vpro jaaroverzicht 2018

De stem van Arjen Lubach is binnen een paar jaar onmisbaar geworden in het Nederlandse politieke en maatschappelijke debat. Hij won al eerder de Zilveren Nipkowschijf en de Gouden Televizierring. In 2018 overtrof hij zichzelf wederom met uitzendingen die vrijwel wekelijks het debat aanzwengelden op sociale media, radiostations, in nieuwsitems, huiskamers en op schoolpleinen. Dividendbelasting, ziekenhuizen die failliet gaan, kernenergie, de fileproblematiek, het omroepbestel, wintertijd, de Nations League en vele andere onderwerpen kwamen aan bod. Meest spraakmakend was waarschijnlijk Bye Bye Facebook, een actie waarmee ZML een momentum creëerde voor Facebookgebruikers om tegelijkertijd met het programma te breken met het platform. Met de actie werd één van de grootste Facebookaccounts van de publieke omroep gesloten. De berichten in de media over de actie en de ervaringen van de Facebookverlaters vormden een waardevolle bijdrage aan de discussie over privacy op internet.

Rond lunchtijd op zondag is er Buitenhof, een samenwerking van VPRO met BNNVARA en AVROTROS. Hier schuiven vertegenwoordigers aan van de top in het bedrijfsleven en de politiek voor serieuze, lange gesprekken met kundige interviewers. Aan de Buitenhoftafel was in 2018 uitgebreid aandacht voor onder meer de gemeenteraadsverkiezingen, de dividendbelasting, het klimaat en de toekomst van onze ziekenhuizen. Dit jaar veranderde de samenstelling van het presentatieteam. Voor de VPRO kwam Diana Matroos in de plaats van Marcia Luyten.

De onderste steen komt boven in Argos, het wekelijkse onderzoeksjournalistieke programma van Human en VPRO, in 2018 weer goed voor meerdere onderscheidingen zoals de prestigieuze Prix Europa. Bij Argos gaat de inhoud van het onderzoek boven alles. Tegelijkertijd experimenteert het programma met vernieuwende vertelvormen. Luister maar eens naar de true crimeserie De moord op Patrick.

Argos weet zowel via televisie als radio het debat te beïnvloeden in Den Haag. Zo zorgde de uitzending over de zogenaamde promotiefabriek op de Universiteit van Tilburg voor Kamervragen en een onderzoek in opdracht van de Minister van Onderwijs. De universiteit had grote geldbedragen binnengesleept voor een uitzonderlijk hoog aantal buitenpromovendi. Er waren twijfels over de wetenschappelijke kwaliteit van de proefschriften ontstaan en vermoedens van misbruik van gelden bedoeld voor wetenschappelijke begeleiding. Het onderzoek loopt nog. Argos ontving voor de uitzending De Promotiefabriek de Nationale Prijs voor Onderwijsjournalistiek.

VPRO Tegenlicht, het programma voor ‘future affairs’, zoekt zijn publiek op vele manieren op: lineair, online, via sociale media, podcasts en meet ups. Wekelijks laat het programma zien hoe Nederland zich tot de rest van de wereld verhoudt. Bijvoorbeeld in de afleveringen over Boyan Slat in zijn strijd tegen de plastic soep, over het mogelijke basisinkomen van de toekomst, over de prijsbepaling van medicijnen of over kweekvlees als optie voor duurzaam vlees. De laatstgenoemde leidde samen met een ingezonden artikel in NRC tot Kamervragen over de (noodzaak van versnelde) toelating van kweekvlees op de consumentenmarkt. Ook organiseerde de Tweede Kamer een hoorzitting.

Naar aanleiding van de achtentwintig VPRO Tegenlicht-uitzendingen organiseerden mensen in het hele land 193 meet ups op 71 locaties, zoals dorpscafé, AZC, bibliotheek en hiphophuis. Voor het online project Future Fashion Pioniers, over duurzame mode, meldden zich 184 pioniers. Het project trok in een maand meer dan 125.000 unieke bezoekers, resulteerde in diverse meet ups en kende een eigen televisie-uitzending. Over de winnaar van dit project, Textile lab, wordt een online documentaire gemaakt.

