'Brenda Stoter Boscolo beschrijft het tragische lot van de Jezidi’s. Een schokkend boek. Ze sprak de overlevenden persoonlijk over hun lijdensweg tijdens het IS-kalifaat. Haar verhalen zijn indrukwekkend: over de ontvoerde Yezidi-jongens die door IS worden getraind om voor de terreurgroep te strijden en zelfmoordaanslagen te plegen, over duizenden vrouwen en meisjes die als seksslavinnen zijn verkocht aan IS-strijders, over duizenden vermoorde Yezidi-mannen. Wie mij zeer raakte is Ismael, wiens hele familie werd gekidnapt. Zijn zussen zijn verkocht als slaaf, zijn broers en vader zijn vermoord en zijn jongste broertjes zaten in een zelfmoordvideo.
Het is een belangrijk boek, want Brenda kijkt verder dan de (IS) slavernij van vrouwen. Ze tekent een vergeten genocide op. Wie het leest, leeft helemaal mee. Ze heeft het zo indringend opgeschreven dat het is alsof je naast ze op de bank zit. Het is alsof je naar een film kijkt waarover je zou willen zeggen: gelukkig is het niet echt. Maar het schokkende is: het is allemaal wel echt gebeurd.'
De Blikverruimende Boekenlijst
Wanneer op zaterdagochtend dronken schrijvers uit de Amsterdamse schouwburg stommelen weet je zeker: de Boekenweek is weer begonnen! Wij vroegen 9 Nederlandse cultuurmakers om een Blikverruimende boekenlijst samen te stellen. Welke boeken kantelden de afgelopen jaren hun wereldbeeld? Welke boeken moet je lezen om de wereld anno 2020 te begrijpen?
Het vergeten volk - Brenda Stoter Boscolo
gekozen door journalist Fidan Ekiz
Franklin: Een Nederlands Bevrijdingsverhaal - Marga Altena
gekozen door kunstenaar Brian Elstak
'Kies ik nou mijn eigen project? Yep. Franklin: Een Nederlands bevrijdingsverhaal is een belangrijk fictief verhaal, gebaseerd op historische bronnen en jarenlange research. Veel Nederlanders weten niet dat een tiende van de Amerikaanse troepen uit zwarte soldaten bestond. Dit in een tijd van segregatie in de VS. Ondanks hun verdiensten, verdwenen verhalen over Afro-Amerikaanse bevrijders na de Tweede Wereldoorlog snel uit het collectieve geheugen, de geschiedschrijving en -tot voor kort- uit nationale herdenkingen. Deze graphic novel -waar ik de illustraties voor mocht maken- heeft mij bewuster gemaakt van hun situatie in die tijd. Het toont hoe het Afro-Amerikaanse soldaten (én hun kinderen) verging in Nederland. Dat zwarte mannen en vrouwen niet alleen de nazi’s te verduren hadden, maar ook hoe zij het onlogische gedrag van hun eigen witte landgenoten moesten zien te overleven. Het boek is onlangs door een vakjury verkozen tot één van de best verzorgde boeken van 2019.'
Motherhood - Sheila Heti
Gekozen door schrijver Daan Borrel
'Motherhood van Sheila Heti kondigt een nieuw literair tijdperk aan. Heti speelt met de traditionele manier van verhalen vertellen. In het westen draaien verhalen vaak om conflict, er wordt lineair naar een plot toe gewerkt. In Motherhood vraagt het vrouwelijke hoofdpersonage van eind dertig zich af of ze nog kinderen wil. Dit zou conflict kunnen betekenen omdat het lijkt alsof er maar één juist antwoord is. Maar door de literaire inbreng van een munt aan wie Heti constant vragen stelt, blijkt dat antwoorden zo relatief zijn. Dat er niet één juist antwoord is. Heti haar schrijven is prachtig én vreselijk. Het is filosofisch, ze verbindt het kleine met het grote, maar soms dacht ik: dit ((hormonale) vrouwengehannes) is toch geen literatuur? Het schiet alle kanten op. Dat lag meer aan míjn verwachting van literatuur. De thema’s zijn ook belangrijk want we groeien nog steeds op met het idee dat moederschap de enige ware invulling van een vrouwenleven is. Ik las dit boek toen ik Jaar van het nieuwe verhaal schreef, ook een boek over vrouwelijke hormonen en nieuwe verhalen creëren. Heti haar meanderende, lichamelijke en tegenstrijdige schrijven en het feit dat ze óók hoofdstukken naar fases in haar cyclus benoemt, was dus ook persoonlijk een aanmoediging.'
Zero History - William Gibson
gekozen door kunstenaar Sarah van Sonsbeeck
'Het boek dat mijn blik op de wereld voorgoed veranderde is Zero History van William Gibson. In 1984 schreef Gibson zijn eerste boek Neuromancer, waarin mensen ingeplugd zijn in een groot computernetwerk. Het boek is een icoon van het cult genre Cyberpunk en was de inspiratie voor de film The Matrix. Sindsdien schrijft hij over technologie en de vaak vergaande invloed daarvan op ons leven. Veel dingen die hij in zijn boeken verzon zijn inmiddels minder of meer griezelige werkelijkheid geworden. In Zero History (2010) komt een personage voor met een ‘faraday pouch’ in zijn kleding, een zakje dat bestand is tegen data diefstal. Dat inspireerde me, samen met een ex-vriend die steeds op zijn telefoon zat, tot het maken van de ‘Faraday Bag’, een tas waarin je telefoon het niet meer doet. Ik gaf hem voor zijn verjaardag zonder te zeggen wat de functie was van de tas.'
