Elke dag geef jij bewust en onbewust informatie over jezelf bloot. Wil je dat deze persoonlijke gegevens bekend worden? Hoe diep mag technologie in jouw privédomein binnendringen? De installatie THE MIRROR ROOM laat jou ervaren hoe het voelt om 'data te worden’. Wij geven jou de keuze: welke gegevens hou je voor jezelf en welke wil je delen. De VPRO werkt mee aan dit project.

Vrijdag de dertiende, het ongeluk ligt op de loer vandaag, grapt ontwerper Tijl Akkermans een uur voor de lancering van zijn project WE ARE DATA. 'Weet je zeker dat je naar binnen durft?' Hij houdt de deur open van een kleine ruimte, een container, die aan de buitenkant beplakt is met allerlei spiegels en van binnen donker is. Ik stap naar binnen. Als daar het licht aan gaat ben ik ook daar omgeven door spiegels. Het is een kleine ruimte die wat claustrofobisch aan voelt. Vlak voordat ik binnentrad heb ik bij de voordeur mijn naam ingetikt op een computerscherm om akkoord te gaan met dat er metingen verricht worden. Een vriendelijke stem met een Vlaams accent begroet me bij mijn naam. De komende vijf minuten word ik gescreend op mijn emoties, en dan vooral mijn angsten en vooroordelen. Eerst vertelt de stem in welke leefijdscategorie ik hoor, hoe lang en zwaar ik ben. Alles klopt.

Dan verschijnen er beelden, onder meer van een watergolf waardoor ik word overspoeld en een groep gewapende mannen die allen een pistool op mij hebben gericht en van wie eentje 'm ook werkelijk afvuurt. Mijn hart gaat sneller kloppen en de computer registreert alles. Ik sta niet in contact met internet en ik vertel ook niet dat ik schrik van vooral de Arabische man die opeens in beeld opdoemt. En toch weet de computer wat er in mijn lichaam gebeurt.

Na vijf minuten rollen alle gegevens naar buiten. 'We weten alles van jou. Nu en ook over twintig jaar. Wil je dat we deze gegevens bewaren of mag alles worden gewist?', vraagt de Vlaamse dame. Ik kies voor 'wissen'. Het idee dat iedereen toegang heeft tot mijn emoties vind ik maar niks.

De ruimte die ik betrad heet de MIRROR ROOM en is onderdeel van de installatie WE ARE DATA. Iedere bezoeker, één per keer, die deze plek betreedt, stapt een magische ruimte binnen waarin bezoekers onbewust bekeken en gemeten worden. Want elke beweging, elke handeling, elke emotie is data.

'Raar, eng en onnatuurlijk' zegt de 23-jarige Jinema Gauna als zij na vijf minuten de MIRROR ROOM uit komt. Ze werkt bij De Waag Society, is dus al redelijk op de hoogte van nieuwe media en toch was de ervaring nieuw en verrassend voor haar. 'Natuurlijk weet ik dat Google me in de gaten houdt via Facebook bijvoorbeeld en de manier waarop ik de zoekmachine gebruik. Maar dit komt wel heel dichtbij. Dat, zonder dat ik online ben, ook alles over mij bekend is en verzameld kan worden, wist ik niet. Confronterend en ook wel angstaanjagend vind ik dat.'

WE ARE DATA onderzoekt hoe diep technologie in jouw privé­domein mag treden. 'We willen je bewust maken van de vraag eens na te denken over wat vind je prettig, wat vind je intimiderend en waar ligt voor jou de grens?', legt Tijl Akkermans uit. Samen met documentairemaker Thomas Blom bedacht hij twee jaar geleden dit project. De beide jonge mannen waren uitgenodigd door het Sandberg Instituut en Mediafonds om tijdens hun Masterclass in 2014 na te denken over het thema Quantified Reality en daar een origineel concept om heen te verzinnen. Tijl en Thomas kenden elkaar niet, maar de twee deelden, nadat ze aan elkaar gekoppeld werden, meteen één doel: dit onderwerp is zo abstract en daardoor zo ver-van-je-bed en ongrijpbaar dat je het concreet moet maken door mensen het te laten ervaren. Dus: hoe voelt het als al jouw gegevens bekend zijn? Thomas: 'We hopen dat de installatie helpt bezoekers ‘data-intuïtie’ op te bouwen. Alleen door te ervaren weet je hoe het voelt om data te worden, kun je de impact van de nieuwe technologieën om ons heen beter begrijpen.' Thomas benadrukt dat hun plan niet tot doel heeft een politiek statement te maken of een aanklacht in te dienen. 'Daar zijn weer andere mensen voor. Burgerbewegingen of beleidsmakers bijvoorbeeld.'

