Negen jaar oorlog in Oekraïne

China verraste vriend en vijand met een vredesplan om een einde te brengen aan de oorlog in Oekraïne. Maar het is niet het enige land dat de Oekraïense leider vraagt om aan de onderhandelingstafel plaats te nemen. Ook de Franse president Macron en de Duitse bondskanselier Scholz voeren de druk - achter de schermen op. Hoe moet Zelensky daarmee omgaan? Te gast zijn diplomatiedeskundige Robert van de Roer - en vanuit Shanghai onze China -correspondent Eva Rammeloo.

Er wordt deze week op het internationale toneel volop gepraat over de levering van wapens aan Oekraïne, onder andere op de defensietop in Brussel en tijdens de veiligheidsconferentie van München. De Europese wapenindustrie moet fors meer gaan produceren, en de portemonnee trekken. De defensie-industrie is weer helemaal hot, één jaar na de invasie. Is de wapenindustrie de lachende derde van de oorlog? Met Frank Slijper, internationale wapenhandelspecialist bij PAX én Siemon Wezeman wapenhandeldeskundige, werkzaam voor het Stockholm International Peace Research Institute.

Er wordt al maanden ongelooflijk hard gevochten om Bachmoet, de stad in het oosten van Oekraïne. Behalve massa's militairen, die er vechten om elk woonblok en elke straat, zijn in Bachmoet ook zo'n vijfduizend mensen van de oorspronkelijk 70.000 bewoners achtergebleven. Zij overleven dankzij humanitaire hulp, want aan gas, water en elektra ontbreekt het, en de bewoners kunnen elk moment worden geraakt door een kogel of een granaat. Onze verslaggever Michiel Driebergen ging mee op pad met de Brit Dave Young, die al een jaar lang mensen evacueert vanuit de meest riskante frontgebieden. De toegangsweg was al riskant, zo blijkt.

Na maandenlange smeekbedes van president Zelensky lijkt Oekraïne dan eindelijk de Duitse gevechtstank Leopard 2 te krijgen. Na lang aarzelen geeft de Duitse bondskanselier Scholz volgens internationale en Duitse media toestemming voor de levering daarvan. Bovendien lijkt het erop dat nu ook de VS overstag gaat en mogelijk tanks gaat leveren. De Russische ambassadeur in de VS noemde het een 'grove provocatie'. Dat hebben we eerder gehoord, maar tot nu toe lijkt die rode lijn van Poetin rekbaarder dan verwacht. Wanneer is de grens voor Poetin echt bereikt? En hoe gevaarlijk is het spel dat het Westen nu speelt? Dat bespreken we met Hubert Smeets van Raam op Rusland.

Duitsland stelde zich terughoudend op als het ging om het leveren van militaire steun aan Oekraïne. Maar dat beleid is van tafel geveegd. Duitsland heeft aangekondigd tot wel veertig gevechtsvoertuigen te sturen naar Oekraïne. En dat geldt voor meer landen: ook de VS en Frankrijk sturen zwaarder materieel dan voorheen. Wat betekent dit voor de strijd op het slagveld in Oekraïne? Hierover defensie-expert en VRT-journalist Jens Franssen.

In Oekraïne wordt vandaag traditioneel Sint-Nicolaas gevierd. Maar terwijl dit normaal gesproken een feestelijke dag moet zijn, staat de vlag er in Oekraïne nu natuurlijk heel anders voor. Correspondent Michiel Driebergen duidt vanuit Dnipro hoe de raketaanvallen - die vrijdag onder andere een appartementencomplex in het stadje Kryvy Rih raakten - de feestdag overschaduwen, en kijken we naar de laatste ontwikkelingen aan het front.

Rusland trekt zich volledig terug uit de Oekraïense stad Kherson. Dat werd gisteren in Moskou officieel aangekondigd. Wat betekent dit voor het verdere verloop van de oorlog? Voor die vraag hebben we contact met Jens Franssen, militair analist van de Belgische VRT.

