Hillary

Heb je haar wel eens ontmoet?
Toen ze senator was heb ik haar eens langs mijn camera zien lopen, maar ze werd behoorlijk afgeschermd. Ik heb haar nooit gesproken. Waar Bill tijdens zijn campagnes heel bereikbaar was, had zij een enorm wantrouwen tegenover de media. Ze kwam pas los bij journalisten die ze goed kende.

Ben je verrast door hoe ze achter de schermen blijkt te zijn?
Als correspondent had ik een ander beeld van haar. Ze heeft, anders dan haar man, altijd een moeilijk imago gehad. Bill kwam sympathiek over; Ik heb hem een paar keer op het campagnepad mogen ontmoeten. Hij wekte altijd de indruk dat hij buitengewoon geïnteresseerd in je was. Zijn charisma was zijn kracht. Zij had daarentegen een hard imago, een carrièrevrouw die niet dezelfde warmte toonde als haar man.

Dat werd een paar jaar geleden bijgesteld, nadat ik een biografie las door Kim Ghattas. Ghattas is een paar jaar met haar meegereisd toen ze foreign secretary was. Ze schetst een beeld van iemand die achter de schermen veel leuker en plezieriger is dan we in het openbaar zien. De documentaire bevestigt dat voor mij. Hillary is een sympathieke, warme vrouw met een goed gevoel voor humor, met een gulle lach. Ze functioneert goed onder stress en was volgens mij een hele goede president geweest. 

Veel van de imagoproblemen die tijdens haar verkiezingsstrijd speelde, begonnen al tijdens Bill’s eerste campagne. Heeft haar huwelijk met Bill haar carrière in de weg gezeten? 
Laten we niet onderschatten wat Hillary allemaal heeft gedaan. Ze zijn wat dat betreft altijd een partnership geweest. Achter de schermen heeft ze als First Lady haar stempel op beleid kunnen drukken. Vervolgens is ze senator van de staat New York geworden, de belangrijkste staat van Amerika, in een tijd dat vrouwelijke senatoren nog een uitzondering waren. En na acht jaar senator en vier jaar minister van Buitenlandse Zaken te zijn geweest was ze de eerste vrouwelijke presidentskandidaat in de Amerikaanse geschiedenis. In mijn opinie heeft ze ook gewonnen. Laten we wel wezen, ze had gewoon drie miljoen stemmen meer dan Donald Trump.

En hoewel het dus niet lukte, is ze een enorm voorbeeld geweest voor meerdere generaties Amerikaanse vrouwen. Toen Hillary zei, ‘ik blijf niet thuis om koekjes te bakken’, vielen veel mensen over haar heen. Maar er waren tegelijkertijd een heleboel vrouwen die dachten ‘ja maar zo sta ik er ook in’. Ze heeft de feministische revolutie enorm vooruit geholpen. Op dat gebied is ze te vergelijken met Martin Luther King en hoe veel hij voor de zwarte burgerrechtenbeweging heeft betekend. Zo heeft zij heel veel gedaan voor ambitieuze Amerikaanse vrouwen. Bij de eerste midterm elections voor het congres na haar verlies werden er meer vrouwen gekozen dan ooit tevoren. Dat is mede te danken aan haar voorbeeld.

Je noemt haar een feministisch boegbeeld, en vergelijkt haar zelfs met Martin Luther King. Hoe komt ze dan aan zo’n centristisch imago? 
Ze heeft twintig jaar moeten vechten tegen het idee dat ze een radicale, linkse feministe was. Tijdens de verkiezingen van 2016 stond ze tegenover Bernie Sanders, een hele linkse kandidaat, een echte socialist. Toen ze zich tegen hem ging afzetten kreeg ze het label van centrist. Hij heeft haar natuurlijk ook direct in dat hoekje gezet, en haar maandenlang achtervolgd met die speeches die ze had gegeven voor Wall Street. Misschien is ze ook wel meer naar het centrum opgeschoven de afgelopen jaren.

Haar imago en hoe we haar achter de schermen zien, zijn twee uitersten van elkaar. Hoe kan dat zo verschillen?
Ze riep zelf al in de jaren negentig dat zij en haar man het mikpunt waren van een vast right-wing conspiracy. Daar kreeg ze enorm veel kritiek op, maar het klopt wel. Elke dag kom je mensen op Twitter tegen die zeggen dat ze een corrupte bitch is, die de gevangenis in moet. Dat is door de komst van het internet en de versnippering van het Amerikaanse medialandschap (denk aan rechtse zenders als Fox News) alleen maar erger geworden. Iedereen kan iets over Clinton verzinnen en verspreiden, het is een industrie waarin boeken worden verkocht en honderdduizenden YouTube-video's worden gemaakt. Trump speelt ook voortdurend in op samenzweringstheorieën. Daar heeft hij deels zijn presidentschap aan te danken.

Er is een enorme markt voor samenzweringstheorieën en daar is zij slachtoffer van geworden. Maar zodra ze aan het werk ging was iedereen onder de indruk. Ook in de Senaat bleek weer dat ze een echte dossiervreter is. Ze beet zich vast in wetsvoorstellen, wilde alles weten, was bij iedere stemming. Ze bleek ook goed in staat om met Republikeinen samen te werken. Ze kreeg dingen voor elkaar. Dat was toen al erg moeilijk, en in het gepolariseerde politieke landschap van nu bijna onmogelijk.

Is Amerika eigenlijk wel klaar voor een vrouwelijke president?
Niemand keek op van de zes vrouwelijke democratische presidentskandidaten dit keer. Elizabeth Warren had zomaar de democratische kandidaat kunnen zijn, en ze had een verdomd goede kans gehad. Mensen vragen altijd of Amerika ‘er klaar voor is’. In 2008 kon niemand zich voorstellen dat Amerika klaar was voor een zwarte president. Dat bleek dus wel zo. Natuurlijk is Amerika klaar voor een vrouwelijke president.
Ik vraag me af of wij hier in Nederland wel klaar zijn voor een vrouwelijke premier. We zijn in ieder geval nog lang niet klaar voor een allochtone premier. 
Amerika is geen achterlijk land, vaak blijkt het voor meer klaar te zijn dan wij.

Maar wanneer die vrouwelijke president verkozen wordt is dat in belangrijke mate te danken aan Hillary Clinton, hoe zij het pad heeft helpen effenen. Niet alleen met haar verkiezingsstrijd maar door dertig jaar lang haar mannetje te staan, als vrouw. Door te laten zien dat er niks mis is met een vrouw met ambities.