Dat de verleden tijd vrijwel altijd onvoltooid is, toonde OVT ook in 2018 weer aan door gesprekken te voeren over historische onderwerpen in relatie tot de actualiteit. Dit leidde onder andere tot verhalen over de historische ontwikkeling van de Britse identiteit in relatie tot de Brexit en over de Blackfacetraditie in relatie tot de discussie over Zwarte Piet.

Door het jaar heen verzorgt OVT live uitzendingen met publiek, die altijd snel zijn uitverkocht. Zo ook weer in oktober tijdens de Maand van de Geschiedenis, die traditiegetrouw werd afgesloten in Amsterdam met de uitreiking van de Libris Geschiedenis Prijs.

Nadat je de overdag het eerstelijnsnieuws vluchtig hebt gevolgd, graaft Bureau Buitenland net even dieper in de internationale politiek en actualiteit. Nieuwe onderwerpen brengen en agenderen is de kracht van het programma.

In 2018 was er veel aandacht voor Afrika, bijvoorbeeld met een reportage over mensenhandel in Nigeria en over de vluchtelingenproblematiek in Burkina Faso. Ook was er veel ruimte voor Latijns-Amerika. Door geen ander medium werd zo diepgaand aandacht besteed aan de Braziliaanse verkiezingen en de opkomst van de populist Bolsonaro.

In 2018 werd journalistiek Nederland opgeschrikt door aanvallen op de persvrijheid en gruwelijke moorden op journalisten. Bureau Buitenland bracht als eerste het nieuws over de vermissing van Jamal Khashoggi na zijn bezoek aan het Saoedische consulaat in Istanbul.

In 2018 presenteerde Janine Abbring voor de tweede keer VPRO Zomergasten. Via de gasten komen actuele thema’s aan bod. Zo sprak Abbring drie uur lang met Marleen Stikker, internetpionier en directeur van Waag, over internet en artificial intelligence. Het gesprek met minister Eric Wiebes ging vooral over de energietransitie. Seksuoloog Esther Perel is een klassiek voorbeeld van een VPRO Zomergast die vooraf lang niet iedereen kent, maar die na afloop van de uitzending enkele honderdduizenden nieuwe fans mag noteren. Voor Perel zien we dit terug in hogere online kijkcijfers dan lineaire kijkcijfers.

Met de introductie van de VPRO Zomergasten podcast kunnen we voortaan alle afleveringen tot het einde der tijden ontsluiten. Vanwege filmrechten konden afleveringen tot nu toe slechts tien dagen teruggekeken worden. Met de podcast is het programma ook toegankelijk voor mensen met een visuele handicap. Voor cabaretier Vincent Bijlo reden voor een geweldige recensie.

De VPRO marathoninterviews 2018 op NPO Radio 1 bieden ruimte voor bespiegeling voorbij de waan van de dag.

NRC-commentator en columnist Bas Heijne maakte met Onbehagen een filmisch essay waarin hij tot een synthese probeerde te komen van huidige globale onderwerpen. Waar komt de winst van Donald Trump vandaan? De Brexit? De opkomst van populistische partijen? De kloof in de samenleving? Een alomvattend antwoord vond Heijne niet. Wel biedt zijn zoektocht verrassende en nieuwe inzichten en perspectieven.

Ruim 1,1 miljoen mensen keken in 2018 maandelijks naar een VPRO-programma op tv. 765.000 mensen luisterden maandelijks naar VPRO-radio. Het VPRO YouTube-account groeide na een stormachtige ontwikkeling door naar 106.000 abonnees, wat een Zilveren Play Button van YouTube opleverde. Het Zondag met Lubach account tikt inmiddels de 360.000 abonnees aan. Ook de overige VPRO YouTube-kanalen staan er mede dankzij een sterke kanaalstrategie goed voor. Mensen kijken steeds langer naar video’s van de VPRO; per maand heeft het corporate VPRO YouTube-kanaal 2,2 miljoen kijkminuten. Er wordt dus ongeveer 4 jaar aan VPRO-video gestreamd in een maand tijd. Op Facebook bereiken we via het corporate kanaal wekelijks bijna 1 miljoen mensen. Al hebben we na het principiële vertrek van Arjen Lubach op Facebook een pittige discussie gevoerd of we zijn voorbeeld niet moesten volgen.