Hun plan uitvoeren bleek niet gemakkelijk. Ze riepen de hulp in van Hester Swaving, die als derde initiatiefnemer het project zakelijk en organisatorisch van de grond trok. Ook technische bureaus, specialisten en wetenschappers die weten hoe data in te winnen zonder dat je online bent hielpen mee het plan te realiseren. Twee jaar werkten ze aan dit project, en sinds 13 mei staat de installatie op FabCity, een terrein op het Amsterdamse Java-eiland waar studenten en wetenschappers laten zien hoe een Smart City eruit kan zien in de toekomst.

radioreportage

Emmie Kollau van het radioprogramma Nooit Meer Slapen maakte een reportage over de MIRROR ROOM en Big Data.

videoverslag

Willie Wartaal filmt op het Lowlandsfestival zijn bezoek aan de MIRROR ROOM van WE ARE DATA.

De VPRO onderzoekt met WE ARE DATA de mogelijkheden om de discussie over data en privacy op zo’n manier te voeren dat een groot publiek op een heel persoonlijke manier aan het denken wordt gezet over wat privacy is, wat dat voor een ieder individueel betekent en welke waarde die privacy vertegenwoordigt.

geert-jan bogaerts, hoofd vpro digitaal

De MIRROR ROOM gaat opnieuw open. Een beetje bleek verlaat Sandra Thoomes (44) de kleine ruimte. 'Ik ben overal bang voor: water, enge mannen en dat ik een auto-ongeluk krijg.' Ze tuurt op het velletje papier dat ze zojuist in haar handen heeft gekregen en waarop alle gegevens zijn uitgeprint. Op alle drie de angsten scoort ze hoog. 'Het klopt allemaal.' Na afloop gaf Sandra aan dat haar gegevens van haar mogen worden gepubliceerd en daarmee is ze van de bezoekers een van de weinigen. 'Ik heb niks te verbergen.'

Zij ziet niet alleen negatieve kanten aan het openbaar worden van persoonlijke data gegevens. 'Data verzamelen kan ook positief worden ingezet. Bijvoorbeeld in een operatiekamer van een ziekenhuis. Door daar camera's te plaatsen kan je zien of en hoe mensen met elkaar samen werken. Door dit te analyseren kan je ook aan het gedrag werken van het verplegend personeel en zorgen voor verbeteringen. Daar is iedereen bij gebaat.'

Met de ervaring van de MIRROR ROOM willen Thomas en Tijl geen politiek statement maken, noch een aanklacht indienen. Ook willen ze niet iedereen klakkeloos in 'shock' weer de straat opsturen. Wel willen ze hiermee een brede discussie aan zwengelen die volgens hen nog nauwelijks gevoerd wordt. Thomas: 'Er wordt, zonder dat we het weten, al op heel veel plekken data over ons ingewonnen. Deze data worden opgeslagen en gepresenteerd als waarheid. De feitelijkheid van data geeft ons veel inzichten. Dit is vaak informatief en handig, maar het kan ook een keerzijde hebben. Volgens ons is ook veel data subjectief, want emoties beoordeel je en in hoeverre is een oordeel de waarheid? Zijn al die data wel waar en wat gebeurt er als die data in handen komt van voor ons onbekende partijen? Als techniek in jouw hoofd kan kijken, wordt het privacy-debat opeens urgent, indringend en extreem persoonlijk.'

De vpro gaat het jonge team van WE ARE DATA helpen een platform te creëren waarop die discussie kan plaats vinden. Een app wordt ontwikkeld, die in het najaar beschikbaar komt, waarmee het mogelijk wordt je ervaringen met anderen te delen.

WE ARE DATA  is nog te zien en ervaren tot 26 juni in Amsterdam. Daarna tourt de installatie rond in Nederland, onder meer tijdens Lowlands en De Dutch Design week.

je angsten worden getest in de mirrorroom: hartslagmeting als je virtueel wordt dood geschoten

© ellen van dalen

in het kort

Je bent data. Wat je doet, waar je bent, hoe je eruit ziet; het is data. Of je het nu wilt of niet, jouw data wordt continu gemeten en opgeslagen. Maar waar ligt voor jou de grens? Wat mag de buitenwereld van jou weten en wat vooral niet? Op vrijdag 13 mei wordt de WE ARE DATA – Mirror Room officieel geopend en kun je zelf bepalen welke data je wilt afstaan en welke niet.

De WE ARE DATA Mirror Room is een verrassende audiovisuele ervaring waarin je aan den lijve ervaart hoe je met behulp van de nieuwste technieken data wordt. De installatie confron- teert je met verborgen vooroordelen en diepe emoties, zoals  je angsten, lichamelijke voorkeuren en verhuld seksisme. Door deze ervaring word je als bezoeker bewust van het constante verzamelen en interpreteren van jouw data. Met de opgebouwde ‘data-intuïtie’ kun je vervolgens zelf bepalen of je je samengestelde profiel openbaar wilt maken of niet.

meer van het medialab