Je moet het ook niet willen, reizen tijdens corona.  

De volgende aflevering van Frontlinie speelt in een gebied waar ik al eerder heb gefilmd, aan de Grieks-Turkse grens. Om daar vanuit Kaapstad te komen, vergt een sterke neus.  

Omdat Zuid-Afrika afgelopen december wereldfaam vergaarde als de bron van een mutatie die zeker 50% besmettelijker bleek, gelden extra strenge maatregelen voor reizigers uit mijn standplaats.  
​​​​​
Na de eerste paniek over die mutatie bleek het aan het begin van dit jaar allemaal wel mee te vallen. Er waren nauwelijks besmettingen, ziekenhuisbedden bleven leeg en het land kon uit de lockdown. 

Dat nieuws is in Nederland niet doorgedrongen. Dus om van Zuid-Afrika, via Nederland, naar Athene te reizen, moest mijn neus tot driemaal worden gevisiteerd. Eerst een test in een afgelegen parkeergarage in Kaapstad en vier uur voor vertrek nog één op het vliegveld.  ​​​​​​

Ik had me er op verheugd mijn dubbele negatieve status op Schiphol te bewijzen, maar helaas was bij aankomst niemand geïnteresseerd. Omdat de Grieken geen reizigers toestaan uit Zuid-Afrika, maar wel uit Nederland, deed ik daar nog een keer een PCR-test.  

Toen ik de volgende ochtend triomfantelijk drie testuitslagen op de balie van Transavia legde, bleek dat allemaal nog niet genoeg. "Waar is uw QR-code?", vroeg ze streng. De wat? "U moet 24 uur van tevoren op de website van de Griekse overheid het Passenger Locator Form invullen. Als u dat niet gedaan heeft, kunt u niet reizen." En zo vloog ik pas een dag later naar Athene. 

Klein leed natuurlijk in het licht van de wereldwijde impact van Covid-19. In mijn standplaats Kaapstad nemen de daklozen langs de kant van de weg zienderogen toe. Er zijn nu zelfs krottenwijken die naar de pandemie zijn genoemd: Covid-19, Lockdown, Sanitizer.  

Er zijn ook grote zorgen over de vaccin-ongelijkheid. Meer dan 7 miljoen Nederlanders hebben inmiddels een prik gehad, meer dan 40% van de bevolking. In Zuid-Afrika: 0,6%.  

Ik sprak al over de vergeten landen van de pandemie in Bureau Buitenland. Arme landen zijn afhankelijk van het COVAX-initiatief. De vaccins voor die samenwerking worden geproduceerd door het Serum-instituut in India, dat in maart alle vaccin-export stil moest leggen door de paniek in eigen land. 

Daar zit niet het enige probleem. Farmaceuten en rijke landen saboteren bewust de mogelijkheden voor arme landen om zelf vaccins te produceren.  

Zo ontwikkelde het African Centre of Excellence for Genomics of Infectious Diseases in Nigeria een kandidaat-vaccin. Volgens de onderzoekers zijn de eerste resultaten veelbelovend. Voor de volgende stap, een klinische proef op mensen, is financiering nodig. Maar investeerders zijn er niet. 

Nog schokkender is dat fabrikant Pfizer Zuid-Amerikaanse landen dwingt om hun publieke gebouwen als ambassades en militaire bases als onderpand te geven, voor het geval ze de rekening niet kunnen betalen.  

Een Zuid-Amerikaanse overheidsfunctionaris omschrijft de onderhandelingen met Pfizer in dit artikel van Statnews als ‘pesten op hoog niveau’ en zegt dat het voelde alsof er losgeld betaald moest worden.  

Ik wil je ook nog even bijpraten over het conflict in de gasrijke provincie  Cabo Delgado in Mozambique, waar de vorige aflevering van Frontlinie over ging. Over de aanval op Palma, eind maart, schreef Amnesty dit rapport. 

De onderzoeker sprak met overlevenden die ernstige beschuldigingen uiten over racisme tijdens de reddingsoperatie. De witte manager van de Amarula-lodge in Palma evacueerde zijn twee herdershonden per helikopter, maar liet zijn zwarte personeel achter. 

Ook de Zuid-Afrikaanse huurlingen van Dyck Advisory Group zouden witte expats voorrang hebben gegeven boven zwarte Mozambikanen. Dyck ontkende deze beschuldiging in ferme bewoordingen.  

Uit nieuw eigen onderzoek voor NRC, blijkt dat het extreme geweld in Mozambique geen zorg was voor het Nederlandse ministerie van Financiën.
Het zag niet af van een garantstelling van bijna 1 miljard euro voor het Nederlandse baggerbedrijf van Oord, dat betrokken is bij een gasproject voor de kust van Cabo Delgado.  

De gasexploratie in het gebied, droeg bij aan de frustratie van de lokale bevolking. Zij zien niks van de opbrengsten. Die frustratie vormde weer een voedingsbodem voor de opkomst van de Islamitische rebellen in de regio.

Toch wordt het jihadistisch geweld in conflicten als deze, altijd weer geanalyseerd als het gevolg van radicale preken en gewelddadige video’s, in plaats van als uitwas van een legitieme strijd. In deze interessante column lees je vijf valkuilen van conflictanalyses. 

• Op de vlucht naar Amsterdam las ik het boek The Shadow King, geschreven door de Ethiopische schrijfster Maaza Mengiste. Ze won er in 2020 de Booker Prize mee. Het speelt in Ethiopië in 1935 als de Italiaanse dictator Mussolini zijn grootheidswaanzin botviert met een invasie van het Keizerrijk van Haile Selassie, dat toen nog Abessinië heette. 

• Over het huidige Ethiopië zag ik deze indrukwekkende reportage van CNN, dat als eerste internationale cameraploeg de noordelijke Tigray-regio wist te bereiken en kon aantonen dat daar nog steeds troepen uit Eritrea huishouden.  

• Het South African Film Festival sluit dit weekend af met de film Barakat. Deze geeft een inkijkje in de moslimgemeenschap in Kaapstad en is de eerste speelfilm volledig in het Afrikaaps: een mix van Engels, Duits, Arabisch, Maleis en Afrikaans. Het vertelt het intieme verhaal van een familie die verder leeft na het verlies van een vader. Hier bekijk je de trailer.  
  
  Tot de volgende nieuwsbrief, waarin ik jullie graag meer vertel over de nieuwe aflevering van Frontlinie. 
  ​​​​​​
  Groet, 

  Bram Vermeulen