We zijn blij met deze aantallen, én we willen meer. Jongeren, en ook een groeiende groep volwassenen, kijken en luisteren voornamelijk via online kanalen. We willen jongeren beter bereiken en tegelijkertijd onze trouwe oudere achterban behouden. Dit noopt tot een slimme strategie om VPRO-programma’s op precies die plekken aan te bieden waar het publiek zich bevindt, in een vorm die past bij het kanaal. Dit was één van de redenen waarom we in 2018 zijn gereorganiseerd. De nieuwe afdeling Publiek en Marketing is verantwoordelijk voor het online bereik en de interactie met ons publiek, voor marketing en communicatie, en het onderhouden van de relatie met leden en donateurs. Het opzetten van de afdeling met nieuwe functies, inwerken van nieuwe collega’s en onder de knie krijgen van nieuwe werkprocessen heeft veel aandacht gevraagd. Intussen kunnen we wel de eerste successen vieren.

Onderhanden werk
Deze post betreft zowel nog niet verspreid media-aanbod als herhalingen. De post onderhanden werk bestaat uit de voorraden van televisie, radio, internet en themakanaal producties die op de balans zijn opgenomen voor de tot en met balansdatum hiervoor bestede kosten, vermeerderd met de salariskosten zijnde personeel dat bij de productie van het programma betrokken is. Productiekosten van producties waarvan vaststaat dat deze niet uitgezonden zullen worden, zijn afgeschreven. Kosten van producties waarvan vaststaat dat deze niet gefinancierd zullen worden, zijn afgewaardeerd. Ontvangen subsidies zijn in mindering gebracht op de voorraad. Gereed voor uitzending maar nog niet verspreid media-aanbod wordt afgewaardeerd indien er binnen twee jaar na de eerste voorraadwaardering nog steeds geen beslissing is genomen ten aanzien van het verspreiden van bepaald media-aanbod. Alleen indien voor herhalingen bekostiging is vastgesteld en er schriftelijk is vastgelegd dat dit media-aanbod daadwerkelijk herhaald zal worden, zal een deel van de directe kosten worden toegerekend aan de herhaling. Alle voorraden zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs dan wel vervaardigingsprijs.

Vorderingen
De vorderingen worden opgenomen bij de eerste verwerking tegen reële waarde en na de eerste verwerking tegen geamortiseerde kostprijs onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening voor het risico van oninbaarheid.

Liquide middelen
De liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Algemene reserve
De algemene reserve is gemaximeerd tot de huidige omvang. Slechts onttrekkingen zijn toegestaan.

Reserve voor media-aanbod Televisie en Radio (RMA)
De RMA wordt vastgesteld volgens de gewijzigde Bindende Regeling Mediareserves van 10 mei 2016. Voor een zelfstandige omroeporganisatie mag de RMA maximaal € 4.000.000 bedragen.

Voorzieningen
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorziening groot onderhoud is gebaseerd op het langetermijnonderhoudsplan, lopend tot 2037, en gewaardeerd tegen contante waarde. De voorziening voor pensioenen is een overgangsregeling voor werknemers geboren voor 1950 en voor werknemers geboren op of na 1 januari 1950 die al voor 1997 deelnamen aan de PNO-pensioenregeling. De omroep is verplicht om een afkoopsom te storten voor de inkoop van pensioen, als de werknemer besluit eerder te stoppen (tussen 60 en 65 jaar) met werken én aansluitend zijn ouderdomspensioen in laat gaan. In deze voorziening is de compensatieregeling en overgangsbepaling artikel 44 opgenomen. Hierin is opgenomen dat door de werkgever de koopsom moet worden betaald op moment van pensionering van de medewerker. In 2020 moet echter het compensatierecht, voor alle dan nog in dienst zijnde medewerkers, worden ingekocht. Dit betekent dat het compensatierecht dan moet worden ingekocht, ook al gaat de medewerker nog niet met pensioen. Pensioenlasten zijn verantwoord in de periode waarop zij betrekking hebben, een eventuele vordering of schuld wordt per ultimo kalenderjaar op de balans gepresenteerd. VPRO heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij de instelling waar de pensioenen zijn ondergebracht, anders dan voldoen van toekomstige hogere premies. De voorziening is gewaardeerd op basis van contante waarde, rekening houdend met een rentevoet van 1%, de ontslag- en blijfkans en de kans op overlijden van de werknemers. Bij de voorziening jubileumuitkering wordt alleen rekening gehouden met het eerstvolgende jubileum van 25, 40 en 50 jaar. De voorziening is gewaardeerd tegen de contante waarde. Slechts de dienstjaren bij de VPRO tellen mee en er vindt geen naar rato uitkering plaats bij uitdiensttreding, in welke vorm dan ook. Ook bij de voorziening jubileumdagen wordt alleen rekening gehouden met het eerstvolgende jubileum van 25, 40 en 50 jaar. De voorziening voor loopbaantrajecten is bepaald op basis van het aantal werknemers per ultimo van het jaar en afgezet tegen het maximale bedrag dat voortvloeit uit de cao.

