waar blijft de childless dog man?

De term ‘childless cat lady’ werd deze zomer weer van stal gehaald toen de  Republikeinse  senator, JD Vance, door presidentskandidaat Donald Trump werd gekozen tot running mate. In een interview met Fox News in 2021 maakte hij een sneer naar alle kinderloze vrouwen en noemde ze hen tot ‘kinderloze kattenvrouwtjes’.

"a bunch of childless cat ladies who are miserable at their own lives and the choices that they've made and so they want to make the rest of the country miserable, too."

Deze beelden gingen viraal, waarna het afkeurende reacties regende. Zo hebben bekende namen als Jennifer Aniston, Whoopi Goldberg en Hillary Clinton uitgehaald naar Vance. Maar ook een van de grootste zelfbenoemde kattenvrouwen van deze tijd, Taylor Swift, vuurde terug via Instagram. Zij sprak steun uit aan de vrouwelijke presidentskandidaat Kamala Harris en sloot haar bericht af met een referentie naar de uitspraak van Vance. Na alle reacties probeerde Vance het nog goed te maken door het een sarcastische opmerking te noemen.

“De term stipt een stereotype aan dat suggereert dat wanneer vrouwen niet voldoen aan de traditionele normen, zij ongelukkig zullen eindigen,” benoemt filmmaker Lize Korpershoek. Zij ziet de schadelijkheid van deze woorden voor vrouwen in. “Het beeld dat we lezen en zien in de media is gecreëerd voornamelijk door mannen. Het lijkt erop dat zij vrouwen het liefst zien in een dienende rol: Het vrouwtje dat ‘ja’ zegt op alles en gezellig naast ze staat en de kinderen opvoedt.” Het problematische van dit beeld vindt Lize dat vrouwen die voor zichzelf kiezen worden weggezet als mislukt. “Terwijl het geen gebrek moet zijn dat je geen kinderen hebt.”

Lize heeft twee katten, Dirk en Dennie, en zelf vindt ze het wel lekker met hen in huis. Hoe vrouwen nu de naam kattenvrouwtje als geuzennaam dragen, vindt zij mooi. “De hoop die ik heb is dat de geschiedenis zich herhaalt, dat we niet meer bezig zijn met dat childless een probleem is en catlady betekent dat je inadequaat bent als vrouw.” Ze ziet dat conservatieve gedachten steeds meer de overhand nemen net zoals vroeger, maar hoopt dat de feministische stem nu ook luider wordt. Dat het tegengeluid niet is tegen de term aanschoppen, maar juist doorgaan met ons leven. Zelf zegt Lize: “Vind je moeilijk he, dat ik blij ben met mijn katten”.

“Is er een equivalent van de childless cat lady voor mannen? Nee, dat zegt genoeg.” Lize ziet dat het verschil zit in hoe de maatschappij is gericht op mannen en niet op vrouwen. Zij voelen de last meer. “Je hebt ook geen childless dog man.” 

Ons eigen clublid Naaz heeft zelf ook katten in huis. Tijdens haar jeugd was het beeld van kattenvrouwtjes negatief. Zelf vindt Naaz het fantastisch om katten in huis te hebben. “Een kat is een bijzonder dier, want het is een dier waarvan je niet kan verwachten dat ze altijd iets teruggeven.” Zelf geven haar katten haar veel liefde terug, maar katten staan er ook om bekend dat ze niet altijd aandacht teruggeven. “Ik vind het iets moois dat je houdt van je kat, zelfs als ze je een hele dag geen aandacht geven,” deelt Naaz.

“Het hebben van katten wordt in dezelfde zin gezet als iemand die andere mensen alles misgunt, terwijl het juist laat zien dat iemand heel erg verzorgend is," zegt Naaz over de uitspraak van Vance. Volgens haar is het onlogisch om die twee dingen te combineren. “Ik vind het raar dat als een vrouw katten heeft en politiek gezien iets anders wil dat ze dan automatisch ongelukkig en bitter is.” 

Zelf is Naaz trots op het zijn van een kattenvrouwtje, “ik vind het heel nobel en cool.” Zij ziet juist de opvoedende karakter eigenschappen erin terug. Voor haar voelt het dan ook averechts om ‘kinderloos’ gelijk aan kattenvrouwtjes te hangen. “Of iemand een kind wil hebben of niet verandert niet hoeveel respect wij voor diegene moeten hebben.”

