1 juni 2025

Een braai in het Witte Huis

Het was een paar dagen na het spektakel in het Witte Huis. De Zuid-Afrikaanse kranten smulden nog na met hilarische stukken over de ontmoeting tussen de presidenten Trump en Ramaphosa. Wie was nu wie te slim af geweest? 
 
Trump en zijn doe-het-licht uit-filmpje dat moest bewijzen dat er werkelijk een genocide op witte Zuid-Afrikanen gaande was? Of Ramaphosa, die Trumps eigen witte golfvrienden uit Zuid-Afrika had meegesleept om aan hem te bewijzen hoe erg hij overdreef? 

De presidenten tijdens hun overleg, woensdag 21 mei 2025

Een van mijn favoriete verslagen was deze in de Daily Maverick: 'SA's Ramaphosa gets braaied and fed to Trump's Maga at the Boerewors Summit'. Ik las dat 'de braai was begonnen. En het bleek dat de Zuid-Afrikanen de worst waren.’
 
Ik wilde weten waar we eigenlijk naar hadden zitten kijken en ging langs bij Ebrahim Rasool. Hij was tot maart de ambassadeur van Zuid-Afrika in de VS. Hij werd persona non grata verklaard nadat op de extreemrechtse website Breitbart dit stuk verscheen.
 
Daarin wordt Rasool bijdrage aan een bijeenkomst met buitenlandexperts geciteerd, waarin hij Trump en Musk beschreef als zelfbenoemde beschermers van ‘wit slachtofferschap’. Hij noemde ze ‘supremacisten’. Het stuk bereikte het Witte Huis en Rasool kon vertrekken. Ook in Zuid-Afrika werd hem ‘ondiplomatiek taalgebruik’ verweten, onder meer door voormalig president Thabo Mbeki.

De ochtend van onze ontmoeting was Rasool zichtbaar in goede stemming. We ontmoetten elkaar 28 jaar geleden voor het eerst, toen ik nog student journalistiek was en hij in een roestige auto door de  West-Kaapprovincie kachelde om campagne te voeren voor Mandela’s ANC. In zijn tuin staat een metalen zebra met een tekst van Nelson Mandela op zijn rug: ‘Als je wilt onderhandelen, moet je bereid zijn om compromissen te maken.’

Het Mandela-kunstwerk in de tuin van Rasool

Theaterstukken, smeercampagnes

Het schouwspel in het Witte Huis had volgens hem zijn gelijk bewezen, vond Rasool. ‘Nu heeft iedereen kunnen zien dat diplomatie niet meer werkt in Washington. Feiten doen er niet meer toe. Alles is leugens. Alles is theater.’ 
 
En de reden voor dat theater is volgens hem duidelijk. ‘De bron van al hun woede is ons standpunt over Gaza. De VS willen ons dwingen om de genocidezaak tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof in Den Haag te staken. Hoe kun je beter onze genocidezaak ondermijnen, dan door te claimen dat wij onszelf aan genocide schuldig maken? Als jullie Israël ervan beschuldigen land van Palestijnen te stelen, dan beschuldigen wij jullie het land van Boeren te stelen.’
 
Zijn eigen val in Washington is volgens hem het beste bewijs van deze uitleg. Dit werd hem al duidelijk in november, meteen nadat de Zuid-Afrikaanse president Rasool had gevraagd om terug te keren naar zijn oude standplaats waar hij van 2010 tot 2015 ook al gezeten had.

‘Ik werd benaderd door tientallen senatoren, democratisch én republikeins, zwart én wit, die me vroegen om de zaak tegen Israël op te geven. Daar zouden we dan een goede handelsovereenkomst voor terugkrijgen.’ 
 
Tegelijkertijd begon op Breitbart een smeercampagne tegen Rasool. ‘Ik zou extremisme steunen. Ik zou terrorisme steunen. Ik zou een vriend zijn van Hamas.’ De stukken in Breitbart werden geschreven door een Zuid-Afrikaan, Joel Pollak. Pollak en Rasool kennen elkaar uit de tijd dat Pollak nog tekstschrijver was voor de toenmalige oppositiepartij DA.

‘We kruisten onze degens al toen het ANC in 1999 de verkiezingen in de West-Kaap won.’ De West-Kaap is van oudsher de enige van de negen provincies waar de oppositie een meerderheid kan halen, dus dat deed pijn. ‘Toen ik in Washington aankwam, was er al een hele social media-campagne gaande om me ten val te brengen.’

