Chris Kijne ziet hoe misbruik van de geschiedenis leidt tot dood en verderf.

Aan het begin van de Joegoslavische burgeroorlog – dat was, jongens en meisjes, meer dan twintig jaar geleden, in de vorige eeuw – deed een wrange grap de ronde.

In een klein stadje aan de Servische kant van de grens met Bosnië- Herzegovina, zo wil het verhaal, trok van de ene op de andere dag de jonge Bojan de heuvels over, naar de Bosnische kant, om daar zoveel mogelijk moslims te doden. Twee oude mannetjes zitten op een bankje in het stadspark, onder het oog van maarschalk Tito, hun held, en bespreken de kwestie:

'Wat is er toch in Bojan gevaren?' vraagt de een.

'Hij neemt wraak voor de Slag op het Merelveld,' antwoordt de ander.

'Maar dat was in 1389,' zegt de eerste.

'Ja,' zegt de ander, 'maar Bojan heeft er pas gisteren over gehoord.'

Het is wat, geschiedenis…

waar het misgaat

Wat de grap zo wrang maakt is dat we nu weten hoezeer Bojan tekeer is gegaan, aan de andere kant van de grens, waar Srebrenica ligt. En dat de geschiedenis – of liever: de manier waarop die propagandistisch wordt ingezet  – ter plekke nog steeds zijn kwalijke rol speelt, heb ik dit voorjaar zelf nog mogen ervaren.

In Ljubovija, waar we rustig een kopje koffie zaten te drinken, kwam er plots een optocht langs waar niets grappigs aan was: aangevoerd door de lokale orthodoxe priester, marcheerden mannen in alle uniformen die de grootheid van Servië moesten uitdrukken pontificaal door de hoofdstraat. Van mannen in operette-achtige pakjes uit het oude koninkrijk tot met doodshoofdvlaggen uitgeruste in zwart gehulde Četniks, de fascistische stoottroepen uit de Tweede Wereldoorlog.

© Chris Kijne

Wat de grap ook laat zien is waar het altijd misgaat, wanneer geschiedenis politiek wordt ingezet. Want omdat Bojan pas gisteren van die Slag op het Merelveld heeft gehoord, weet hij natuurlijk van toeten. Hij weet niet dat het een mythe is dat de Serviërs daar hun zuivere blanke staat moesten afgeven aan de Turkse moslimhorden. Hij weet niet dat die in feite door interne ruzies en een invasie van de al even blanke Hongaren ten onder is gegaan, zelfs zodanig dat de toen zittende Servische heerser Turkse hulp moest inroepen.

Nee, de suffe Bojan valt in de kuil die altijd gegraven wordt door nationalistische oorlogshitsers: er is een tijd geweest, lang, lang geleden, waarin er een natuurlijke orde bestond in ons land. Een status quo van eenheid en raszuiverheid waar door buitenlandse inmenging een ruw einde aan is gemaakt. Maar nu is het genoeg, Bojan, en jij moet ons helpen die natuurlijke orde te herstellen.

Dood aan de moslim.

Of aan de christen, for that matter. Want vorige week in Barcelona gebeurde in zekere zin het omgekeerde. Het scheelt maar een eeuw: in 1492 werden de laatste Moorse overheersers verjaagd van het Iberisch schiereiland of tot bekering gedwongen dan wel om hals gebracht. Waarmee na achthonderd jaar de Reconquista, de herovering van het gebied op de moslim, een feit was.

Maar die achthonderd jaar is voor de fascisten van IS lang genoeg om dáár een natuurlijke orde van te maken. Om jonge nitwits uit Marokko of de Marokkaanse diaspora wijs te maken dat de orde van Allah in Al-Andalus hersteld moet worden, of op zijn minst dat het verlies om wraak schreeuwt.

En dan liggen er zomaar veertien lijken op de Ramblas.

dood en verderf

Het is angstaanjagend, wanneer je één week terugkijkt, hoe het misbruik van de geschiedenis tegenwoordig bijna dagelijks dood en verderf zaait. Want behalve Barcelona was er Charlottesville, waar als door een wonder maar één dode viel. Maar wel uit naam van een al even vals en mythisch beeld van een raszuivere natuurlijke orde die voor de Burgeroorlog in de Verenigde Staten zou hebben bestaan. Of domweg in navolging van de massamoordenaars die de wereld in brand staken uit naam van een al even raszuiver Teutoons-Japans sprookje.

Wat die laatste wereldbrand betreft: de geschiedvervalsers roeren zich ook bij ons de laatste tijd met hernieuwd enthousiasme. De komende man van onze nationale politiek – ik zeg het, vrees ik, zonder ironie – Thierry Baudet,  twitterde van de week dat de Europese Unie 'een cultuurmarxistisch project is dat tot doel heeft de vernietiging van de Europese beschaving'.

Dat cultuurmarxisme en die kromme zin bewaar ik even voor een volgende column, maar over die vernietiging van de Europese beschaving, Thierry: twee weken geleden wandelde ik vanuit het Rijndal de Hartmannswillerkopf op, of op zijn Frans: de Vieil Armand.

Een steile heuvel in de Vogezen – het was nog een hele klim – waar in het prachtige bos nog overal de bunkers en de monumenten staan van twee verwoestende oorlogen. Oorlogen waarin op die helling, in 1870 en in 1914, roomwitte Duitse en Franse jongens elkaar meedogenloos afslachtten. Blanke Europeanen tegenover elkaar, vastbesloten de mythe van hun nationale ‘natuurlijke orde’ met doodsverachting en moordlust te bevechten op zoiets als de Europese beschaving.

© Chris Kijne

Daarin en in de er op volgende massamoord uit naam van de Germaanse mythe, ligt de oorsprong van de EU. Of om het met @krisoosting iets geestiger te zeggen:

'Dit is waar. De Europese Unie is een directe reactie op de Eerste Wereldbeschaving (1914-1918) en de Tweede Wereldbeschaving (1939-1945).'

Tot zover de geschiedenis.