De baggerbaai op de Filipijnen

donderdag 9 februari, 20.25 uur, NPO 2

9 februari 2023

In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen van 'Frontlinie' reist Bram Vermeulen naar de Filipijnen, in de voetsporen van de Nederlandse Koninklijke baggermaatschappij Boskalis.

Kijk nu op NPO Start

Het bedrijf kwam onlangs in het nieuws met het dreigement Nederland te verlaten als er een nieuwe wet wordt aangenomen die bedrijven aansprakelijk stelt voor de mogelijke negatieve gevolgen van hun activiteiten in het buitenland.

Bram bezoekt de baai van Manilla, waar Boskalis verantwoordelijk is voor de landaanwinning voor de bouw van een nieuw internationaal vliegveld.

Het contract ter waarde van 1,5 miljard euro is het grootste uit de geschiedenis van Boskalis en werd gesloten ten tijde van de populistische president Rodrigo Duterte. Duterte voerde campagne met twee beloften: zoveel mogelijk infrastructuur bouwen en de meedogenloze ‘War on Drugs’. Voor Duterte aan de macht kwam waarschuwde hij de baai van Manilla te vullen met de lijken van drugsdealers. In zes jaar tijd werden duizenden mensen zonder enige vorm van proces geëxecuteerd, onder wie ook milieuactivisten.

Bram Vermeulen onderzoekt de gevolgen voor de honderden Filipijnse families die plaats moeten maken voor het vliegveld, en de activisten die tegen het project strijden. Wat bewoog het Nederlandse bedrijf om het project aan te nemen en de Nederlandse overheid om dit project te steunen, ondanks eerdere beloften de baai van Manilla te beschermen?

reactie Ministerie van Financiën

De Nederlandse overheid geeft geen exportkredietverzekering af wanneer er sprake is van onaanvaardbare risico’s voor mens, dier en milieu. Het Nederlandse beleid voor de exportkredietverzekering is daarom ook zo ingericht dat projecten vooraf aan de geldende internationale standaarden worden getoetst. Dit geldt ook voor het project in Bulacan, Filipijnen. Het project is in eerste instantie op basis van Filipijnse wet- en regelgeving opgestart en was aan het begin van het beoordelingsproces niet in lijn met de internationale mvo-standaarden op het vlak van mitigatie en compensatie van natuurwaarden, inkomensderving en herhuisvesting. Deze tekortkomingen zijn, mede dankzij de ontvangen signalen van ngo’s en juist na betrokkenheid van Atradius Dutch State Business (ADSB) en de Nederlandse overheid, geadresseerd in het zogenaamde Environmental and Social Action Plan. De acties die de projecteigenaar moet ondernemen om aan de aanvullende eisen van de Nederlandse overheid te voldoen, zijn opgenomen in de leningsovereenkomst van de financierende banken. Een deel van deze maatregelen is inmiddels uitgevoerd en een deel wordt momenteel opgepakt.

In de bijlage van het Manila Bay Sustainable Development Masterplan is weliswaar tegen de luchthaven op de gekozen locatie geadviseerd, maar er is ook aangegeven dat de realisatie van de luchthaven een keuze van de Filipijnse overheid was en bovendien al een gegeven. Juist daarom zijn in het masterplan al aanbevelingen opgenomen voor mitigatie, preventie en compensatie van de nadelige effecten die kunnen ontstaan nu besloten is de luchthaven op deze locatie te ontwikkelen. Deze aanbevelingen zijn door ADSB in de milieu- en sociale beoordeling van het project meegenomen.

Door de duidelijke afspraken en voorwaarden in het Environmental and Social Action Plan, heeft de Nederlandse overheid er voldoende vertrouwen in dat eventuele milieu- en sociale schade conform internationale standaarden voorkomen, gemitigeerd en/of gecompenseerd of hersteld wordt. Het project zal daarmee voldoen aan de internationale standaarden zoals vereist in het Nederlandse mvo-beleid voor exportkredietverzekeringen. Met het verstevigen van de mvo-kaders zijn wij van mening dat de exportkredietverzekering juist kan bijdragen aan een verantwoorde uitvoering van dit project. Iets waar zonder betrokkenheid van banken, consultants, exportkredietverzekeraar ADSB en de Nederlandse overheid geen invloed op hadden kunnen worden uitgeoefend.

Om toe te zien op de uitvoering van de maatregelen door de projecteigenaar, is een uitgebreid monitoringssysteem ingericht. Hierbij wordt ieder kwartaal de voortgang en naleving van de afspraken gemonitord. Als uit deze monitoring tekortkomingen blijken dan moet dit door de projecteigenaar worden geadresseerd. In een uiterst geval kan het niet naleven van de afspraken leiden tot het stopzetten van de financiering van banken aan de projecteigenaar. De monitoring vindt onafhankelijk plaats. Hiervoor wordt op verschillende manieren informatie verzameld: deze wordt aangeleverd door projecteigenaar, verkregen tijdens site-visits die elk kwartaal plaatsvinden, maar hierin worden ook signalen vanuit ngo’s en lokale gemeenschappen meegenomen. Indien ADSB direct signalen van ngo’s en lokale gemeenschappen ontvangt, dan wordt dit besproken met de consultant en/of de projecteigenaar en wordt besloten of verder onderzoek nodig is.

Vanwege de omvang van het project en het belang van een goed monitoringsproces, komt er in opdracht van de Nederlandse overheid een onafhankelijke second opinion over het monitoringsproces en het eerste monitoringsrapport. Zo kan de kwaliteit van het monitoringsproces en het monitoringsrapport geëvalueerd en gecontroleerd worden. Deze second opinion wordt naar verwachting in het voorjaar van 2023 opgeleverd. Een samenvatting met de voornaamste bevindingen en conclusies wordt vervolgens publiek gemaakt.

bekijk het hele interview met Boskalis-CEO Peter Berdowski

schrijf je in voor de nieuwsbrief

Abonneer je nu op de nieuwsbrief van Frontlinie en ontvang elke twee weken extra verhalen, achtergronden en lees-, kijk- en luistertips in je inbox.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Bram Vermeulen

Schrijf je in op de nieuwsbrief van Bram Vermeulen en ontvang - na de zomervakantie - elke twee weken extra verhalen, achtergronden en lees-, kijk- en luistertips in je inbox.

Bekijk een voorbeeldeditie

De baggerbaai op de Filipijnen

bekijk het hele interview met Boskalis-CEO Peter Berdowski

schrijf je in voor de nieuwsbrief

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Bram Vermeulen

Je bent er bijna...

Frontlinie #46 - Zonder moreel kompas de grens over

Frontlinie #13 - Hoe een Nederlands schip vluchtelingen uit Europa houdt

De ijsmoord