In zijn nieuwe column maakt Geert-Jan Bogaerts de balans op: is virtual reality een waardevol nieuw instrument voor mediamakers, of blijft het iets voor gadget-fetisjisten?

Een kleine anderhalf jaar geleden publiceerde de VPRO zijn eerste film met een toen nog compleet nieuwe techniek: virtual reality. Stel je voor: je bent een paar honderd jaar oud, dankzij een medisch systeem dat het je toestaat om een periodieke lichamelijke upgrade te ondergaan, ongeveer zoals je je smartphone kunt upgraden. En dan wordt je de vraag gesteld: wil jij nog een laatste upgrade ondergaan, in de wetenschap dat deze je volmaakt gaat maken, onsterfelijk, en voor altijd vrij van ziekte?

De film sloot aan bij De Volmaakte Mens, een programmaserie waarin Bas Heijne wetenschappers en filosofen ondervroeg over de maakbaarheid van de mens; designerbaby’s, de wetenschappelijke bereikbaarheid van het eeuwige leven, en gentechnologie waren enkele van de thema’s. Maar waar het tv-programma dit probleem op een intellectualistische manier aan de orde stelde, was het idee bij de VR-productie om het thema juist zo dicht mogelijk bij de kijker te brengen; om hem te laten voelen wat het eigenlijk zou betekenen om voor de keuze gesteld te worden om, in ieder geval lichamelijk, ‘volmaakt’ te worden.

onderga 'De Upgrade'

Na ‘De Upgrade’ hebben we nog drie VR-producties gemaakt; en twee zijn op het moment van schrijven in voorbereiding. Tijd om de balans op te maken. Het is voor elk bedrijf, maar zeker voor een bedrijf dat werkt met publiek geld zoals de VPRO, belangrijk om je investeringen in innovatieve experimenten te evalueren. Wat hebben ze ons gebracht? Vormt deze nieuwe technologie een belangrijke toevoeging aan het arsenaal van instrumenten die we als mediamakers hebben? Of zal VR nooit het stadium van hype en gadget-fetisjisten ontgroeien?

Dinsdag brachten we de makers van onze zes producties bij elkaar. En de conclusie luidt unaniem: nee, VR is geen hype. VR is een manier om heel dicht bij de kijker op de huid te komen. Om onze verhalen harder te laten ‘binnenkomen’ bij de kijker.

de mogelijkheden

Steye Hallema, onze meest ervaren VR-collega, vindt het woord ‘kijker’ overigens misplaatst. Het gaat immers veel meer om een totale ‘beleving’, om een ervaring die je compleet onderdompelt. Hij identificeert vier bijzondere mogelijkheden van elke VR-film:

  • Je kunt ermee op plekken komen die normaal gesproken onbereikbaar zijn: op tien kilometer diepte in de Marianentrog, of op het oppervlak van de maan
  • Je kunt een heel intensief gevoel overbrengen om werkelijk aanwezig te zijn bij een bijzondere ervaring: een concert, of de val van de Berlijnse Muur
  • Je kunt je compleet verplaatsen in de ervaring van de ander: de Gender Swap is daar een mooi voorbeeld van, waarbij je als man in de huid van een vrouw kruipt en andersom
  • En je kunt de werkelijkheid prachtig manipuleren, zoals bijvoorbeeld gebeurt in de film eXistenZ of bij onze eigen Peepshow.

De VPRO maakt talloze programma’s waarbij we gebruik zouden kunnen maken van deze mogelijkheden. Denk bijvoorbeeld aan de reisseries met Ruben Terlou of Thomas Erdbrink. Of aan het komende programma Onzichtbaar Nederland, waarbij we terug of juist vooruit gaan reizen in de tijd, ook in VR.

Dat was de prettige conclusie van onze evaluatie. VR is meer dan een hype, het is een belangrijke nieuwe manier om ons publiek te bereiken en onze verhalen te vertellen. En naarmate de hardware goedkoper en beter wordt, zal ook een steeds groter deel van ons publiek hiermee kennis willen en kunnen maken.

Geert-Jan Bogaerts

Geert-Jan Bogaerts is afdelingshoofd Digitaal van de VPRO. Voor een nieuwe reeks Berichten uit de nieuwe wereld bericht hij tweewekelijks over innovaties binnen de omroep en technologische trends en ontwikkelingen die hij signaleert daarbuiten. Via virtual reality hoopt hij ooit nog eens vreemde planeten te kunnen bezoeken in verre zonnestelsels.

meer van het medialab