Langlopende schulden
De langlopende schuld wordt bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Na de eerste verwerking wordt de schuld gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.

Kortlopende schulden
De kortlopende schulden worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde. Na de eerste verwerking worden de schulden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs.

Resultaatbepaling
Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar. De opbrengsten op transacties worden verantwoord in het jaar waarin zij zijn gerealiseerd. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Voorzienbare verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Ingevolge artikel 2.149 t/m 2.153 van de mediawet 2008 worden exploitatieoverschotten geboekt ten gunste van de reserve voor media-aanbod ter verrekening met tekorten in volgende jaren. Met ingang van 2005 dient een reserve, boven een door de NPO jaarlijks vastgestelde en gemaximeerde reserve voor media-aanbod, terugbetaald te worden aan de NPO. Organisatiekosten worden middels een opslag toegerekend aan neven- en verenigingsactiviteiten. Donaties worden volledig verantwoord in het jaar van ontvangst.

Lasten
Hieronder worden alle uitgaven verstaan, voor zover ze betrekking hebben op het verslagjaar. Deze betreffen de lonen en salarissen, de sociale lasten, de afschrijvingen, de directe productiekosten, de overige bedrijfslasten en de rentekosten. De lasten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde grondslagen voor waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Financiële baten en lasten worden tijdsevenredig verwerkt, rekening houdend met de effectieve rentevoet van de desbetreffende activa en passiva.

Kasstroomoverzicht
Het kasstroomoverzicht is opgesteld via de indirecte methode.

Vergelijkende cijfers/afrondingsverschillen
Eventuele afrondingsverschillen zijn niet gecorrigeerd.

Overige bedrijfsopbrengsten
De post overige bedrijfsopbrengsten komt voort uit de dienstenovereenkomst met de Human (onder anderen ruimte, ICT, financiën, productie en personeelszaken worden gefactureerd).

Sociale lasten
De (vroeg)pensioenen van de werknemers zijn ondergebracht bij De Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Media PNO. Uitgangspunt is de verplichting die de onderneming heeft uit hoofde van de pensioentoezegging aan de werknemers. Die bestaat in elk geval uit het voldoen van de verschuldigde pensioenpremie. Daarnaast kan er sprake zijn van andere verplichtingen, zoals die voort kunnen komen uit toezeggingen aan werknemers of pensioenuitvoerder. Het betreft een middelloon pensioenregeling.

Reguliere regeling
De jaarlijkse opbouw van de pensioenaanspraken bedraagt 1,875% van het pensioengevend salaris dat is gebaseerd op het brutoloon minus een franchise in 2018 van € 13.344. Het pensioengevend salaris is gemaximeerd op € 105.075. De jaarlijkse premie die voor rekening komt van de werkgever bedraagt 14,1% van het pensioengevend salaris, aangevuld met 1,5% over het salarisdeel boven € 105.075. De hoogte van de premie wordt jaarlijks vastgesteld door het bestuur van het bedrijfstakpensioenfonds op basis van de dekkingsgraad en verwachte rendementen. De dekkingsgraad van het betrokken bedrijfstakpensioenfonds bedraagt ultimo 2018 volgens opgave van het fonds 106,0%. Op basis van het uitvoeringsreglement heeft VPRO bij een tekort in het fonds geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen anders dan door hogere toekomstige premies.

