Er zijn steeds meer initiatieven om het heelal zo veel, ver en diep mogelijk in kaart te brengen. Dat gebeurt inmiddels met een ware vloot aan ruimtevaartuigen en satellieten.

kijk nu op NPO Start

verdieping bij deze aflevering

Er is inmiddels een vloot aan ruimtevaartuigen de ruimte ingestuurd om het heelal ver buiten de aarde in kaart te brengen. De drang om onze grenzen te verleggen neemt alleen maar toe. Professor Avi Loeb van de Harvard-universiteit werkt aan 'Project Starshot' en wil duizenden lasergestuurde ruimtesondes naar de sterren schieten om foto's te maken. Loeb zou niet verbaasd zijn als we daar ook leven gaan ontdekken.

Intussen is Japan bezig met proefboringen op een komeet, sturen de Amerikanen robots naar Mars en de Chinezen 'landers' naar de maan. Anna Gimbrère bezoekt onder meer de Subaru-telescoop in Hawaï waar naar andere mogelijk leefbare planeten gezocht wordt en ze is aanwezig bij de lancering van een Europese raket.

achter de schermen met Anna (4)

'Naar Japan gaan was hectisch. Het was de duurste reis, en eigenlijk paste het niet meer in het budget. Het plan was al afgeschoten, maar toen kwamen we er toch steeds op terug. Zowel in Japan als op Hawaii echt dingen waren die we nodig hadden. Ook om niet de hele tijd NASA met z’n geoliede PR-machine in beeld te hebben, terwijl er in andere landen ook heel veel interessants gebeurt. De Japanners investeren heel veel in mijnbouw op asteroïden, en dat is een verhaal dat je in Europa niet zo snel hoort. Het was een belachelijke reis. We hadden maar heel weinig tijd, dus we moesten alles heel snel achter elkaar doen. We vlogen eerst naar Hawaii, en het plan was om dan door te vliegen naar Japan en daarna terug naar Nederland. Dan hadden we een rondje om de wereld gevlogen. Maar op Hawaii ging er iets mis, iets heel bureaucratisch, op het vliegveld. De douane was te vroeg dichtgegaan. En toen mochten we niet meer mee, want we konden onze spullen niet meer inchecken. Toen zaten we dus nog een dag vast op Hawaii. Dat was echt heel erg, want we hadden al zo weinig tijd in Japan. Maar goed, het belangrijkste is wel gelukt.'

'Op Hawaii waren we de vulkaan op geweest, naar een van de hoogste plekken waar telescopen staan. Daar krijg je behoorlijk last van hoogteziekte. Waar wij dus niet op waren voorbereid.  We hadden wel een tussenstop gemaakt van anderhalf uur. Maar dat was kennelijk niet genoeg, want uiteindelijk zat iedereen van ons team aan de zuurstof en moesten we echt stoppen met filmen af en toe, mensen trokken wit weg. En op de terugweg ging de cameraman over z’n nek.'

'Voor het stuk over de lancering van BepiColombo, een sonde die Mercurius gaat bestuderen,  gingen we naar ESA. Wat ik daar heel schattig vond was dat mannen eh… gewoon begonnen te huilen. Van die professoren die al dertig jaar voor ESA werken en al tien jaar aan dit programma werken. Dit is dan het grootste ei dat ze ooit gelegd hebben. Ze hielden zich heel cool, tot duidelijk was dat de lancering was gelukt. Een heel emotioneel moment. Het hoogtepunt van hun carrière. En daar zat ik dan zo even tussen. Heel brak, want het was om drie uur ’s nachts. Daarna was er dan om het te vieren de allersaaiste borrel ooit, om vijf uur ’s ochtends.'

wist je dit?

BepiWie?

Mercurius is de kleinste planeet van ons zonnestelsel en staat ook het dichtst bij de zon. Een dag duurt er langer dan een jaar. Over dit planeetje is verrassend weinig bekend, want observeren vanaf de aarde is erg lastig en er zijn nog maar twee ruimtevaartuigen bij in de buurt geweest. Een derde is nu onderweg: BepiColombo, gelanceerd op 20 oktober 2018. Het is een samenwerking van het European Space Agency (ESA) en zijn Japanse tegenhanger JAXA. En eigenlijk zijn het twee satellieten die samen reizen. Ze gaan van alles meten en in kaart brengen. Maar nog even geduld, want dat begint allemaal pas in december 2025. Zo lang duurt het dus om in een baan om Mercurius te komen.

project StarShot

Geen ster staat dichter bij onze zon dan de drie sterren van Alpha Centauri, nog altijd zo'n 4,37 lichtjaar ver. Zou een ruimtevaartuig met lichtsnelheid kunnen reizen, dan heeft het dus 4,37 jaar nodig om er te komen, en de eerste foto die het ding terugstuurt is vervolgens net zo lang onderweg. Reizen met lichtsnelheid kan natuurlijk niet, dus zullen we ooit een close-up zien van een van de planeten die daar hun rondjes draaien? Misschien. Het StarShot-project, een van de Breakthrough-initiatieven van miljardair Yuri Milner, wil op z'n minst bewijzen dat het mogelijk is om superlichte ruimtesondes met een krachtige laser zo'n harde zet te geven, dat ze binnen een jaar of twintig naar Alpha Centauri kunnen reizen. In eerste instantie zat er 100 miljoen dollar in kas. Maar dat is lang niet genoeg om dat einddoel te halen. Als je meer wilt weten, zou je naar de site van het project kunnen gaan, maar eerlijk gezegd is de Wikipedia-pagina informatiever.

Race naar de ruimte

De aanstaande kolonisatie van de ruimte fascineert Kees Brouwer, maker van De wilde ruimte, al langer. Zo maakte hij in 2015 de Tegenlicht-aflevering Race naar de ruimte, over de juridische kant van de zaak. Want van wie is de maan, en wie bepaalt wat de regels zijn op Mars of een asteroïde? Kees ging te rade bij onder anderen Frans von der Dunk, hoogleraar ruimterecht (ja, dat vak bestaat dus!). Bekijk de aflevering hier en vergeet ook de vele online extra's niet.

Mauna Kea

Een van de beste plekken op aarde om ongestoord naar de sterren te staren is de top van de Manua Kea-vulkaan op het grote eiland van Hawaii. De lucht is er schoon en droog, er is geen lichtvervuiling, door de grote hoogte zit er weinig lucht tussen telescoop en de rest van het heelal en vanwege de ligging dicht bij de evenaar kun je van daaraf het hele heelal overzien. Er staat dan ook een hele kudde grote telescopen: negen voor waarnemingen in het optische en infraroodspectrum, drie voor golflengten kleiner dan een millimeter en eentje voor radioastronomie. En er komt er nog een aan: na jaren van rechtszaken kan nu de bouw beginnen van een telescoop met een spiegel van 30 meter. Dat wordt de grootste van het Noordelijk halfrond. Op deze site van de Universiteit van Hawaii kun je de bestaande telescopen zien en doorklikken naar de bijbehorende sites.

meer wilde ruimte