Rusland beschuldigt Oekraïne van plannen voor het binnenkort inzetten van een ‘vuile bom’. Het Westen beschouwt deze beschuldiging een oude Russische tactiek om daardoor zélf verder te kunnen escaleren. Het zorgt internationaal voor spanning, maar met name in Kherson. Waar recent tienduizenden mensen door de Russen werden afgevoerd.  Intussen lijkt de Wagner groep, het beruchte huurlingenleger, bezig een speciale verdedigingslinie in te richten. Wat is daar de bedoeling van? Dat en meer vragen we aan VRT-journalist en defensiespecialist Jens Franssen.

Na een reeks vernederende nederlagen op het veld - en in zijn eigen land – komt Poetin steeds verder in het nauw. En daarmee komt het nucleaire scenario steeds dichterbij. Althans, dat is de zorg van de experts die beweren dat het sinds de Cuba-crisis van 1962 niet eerder zó spannend is geweest. Amerikaans oud-generaal Petraeus verklaarde op zijn beurt dat als Poetin ervoor kiest kernwapens te gebruiken op Oekraïens grondgebied, de Verenigde Staten het Russische leger daar zullen vernietigen. Met veiligheidsexpert Danny Pronk en Tom Sauer, hoogleraar internationale politiek aan de Universiteit Antwerpen bespreken we hoe serieus we deze dreiging moeten nemen.

Russische nationalisten roepen president Poetin op om snel veranderingen door te voeren in de militaire top om toch nog de ultieme overwinning binnen te halen. In het Kremlin wordt vooralsnog in alle talen gezwegen over de snelle opmars van de Oekraïense strijdkrachten in de Donbas. Hubert Smeets (Raam op Rusland) over de felle kritiek op het verlies van afgelopen dagen en wat dit betekent voor Poetin.

Oekraïense militairen zijn het afgelopen etmaal door de Russische linies gebroken, in het noorden, nabij Kharkiv, de tweede stad van het land. Het Russische leger lijkt te zijn overvallen door deze nieuwe aanval en had juist troepen uit het noorden naar het zuiden gestuurd. Die eenheden moesten helpen om het Oekraïense offensief in de zuidelijke regio Kherson af te slaan. Is hier sprake van een briljant strategisch plan en hebben de Oekraïense generaals de Russen op het verkeerde been gezet? 

Het Oekraïense leger maakte vanmiddag bekend begonnen te zijn aan het langverwachte tegenoffensief in het zuiden van het land. Wat is het perspectief van de aanval?

Woensdag viert Oekraïne haar Onafhankelijkheidsdag op een andere manier dan voorgaande jaren. In Kiev staat een parade van kapotgeschoten Russische tanks, en in de tweede stad van het land, Kharkiv, moet men 36 uur lang binnenblijven. Op deze dag wordt namelijk een "smerige" aanval van de Russen verwacht, zo zegt president Zelensky. Michiel Driebergen bezocht de laatst overgebleven bewoners van een verwoeste wijk in Kharkiv. Hij praat ons bij over deze spannende week, die precies 6 maanden oorlog markeert. 

Na de regio Loehansk richten de Russen zich nu op de regio Donetsk. Daar zijn de steden Kramatorsk en Slavjansk nu aan de beurt. Vier van de vijf bewoners zijn het gebied inmiddels ontvlucht uit vrees voor de Russische vernietigingsdrift. Verslaggever Michiel Driebergen ontmoette de achterblijvers.

Onze Oekraïne-verslaggever Michiel Driebergen is op weg naar het relatief rustigere zuidelijke front. Vandaag verslag vanuit de economisch belangrijke havenstad Odessa. Een stad die nu vooral lijdt onder een zeeblokkade en waarvan de burgers met grote zorgen het Russische artilleriegeweld in het oosten, in de Donbas, aanschouwen.

De meeste bewoners vluchtten. Wie achterbleef, schuilde in de kelder. Nu het Oekraïense leger de Russen uit de regio verjaagt, is een deel van de wijk weer toegankelijk — althans, voor onze Oost-Europa verslaggever Michiel Driebergen. Hij ging kijken in Saltovka, en ontmoette de achterblijvers. Een deel van hen schuilt nog steeds in het metrostation waar ze dekking zochten voor de granaten.

