Missie: de wereld redden van de gevolgen van klimaatverandering. Middelen: een overlevingspak tegen eb en vloed, een extravagant feestje op het hoofdkwartier van Shell en een ijsbeer in een kooi. Maar is het al die moeite wel waard?

The Yes Men Are Revolting from The Yes Men on Vimeo.

Jacques Servin and Igor Vamos - beter bekend als The Yes Men - weten hoe ze actie moeten voeren. Verkleed als hooggeplaatste ambtenaren struinen ze persconferenties af om in hun naam controversiele uitspraken te doen over het millieu. Dat dit leidt tot hilarische taferelen zien we in hun derde documentairefilm The Yes Men Are Revolting.

Maar wat als het trucje 'uitgewerkt' raakt? Of wat als je relatie op de klippen loopt omdat het voorbereiden van de stunts je hele leven in beslag neemt? En wat is nu eigenlijk het nut van actievoeren? Heeft dit allemaal wel zin?

Vpro.nl vroeg het Hein-Anton van der Heijden, onderzoeker van sociale bewegingen aan de UvA.

Hein-Anton van der Heijden

Bent u fan van de Yes Men?
‘Ja, ze voeren actie op een hele verfrissende manier. Je voordoen als iemand anders is en daar een stunt van maken is echt iets nieuws en daar zijn ze zeer bedreven in. Het is ook vooral een goede manier om mensen die nog nooit van de problemen gehoord hebben bij het verhaal te betrekken.’

Raakt het trucje niet ‘uitgewerkt’ op een gegeven moment?
‘Dat is een gevaar, ja. Kijk, het heeft alleen zin wanneer het media-aandacht oplevert. Als activisten van Greenpeace voor de zoveelste keer in een fabrieksschoorsteen klimmen en daar een spandoek omheen hangen is dat voor de pers niet nieuw meer, dat hebben ze al duizend keer gezien. De Yes Men waren tot nu toe wel vernieuwend. Maar dat houdt ook een keer op. Wil je in de spotlights blijven, dan moet je steeds weer iets nieuws bedenken.’

In de film zitten de Yes Men er na een mislukte actie helemaal doorheen en vragen zich hardop af: ‘Heeft wat wij doen wel zin?’ Wat zou u antwoorden?
‘Tuurlijk heeft het zin. Bijvoorbeeld: in Nederland heeft de milieubeweging heel effectief actie gevoerd tegen kernenergie. Als dat er niet was geweest, stonden er hier nu meer dan dertig kernenergiecentrales. Dát was het plan van de Nederlandse regering in de jaren ’70. Nog een voorbeeld: als er geen activisme was geweest lag er op dit moment een vierbaansweg door de Jordaan in Amsterdam en was de hele wijk kapotgemaakt. En wat dacht je van klimaatverandering? Zonder actie was de temperatuur misschien wel een graad hoger dan hij op dit moment is.’

De Yes Men besteden al hun tijd en energie aan actievoeren. Tot welke leeftijd is dat vol te houden?
'Het is een heftige manier van leven. Mensen tussen de 20 en 25 zitten een tijdje in die subcultuur, maar gaan er daarna uit. Ze willen settelen en kinderen krijgen. De Yes Men zijn die leeftijd al ver voorbij en daarin wel a-typisch. Bij een van de twee zie je ook dat zijn relatie er flink onder te lijden heeft.'

Stel ik wil iets veranderen in de wereld. Heeft het dan wel zin om activist te worden of moet ik de politiek in?
‘Nee, dan moet je activist worden. De kans dat je binnen de politiek iets verandert is klein. Grote ingrijpende maatschappelijke veranderingen komen vaak niet vanuit de politiek zelf, maar vanuit de maatschappij. Wanneer actiegroepen een onderwerp heel urgent op de politieke agenda zetten, dan reageert de politiek daarop en uiteindelijk wordt dat dan vertaald in wetgeving waardoor er iets verandert.’

Tips voor de beginnende activist?
‘Er wordt nog te weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheden om via sociale media via een sneeuwbaleffect grote groepen op de been te brengen. Stel je voor: je protesteert als milieubeweging tegen consumentisme of koopgekte. Dan kun je bijvoorbeeld oproepen om de zondag voor kerstmis massaal niets te kopen. Dan blijven al die winkelcentra leeg en komt er geen hond. Via Twitter kun je in een in een korte tijd heel veel mensen bereiken, maar met dat middel is naar mijn mening nog heel weinig gedaan.’

Bent u zelf ook een beetje activist?
‘Jazeker. Ik ben al wat ouder, maar ik ben op mijn manier nog steeds activist. Ik doe zo nu en dan mee aan demonstraties, of ik schrijf ingezonden stukken voor de krant. Maar ik ben minder activist dan in mijn studententijd. Toen was ik bijvoorbeeld nog bij de ontruimingen van de Nieuwmarkt in de jaren 70.’