De schouders van Bertien van Manen

‘Deze zwart-wit film speelt in een klein, protestants dorp in Noord-Duitsland in 1914, vlak voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. In de film gebeuren allerlei vreemde, gewelddadige dingen. De film opent met een scène waarin een dokter op een paard aan komt galopperen. Het paard struikelt over een touw dat over de weg gespannen is, niemand weet door wie. Zo gebeuren er meer merkwaardigheden waarvan de boosdoener in het ongewisse blijft: een schuur vat vlam, een vrouw valt in een gat. Er wordt de suggestie gewekt dat een groep kinderen, gebukt onder de absolute en strikte normen en waarden van hun ouders,  verantwoordelijk is, maar een ontmaskering blijft uit. Dat is typisch Haneke. Hij houdt ervan om de fantasie van de kijker aan te wakkeren door vragen onbeantwoord en problemen onopgelost te laten. Het is aan de kijker om te gissen hoe het afloopt.

De eerste keer dat ik de film zag, was ik echt geschokt. Niet alleen door het onderwerp maar ook door de prachtige manier van filmen; het is bijzonder esthetisch. Haneke schrijft en regisseert alles zelf, hij weet precies wat hij wil en poetst dat wat hem achteraf niet zint met fotoshop weg. Precies het tegenovergestelde van wat ik doe.

In ‘The Ballad of Sexual Dependency’ legt Nan Goldin haar eigen leven en eigen vriendenkring vast. De beelden zijn esthetisch en heel rauw. Toen ik het voor het eerst zag, was ik geschokt. Er staan beelden in waarvan je je verbaast dat iemand zulke beelden durft te fotograferen, laat staan te publiceren. Er zijn foto’s van masturberende mensen, van mensen die seks hebben, noem maar op. Wat de vorm betreft lijkt mijn fotografiestijl wel op die van Nan Goldin. Voor mij is vorm ook niet het belangrijkste en gaat het meer om de inhoud. Nan Goldin laat zien wat ik wel zou willen maar niet kan of durf, of uit principe niet doe. Ik heb bewondering voor haar moed.

Als fotograaf loop je steeds op het scherpst van de snede. Continu vraag je je af hoe ver je kunt gaan met het gebruiken van andere mensen, met mensen vastleggen. Als andere mensen niet in de gaten hebben wat voor invloed een camera heeft, dan heb je als fotograaf een enorme macht. Het is de vraag in hoeverre je die macht mag gebruiken. In mijn geval is dat net iets minder ver dan Nan Goldin en Mikhailov doen.’