In 1983 muntte Harvard-professor Levitt een term die zijn eigen betekenis volledig zou ondergaan: globalisering.* Het begrip verspreidde zich steeds sneller over de globe. Dertig jaar later verklaarde ‘globalisering’ revolutionaire veranderingen in bijna elk domein van het leven in bijna elke uithoek van de aarde.
Het werd het machtigste buzzword van bijna een halve eeuw: een door technologie aangeblazen kracht die leidt tot de wereldwijde uitwisseling van geld, goederen en mensen. Maar wat een onomkeerbare ontwikkeling naar alsmaar meer integratie leek, heeft nu zijn pendant in tegenovergestelde richting: deglobalisering.
Globalisering heeft een achteruit. Grote Westerse bedrijven halen productie terug uit lage-lonenlanden, het zogenaamde reshoring. Wereldwijde handel - de graadmeter voor globalisering - loopt terug. Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog is de afgelopen twee jaar de groei van de wereldhandel kleiner dan de groei van het mondiale inkomen. De eerste maanden van dit jaar daalde de wereldhandel zelfs met 0,8 procent.
Dat heeft verschillende oorzaken. Eén: na 2007 is de tijd van easy money voorbij; nerveuze banken kijken wel tien keer uit aan wie ze geld lenen. Grensoverschrijdende geldstromen zijn 70 procent (!) minder dan in 2007. Twee: opkomende markten als China en India groeien minder hard - die maken en kopen dus minder goederen. En drie: protectionisme steekt de kop op. Internationale handelsbesprekingen lopen vast. In plaats daarvan sluiten landen bilaterale handelsakkoorden én nemen ze maatregelen om de eigen markten te beschermen. De afgelopen vijf jaar wierpen de G20-landen bijna 1200 handelsbelemmeringen op.
De voorheen machtige WTO staat erbij en kijkt ernaar. Ze waarschuwt: 'Nieuw protectionisme in de belangrijkste economieën ter wereld heeft de overhand boven handelsliberalisering. Dat helpt niet om de groei van de wereldeconomie te stimuleren.' Ook The Financial Times is bezorgd en kopte onlangs: ‘Fears grow over another bad year for global trade’. The Economist hoopt dat nieuwe handelsverdragen de wereldhandel weer snel zullen opkrikken.