Bijna drie maanden geleden vertrok verslaggever Michiel Driebergen halsoverkop uit Kharkiv. Deze week keerde hij terug naar de op een na grootse stad van Oekraïne. Daar ziet hij hoe mensen langzaam terugkeren en stiekem al dromen van een wederopbouw van hun land. Daarover correspondent Michiel Driebergen.

Wordt Moldavië de volgende prooi van Rusland? In de afvallige Moldavische regio Transnistrië is het al dagen onrustig na een reeks explosies. Het is onduidelijk wie achter de aanvallen zit. Rusland en Oekraïne wijzen met een beschuldigende vinger naar elkaar. Wat voor een spel wordt in Transnistrië gespeeld? Te gast is Michiel Driebergen, die het gebied goed kent.

Het is wachten op het Russische offensief in de Donbas, in het oosten van Oekraïne. Veel mensen uit die regio wachten de nieuwe strijd niet af en vluchten naar het westen. Onder hen zijn veel kinderen: volgens Unicef is inmiddels twee derde van alle Oekraïense kinderen op de vlucht. Ook in de zuidoostelijk gelegen stad Dnipro zet men zich schrap om meer vluchtelingen op te vangen uit het oosten. Onze Oost-Europa verslaggever Michiel Driebergen reisde per trein van de stad Uzhgorod naar Dnipro en ontmoette onderweg, op die reis van west naar oost, de kinderen die op de vlucht zijn. Een reportage.

Voor het eerst werd dit weekend de stad Lviv geraakt door een aanval met Russische raketten. Verslaggever Michiel Driebergen is in deze stad in West-Oekraïne waar hij al jarenlang komt. In het hostel waar hij verblijft, samen met veel vluchtelingen uit andere delen van Oekraïne, merkt hij dat er ondanks de saamhorigheid toch spanningen ontstaan. Zo ervaren de inwoners van Lviv het Russisch, dat veel vluchtelingen uit het oosten spreken, als ‘de taal van de bezetter’.

Het Russische leger lijkt zich behoorlijk te verslikken in de felle weerstand die Oekraïners bieden. Zij willen koste wat kost hun land en cultuur beschermen tegen deze Russische invasie. Inwoners zijn bereid om heel ver te gaan in hun verzet. Denk bijvoorbeeld aan de groep mensen in de bezette stad Melitopol, die ongewapend een Russische colonne probeerde tegen te houden. Wat drijft hen om zo vol overgave hun leven in de strijd te gooien? 

Hubert Smeets van Raam op Rusland over de motieven achter het huidige verzet.

'Het voelt als verraad om terug te zijn.'

Hij maakte de eerste dagen van de Russische invasie van dichtbij mee, en afgelopen week ondernam hij samen met vluchtelingen uit Charkiv een hachelijke tocht naar de Poolse grens: Oost-Europa-verslaggever Michiel Driebergen werd zo tegen wil en dank ook oorlogscorrespondent.

Net terug in Nederland vertelt hij ons over deze intense week, zijn vertrek uit Oekraïne en het schuldgevoel dat hem bekruipt vanwege de mensen die hij moest achterlaten.

Het is oorlog in Europa, dat is het nieuwe normaal zegt de secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg. Maar wat betekent dat nieuwe normaal praktisch? Welke scenario's liggen er voor ons?

Daarover historicus en hoofdredacteur van EU-observer Koert Debeuf en Laurien Crump, hoogleraar internationale betrekkingen van Universiteit Utrecht.

Terwijl de wereld speculeert over een op handen zijnde invasie van Oekraïne door het Russische leger, is het in de Oost-Oekraïense provincie Donbas al acht jaar oorlog. Het Oekraïense leger en door Rusland gesteunde gewapende milities vechten een loopgraven-strijd uit, waarbij de frontlinie dwars door bewoond gebied loopt. Ook kinderen zijn het slachtoffer.