Het werkgeversdeel van de VPRO aan de pensioenregeling in het boekjaar is € 1.776.872 (2017: € 1.766.019).

De verschuldigde premiebijdragen zijn rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening als pensioenlast verantwoord en de nog te betalen dan wel terug te ontvangen bijdragen worden opgenomen onder de kortlopende schulden respectievelijk vorderingen.

Het werkgeversaandeel sociale lasten in het boekjaar is € 2.713.266 (2017: € 2.432.172), de bijdrage van de werkgever in de ziektekostenverzekering is € 117.990 (2017: € 113.280).

Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa
De afschrijvingen zijn conform begroting en iets hoger dan het kostenniveau van 2017. Met name enkele investeringen in ICT zijn daar debet aan.

Directe productiekosten
De directe programmakosten worden gerealiseerd op het moment van uitzending.

Het totaalbedrag aan uitgezonden onafhankelijke producties in 2018 is € 10.242.817. Dit bedrag is een samenstelling van € 12.450.550 aan totale lasten onafhankelijke producties, met daarop in mindering gebracht de ontvangen subsidies van € 2.207.733 van het Mediafonds en NPO Fonds die betrekking hebben op deze producties.

Rentelasten en soortgelijke kosten
Het renteresultaat 2018 bedraagt -/- € 70.000 (2017 -/- 71.000). De marginale afname van de rentelasten wordt veroorzaakt doordat afgelost wordt op de 10-jaars rentevastlening.

Over te dragen reserve voor media-aanbod
Na de onttrekking aan de reserve media-aanbod van het saldo uit gewone bedrijfsuitoefening ad € 441.000 bedraagt deze reserve € 3.559.000, hetgeen binnen het toegestane maximum van € 4.000.000 is.

Overige onderwerpen
Beloningsbeleid
De Collectieve Arbeidsovereenkomst voor Omroeppersoneel is van toepassing op alle salarissen van het personeel, inclusief het salaris van de bestuurder. Diens salaris ligt onder het maximum zoals vastgesteld in de Wet normering topinkomens (WNT) en is gespecificeerd in de jaarrekening.

Voor de leden van de raad van toezicht is in mei 2018 een nieuwe vergoedingsregeling vastgesteld als gevolg van toegenomen taken en verantwoordelijkheden. Door de veranderde rol van toezichthouders in de mediasector wordt een steeds groter beroep gedaan op de tijd, expertise en verantwoordelijkheden van leden van de raad van toezicht. Dit uit zich in een groter aantal vergaderingen van de raad van toezicht en zijn commissies als ook van (vertegenwoordigers van) de raad van toezicht met onder anderen de externe toezichthouders en de accountant. De eerdere vergoedingsregeling stond niet meer in verhouding tot de tijd die is besteed en kosten die zijn gemaakt door de leden van de raad van toezicht. Het bestuur heeft daarom per 1 juni 2018 een nieuwe vergoeding vastgesteld die door de Algemene Ledenvergadering op 26 mei is goedgekeurd. Zoals gespecificeerd in de jaarrekening ligt de huidige vergoeding voor elk lid van de raad van toezicht ruim onder het individuele WNT-maximum.

Als gevolg van de reorganisatie hebben twee niet-topfunctionarissen in 2018 ontslagvergoedingen ontvangen conform het sociaal plan van de publieke omroep waardoor hun totale bezoldiging hoger uitviel dan het toepasselijke WNT-maximum. De bedragen zijn gespecificeerd in de jaarrekening.

Gebeurtenissen na balansdatum
Er zijn geen gebeurtenissen na balansdatum die vermeld moeten worden.

Overige gegevens
Goedkeuring Raad van Toezicht
De Raad van Toezicht van de omroepvereniging VPRO heeft de jaarrekening op 26 april 2019 te Hilversum goedgekeurd.

(Onder voorbehoud van een goedkeurende accountantsverklaring)