek, en alle vormen van verhalen vertellen, is in essentie kiezen voor één van die twee werkelijkheden. We kunnen op zoek gaan naar de rellen, of we laten de plekken zien waar het juist goed gaat. Allebei zijn waar, maar vertellen een diametraal ander verhaal.

In de volgende Frontlinie, die nu te bekijken is via NPO Start, zie je hetzelfde gebeuren. Je ziet de brandweer op de Griekse eilanden, die iedere zomer steeds meer bosbranden moeten blussen als gevolg van lange droogte, veroorzaakt door recordhitte. En je ziet toeristen die onverstoorbaar genieten van diezelfde hitte, de pracht van de eilanden, het gevoel van vakantie.

Beide werkelijkheden bestaan naar elkaar, je ziet de Apocalyps of de hemel op aarde. Het hangt er maar net van af welke kant je opkijkt. Op de Griekse eilanden, of hier op Nieuw-Caledonië.

lees-, kijk- en luistertips van de redactie

  • Zoals altijd ook vandaag weer een nieuwe aflevering van onze podcast Achter de Frontlinie. Deze keer met schrijver Frank Westerman, die in zijn boek Zeven dieren bijten terug het verhaal van klimaatverandering vertelt door de ogen van narwallen, ijsberen en rotganzen. Luister de aflevering via NPO Luister of Spotify.
  • Onze collega's van Tegenlicht maakten een interessante uitzending over wat slecht nieuws met je hersenen doet, met de geweldige Duitse neuroloog Maren Urner. Kijk nu naar de aflevering op YouTube, waar Tegenlicht overigens een heleboel mooie dingen doet.
  • Fans van Yuval Noah Harari, de mega-succesvolle schrijver van onder andere de bestseller Sapiens, kunnen dit stuk in Current Affairs beter niet lezen. Hoe een talentvolle verhalenverteller uit zijn duim zuigt.
  • Terwijl gangsters en influencers op de Balkan op sociale media met leeuwenwelpen pronken als de ultieme symbolen van macht, vrezen dierenartsen en activisten dat deze illegale handel zich uitbreidt. De voormalige Joegoslavische landen blijken helaas de perfecte afzetmarkt. Lees erover in New Lines Magazine.
  • De Ierse rapgroep Kneecap uit Belfast maakt hiphopbeats met Ierstalige rapteksten die de republikeinse politiek bepleiten en vol zitten met referenties naar de Irish Republican Army (‘kneecapping’, een schot door de knieschijf, was de gebruikelijke straf van de IRA voor drugdealers). De band heeft aan beide kanten van de Ierse binnengrens fans, maar velen vrezen een radicalisering van de Ierse jeugd. The New York Times schrijft dat er binnenkort een documentaire over de groep uitkomt.
  • Op onze Instagram legden we al uit welk effect klimaatverandering heeft op de visserij bij het eiland Rhodos, maar hoezeer Griekenland aan de frontlinie van klimaatverandering staat, blijkt wel uit deze reportage uit het noorden van het land. De mosselvisserij in Piera stort volledig in door een opeenstapeling van oorzaken; vervuiling, temperatuurstijging en invasieve soorten: een zelfversterkend effect. Check dit artikel in de Griekse krant Kathimerini.

Tot de volgende,
Bram Vermeulen