Onze Oost-Europaverslaggever Michiel Driebergen ontmoette hen.

Het staakt-het-vuren dat in de laatste week van juli werd afgesproken tussen Poetin en Zelenski lijkt het wonderwel te houden: nog niet eerder in de ruim zes jaar oorlog werd er zo weinig geschoten aan het oostelijke front.

Onze verslaggever Michiel Driebergen was in het dorp Verchnotoretske in de Donbas, dat deels onder controle is van het leger en deels van de door Rusland gesteunde separatisten. Aan de Oekraïense kant van het front vroeg hij soldaten en bewoners of ze nu toch niet stilletjes beginnen te dromen van vrede.

Een kleine kliek van ex-KGB kameraden heeft de Russische politiek en economie van het land volkomen in zijn greep. Daarmee weten zo ook het Westen te ondermijnen en zichzelf te verrijken.

NRC-redacteur Michel Krielaars over dit fenomeen, beschreven door de Britse journalist Catherine Belton in het boek Putin’s people. How the KGB took back Russia and then took on the West.

In veel steden in Oekraïne gaan mensen de straat op om te demonstreren naar aanleiding van de dood van Katerina Handzjoek. Deze 33-jarige activiste, die corruptie aan de kaak stelde, lag drie maanden in het ziekenhuis na te zijn overgoten met een bijtend zuur.

Wat is er nog over van de Maidan-revolutie van vijf jaar geleden, de opstand tegen de grootschalige corruptie in het land en tegen de macht van de oligarchen? Oost-Europa verslaggever Michiel Driebergen vertelt over de impact van het overlijden van Katerina Handzjoek.

Het referendum zit erop en de uitslag met het duidelijke NEE davert nog na. In Nederland aanleiding voor veel discussie, maar niet over de vraag hoe het nu verder moet in Oekraïne.

Een reportage uit Kyiv van verslaggever Michiel Driebergen.

Al aan het begin van 2015 overheersen in Oekraïne de sombere vooruitzichten. Verslaggever Michiel Driebergen maakt een roadtrip door het westen en midden van Oekraïne. Hij stuit daarin onder meer op de begrafenis van een vrijwilliger die als soldaat naar het oosten was gegaan.

In de nadagen van de Russische inname van de Krim, verschijnen de eerste, informele dreigingen vanuit Rusland over een mogelijke inzet van nucleaire wapens. Hoe serieus moeten we dergelijke signalen nemen?

"Het is hoog tijd dat het Westen een rode lijn trekt en echt iets doet voor de Oekraïners. Want Poetin ziet nu alleen maar ambivalentie en gebrek aan eenheid".

De Oekraïense Lilia Shevstova, die geldt als één van de beste Rusland-deskundigen ter wereld, windt er geen doekjes om. In Bureau Buitenland praat ze over de oorlog in Oekraïne en het onvermogen van het Westen om een passend antwoord te vinden tegen het optreden van Poetin.

Van de eigen failliete regering hoeft het Oekraïense leger geen steun te verwachten. Dat komt grotendeels van de bevolking zelf. Duizenden vrijwilligers zijn actief aan het front, en de bevolking voorziet de soldaten van voedsel en spullen.

Opvallend: de meeste vrijwilligers zijn academici of ondernemers, die ook betrokken waren bij de Maidan-revolutie eerder dit jaar. Zij wagen nu opnieuw hun leven door tegen de separatisten te vechten.

Maar ook tonen zij strijdlust richting Kyiv: als de regering daar nu niet hervormt, hebben ze een groot probleem, waarschuwen zij. Een reportage van Michiel Driebergen die een bataljon vol hoogopgeleide vrijwilligers opzoekt aan het front in het oosten van Oekraïne.

Een reportage van correspondent Tijn Sadée daags na de Russische inname van de Krim. Vanuit Oekraïne en deels vanuit Brussel. Wat heeft het Westen en de EU de bewoners van Oekraïne te bieden, nu Poetin na de inname van de Krim verdere militaire interventie niet uitsluit?