“Het kan ook iets verstandigs zijn voor jonge vrouwen in deze wereld,” vindt singer-songwriter Lilo van Lilosliedjes van kinderloos door het leven gaan met haar kat aan haar zijde. Lilo deelt  bijna alles met haar kat, Haring. Zo voert ze gesprekken met het beestje en ontvangt ze begrip. Ze is een vriendin van haar. De liefde voor haar kat komt terug in haar liedje ‘Minoes’.

“De term kattenvrouwtje klinkt niet erg hip of sexy.” Zelf denkt ze eerst aan een oude vrouw met meerdere katten die niet veel buitenkomt, een beeld dat ook helemaal niet erg is volgens Lilo. Maar niemand die ze kent valt onder dit oude beeld. Al haar vrienden met katten zijn verschillende type mensen die helemaal geen afzondering of ongelukkig zijn. Bij de term kattenvrouwtje denkt ze aan eigen geluk. “Het heeft meer te maken met vrijheid en zelf ontplooiing. Mensen die opzoek zijn naar rust en verbinding met de aarde.”

“Wat Vance zegt suggereert dat vrouwen alleen maar nuttig en gelukkig kunnen zijn als ze traditioneel trouwen en kinderen krijgen.” Voor Lilo komt het over alsof Vance het gehele vrouwelijk geslacht over een kam scheert met een paar eigenschappen. “Het is bizar dat deze mening in deze tijd nog zo veel aanhang heeft.”

Hoewel de uitspraak van Vance deze discussie weer heeft aangewakkerd, was hij zeker niet de eerste die dit zei. Het kattenvrouwtje  gaat helemaal terug naar het oude Egypte waar er nog vol trots naar de kat werd gekeken. Katten waren voor de Egyptenaren een vorm van gezelschap met de goden, voornamelijk de God Bastet. Zij was een half vrouwelijke god, half kat. Over tijd werd het beeld verduisterd. 

In de middeleeuwen veranderde het beeld en werden katten in verband gebracht met het heidendom en heksen. In die tijd werden in talloze landen vrouwen vervolgd en zelfs verbrand, omdat ze heksen zouden zijn. In die tijd werden ook de katten gezien als iets duivels. Het bekendste voorbeeld hiervan is de Engelse Agnes Waterhouse en haar kat. Zij werd gezien als heks in de 16de eeuw, nadat ze toegaf dat ze haar kat had gestuurd om vee te doden. Haar kat heette Satan. 

In de Victoriaanse tijd kwam de associatie tussen vrouwen en katten meer naar voren. Daar werd het beeld van eenzame vrouwen gelinkt aan de aanwezigheid van katten. Het bestaan van een  huishoudster was niet compleet zonder een kat. 

In de twintigste eeuw in Engeland, toen vrouwen vochten voor hun stemrecht, werden de katten nogmaals tegen hen gebruikt. De groep tegen vrouwenstemrecht maakte propaganda met cartoons van mannen, kinderen en een kat (als vervanger van een vrouw). De vrouwen maakten er een symbool van en brachten het als  onofficiële mascotte naar voren, ‘Saxon the suffrage cat’ (Saxon de stemrecht kat). 

Het stereotype beeld van het kattenvrouwtje blijft ondanks het verzet toch hangen. Zo blijft het terugkeren in de populaire cultuur. Neem The Simpsons, zij hebben een personage genaamd  Eleanor Abernathy, ofwel the crazy cat lady. Of Dolores Umbridge, het kattenvrouwtje in Harry Potter. Je ziet haar vaak eenzaam in een kantoor vol met kattenfoto’s en -spulletjes. 

Ondanks het verleden en het heden is het beeld van de kattenvrouwtjes toch  veranderd. De term wordt nu geassocieerd met een jonge vrouw die een goede baan heeft. Er worden nu memes gepost door vrouwen die de humor van de naam inzien en het met trots delen: “you say ‘crazy cat lady’ like it's a bad thing”. Vrouwen blijven de term gebruiken als geuzennaam. Zo spreken vele vrouwen hun liefde voor hun katten met trots uit, zo ook Lize, Lilo en Naaz.

Met vriendelijke groet, de kattenvrouwtjes van club lees

Bronnen

• CNN.com: How ‘cat lady’ became an insult for women of a certain age
• Researchgate.net: The “Crazy Cat Lady”: Gender, Animals, and Madness
• BBC.com: Ancient Egypt to Taylor Swift: The historic roots of the 'cat lady'
• NPR.org: JD Vance went viral for ‘cat lady’ comments. The centuries-old trope has a long tail