Voormalig ambassadeur Ebrahim Rasool in zijn huis

Dat laatste is gelukt. ‘Maar Zuid-Afrika houdt vast aan de genocidezaak en Washington weet nu dat we daar niet vanaf zien. Trump is zelf in het Midden-Oosten geweest om wapens te verkopen en merkt dat ook zijn Arabische clienten steeds mondiger worden over Israël. En Israël verliest steun in Europa. Trump staat er veel minder ideologisch in dan de Democraten. Hij wil gewoon zaken doen.’

Daarom ging het achter de gesloten deuren van het Witte Huis niet meer over Israël, maar over de vele grondstoffen die Zuid-Afrika rijk is. ‘Platina, mangaan, allemaal belangrijke grondstoffen voor de VS. Die zijn nu al gevrijwaard van importheffingen. We hopen dat dit ook lukt voor auto’s en fruit. Kortom: het was misschien een weinig hoffelijke bijeenkomst. Maar zakelijk gezien was dit alles waard.’

Lees-, kijk-, doe- en luistertips van de redactie

Veel dank, lezer, voor het lezen van alweer de honderdste Frontlinie-nieuwsbrief. Onze nieuwe aflevering over Zuid-Afrika is zondag 29 juni te zien op NPO2, dus zet 'm in je agenda. Tot slot nog een paar tips.

  • Voor onze podcast 'Achter de Frontlinie' reden we naar Duitsland, waar we op bezoek gingen bij voormalig Defensieminister Joris Voorhoeve. In 1995 was hij verantwoordelijk voor het Nederlandse VN-bataljon in de Bosnische enclave Srebrenica. Zoals bekend viel de enclave, wat resulteerde in een genocide op naar schatting tussen de 6000 en 8000 moslimmannen en -jongens. Voorhoeve breidde zijn huis uit met twee extra verdiepingen, waar hij en zijn vrouw vluchtelingen uit Oekraïne en Syrië onderdak bieden. Luister nu via Spotify of via NPO Luister.

  • De burgeroorlog die Sri Lanka bijna drie decennia (1983-2009) in zijn greep hield, heeft niet alleen diepe emotionele sporen achtergelaten. Er zitten naar schatting nog zeker 1,6 miljoen landmijnen in de grond, die nu opgeruimd worden. Specialistisch en gevaarlijke werk, dat opvallend vaak wordt uitgevoerd door vrouwen. Een prachtige reportage hierover in New Lines Magazine.

  • Dan nog een stuk dat je écht moet lezen. Na de dood van de Libische dictator Gadaffi is jarenlang gespeculeerd over de plek waar hij, vlak voor zijn door, zijn fortuin van enkele miljarden dollars zou hebben verstopt. De Nederlandse regisseurs Thomas Blom en Misha Wessel maakten een documentaire, waarin wordt onderzocht of die dollars in het huis van de voormalige Zuid-Afrikaanse president Zuma terecht zouden zijn gekomen. Spoiler: niet dus. Het geld staat gewoon op een Amerikaanse bankrekening, volgens Africa Confidential, dat het stuk over dit financiële mysterie voor de verandering hier gratis ter beschikking stelt - even doorscrollen naar de link onderaan de introductie.

  • Een bataljon witte Zuid-Afrikanen trok de afgelopen tijd naar Amerika en Europa om te beweren dat Zuid-Afrika’s positieve discriminatie-wetgeving na het einde van de apartheid eigenlijk racistisch jegens voor witte mensen. In deze YouTube-video wordt de onzin daarvan kort en bondig weerlegd, door de witte Zuid-Afrikaan Dan Corder.

  • En voor wie zin heeft even bij de zuiderburen langs te gaan, is in het Bozar Museum in Brussel tot eind van de zomer de tentoonstelling 'When We See Us' te bezoeken. Een kaleidoscopische expositie die een eeuw Pan-Afrikaanse figuratieve schilderkunst verkent. Meer dan 140 schilderijen van honderd kunstenaars, die je op een nieuwe manier door de kunstontwikkelingen van de moderne tijd loodsen. De Volkskrant recenseerde de tentoonstelling al in februari, en gaf het Bozar niet minder dan vijf sterren. Kortom: een aanrader.

Bedankt, en tot de volgende,
Bram Vermeulen