The Silence of the Girls - Pat Barker
gekozen door dichter Ellen Deckwitz
'Pat Barkers’ The Silence of the Girls (2018) is een van de indrukwekkendste romans die ik in tijden heb gelezen. Het is een gitzwarte bewerking van Homerus’ Illias, verteld vanuit het perspectief van de vrouwen. Barker zoomt zo in op het geweld en de psychologische oorlogsvoering dat Homerus’ versie opeens haast kindvriendelijk lijkt. Zo vraagt de hoofdpersoon, Achilles’ slaaf Briseïs, zich tegen het einde van de strijd moedeloos af: ,,Wat zullen ze van ons vinden, al die mensen in onvoorstelbaar verre tijden? Één ding weet ik zeker: ze willen niet de brute realiteit van overwinning en slavernij. Ze willen niets horen over de massaslachtingen, het tot slaaf maken van vrouwen en meisjes. Ze willen niet weten dat wij in een verkrachtingskamp leefden.” The silence of the Girls geeft een stem aan hen die er bij Homerus het zwijgen toe deden, waardoor je je als lezer beseft hoe die tijd voor de allerzwaksten, allerkwetsbaarsten moet zijn geweest. En zo komt een eeuwenoude oorlog zo dichtbij dat hij je niet meer loslaat.'
Flight Behaviour - Barbara Kingsolver
gekozen door schrijver Bregje Hofstede
'Flight Behaviour gaat over een jonge huisvrouw in de Amerikaanse Appalachen, Dellarobia, wier leven op zijn kop komt te staan als er een kolonie zeldzame vlinders in haar achtertuin neerstrijkt. Miljoenen oranje monarchvlinders zijn het, die normaal gesproken in Mexico thuishoren, maar door het opwarmende klimaat de weg kwijt zijn geraakt.
Dellarobia is arm, laagopgeleid, en precies het type dat zich normaal niet drukmaakt om het klimaat, want ze heeft al moeite genoeg om het hoofd boven wat er te houden. Maar ze ervaart de vlinders als een wonder, een soort teken aan haar persoonlijk. Als de wereldpers dan ook nog op de stoep komt te staan, wordt ze vanzelf het grotere verhaal van de vlinders in gezogen.
Wat het boek indrukwekkend maakt is hoe het een gigantisch probleem laat botsen op de belevingswereld van één, heel klein, heel gewoon leven - en laat zien hoe die twee onlosmakelijk verbonden zijn. Een boek dat elk jaar urgenter wordt.'
Was volgend jaar maar vast voorbij - Jeroen van Merwijk
gekozen door cabaretier Dolf Jansen
'365 teksten van een van de grootste liedjesschrijvers van ons land en ruime omstreken: dat is precies waar we in deze roerige tijden behoefte aan hebben.'
Weg met Eddy Bellegueule - Edouard Louis
gekozen door theatermaker Wieke ten Cate
'Weg met Eddy Bellegueule gaat over een kind in een vergeten arbeidersdorp in het noorden van Frankrijk. Een gemeenschap waar mannen mannen zijn als ze vechten en drinken, vrouwen vroeg moeder worden en stoppen met werken. Iedereen is arm, heeft een hekel aan intellectuelen ‘en alle poen die ze in hun zak steken’ en angst voor ‘Arabieren’.
In dit decor worstelt Eddy met zijn geaardheid. Hij voelt zich met zijn hoge lach en zachte tred een buitenaards wezen (en met die haat wordt hij ook behandeld) maar wil niets liever dan opgaan in zijn omgeving.
‘Vandaag word ik een vechter’ zegt hij steeds tegen zichzelf.
Ik heb het boek ademloos twee keer gelezen.
Je voelt dat Edouard Louis ‘Eddy’ ís, omdat het met een nietsontziende dichtbijheid is geschreven. De spuug die hij in zijn gezicht krijgt, de zelfhaat, de pastis en de fabrieksrook komen bij het lezen zo je lijf binnen.
Geschreven in super directe taal, maar nergens kort door de bocht of clichématig en met ontroerend mooie personages.'
Ik heb een fiets gekocht - Gershwin Bonevacia
gekozen door rapper Akwasi
'Omdat mijn oren openen zodra Gershwin dicht.'
De Kijkerslijst
Maar ook jullie hebben ons laten weten welke boeken er op de Blikverruimende Boekenlijst moeten staan. Benieuwd? Bekijk ze hieronder.
Het duikerspel - Jesse Ball
Het vergeten dat ons wacht - Héctor Abad
In ongenade - J.M. Coetzee
Alleen in Berlijn - Julian Barnes
I.M. - Conny Palmen
Noem me bij je naam - André Aciman
Grip - Rick Pastoor
Legende van een zelfmoord - David Vann
De wateraap - Mariken Heitman
De schaduw van de wind - Carlos Ruiz Zafón
Goldfinch - Donna Tartt
Berichten uit Kolyma - Varlam Shalamov
Niels Lyhne - Jens Peter Jacobsen
Onzichtbare vrouwen - Caroline Criado Perez
Alle vogels - Koos van Zomeren
The sense of an ending - Julian Barnes
Het litteken van de dood - Onno Bloem
Benedenwereld - Robert Macfarlane
I was born there, I was born here - Mourid Barghouti
Het voorteken - Christoffer Carlsson
Serotonine - Michel Houellebecq
Argentijnse avonden - Carolijn Visser
Tori - Brian Elstak
De wereld volgens Garp - John Irving
Roofstaat - Ewald Vanvugt
In Europa - Geert Mak
A season on the brink - John Feinstein
Het is oorlog maar niemand die het ziet - Huib Modderkolk
Het Medusa ultimatum - Robert Ludlum
Grote verwachtingen - Geert Mak
Iers dagboek - Benoite Groult
De kracht van het nu - Eckhart Tolle
Mindfullness - Thich Nhat Hahn
I am Malala - Malala Yousafzai