Dit zijn de vragen van de allereerste editie van de Nationale Wetenschapsquiz, uitgezonden in 1994.

Hieronder alle vragen, 32 stuks maar liefst. Meteen naar de antwoorden? Klik hier.

Vraag 1: Als je een stukje elastiek uitrekt, dan kost dat eerst weinig inspanning, later meer. Bij het opblazen van een ballon is dat net andersom. Hoe komt dat?

  • Het rubber van de ballon is bij het begin nog nieuw en dus stug
  • De benodigde druk neemt af, want het oppervlak van de ballon wordt bij het opblazen steeds groter
  • De benodigde druk neemt af doordat de wand van de ballon bij het opblazen steeds dunner wordt

Vraag 2: Operant conditioneren van dieren gebeurt in de wetenschap, in het circus en in de dierentuin. Wat is operant conditioneren?

  • De techniek waarbij gedrag onder controle van een beloning wordt gebracht
  • De techniek waarbij gedrag onder controle van een voorafgaande prikkel wordt gebracht
  • De techniek waarbij gedrag onder controle wordt gebracht door middel van straf

Vraag 3: Zonder te morsen giet je in een constante stroom van flinke hoogte suiker op een weegschaal. Om uiteindelijk precies één kilo suiker in de weegschaal te krijgen, moet je stoppen met gieten wanneer:

  • de weegschaal 1 kilo aanwijst
  • de weegschaal minder dan 1 kilo aanwijst
  • de weegschaal meer dan 1 kilo aanwijst

Vraag 4: Wat is blozen?

  • Blozen is een angstreactie
  • Blozen is het gevolg van een gevoel van schaamte
  • Blozen hangt samen met het uitblijven van een vlucht- of vechtreactie

Vraag 5: De twee buizen van de kanaaltunnel waar treinen doorheen rijden, zijn door kleinere buizen rechtstreeks met elkaar verbonden. Waarom is dat?

  • Via deze buizen kunnen onderhoudsmonteurs in de tunnelbuizen komen
  • Het zijn vluchttunnels voor het geval zich een ramp voordoet
  • Om de vorming van luchtkussens voor de treinen te voorkomen

Vraag 6: Bij welke diersoort kun je spreken van een baarvader?

  • De koekoek
  • Het zeepaardje
  • De kangoeroe

Vraag 7: Welke Westvlaamse ontdekking in de 15e eeuw had grote gevolgen voor de ontwikkeling van de Europese schilderkunst?

  • Het gebruik van olieverf
  • De uitvinding van het lineair perspectief
  • Het gebruik van schilderslinnen als ondergrond voor schilderijen

Vraag 8: Hoeveel zwarte gaten zijn er tot nu toe ontdekt in het heelal?

  • 64
  • 12
  • Geen

Vraag 9: In Papua Nieuw Guinea komt nu veertig keer meer astma voor dan tien jaar geleden. Wat is de oorzaak?

  • Het toenemend gebruik van sigaretten
  • Het toenemend gebruik van beddegoed
  • Het afbranden en kappen van het regenwoud

Vraag 10: Dendrochronologie is een methode om met behulp van reeksen jaarringen de ouderdom van een stuk hout te bepalen. Deze methode berust op het principe dat de groeiomstandigheden van bomen elk jaar anders zijn. Daardoor:

  • heeft elke jaarring een andere dikte
  • bevat elke jaarring een andere hoeveelheid Koolstof 14
  • verschillen de jaarringen van kleur

Vraag 11: Een halfdoorlatende spiegel is een spiegel die de helft van het invallende licht terugkaatst en de andere helft doorlaat. Twee van dergelijke spiegels staan evenwijdig 10 mm achter elkaar. Op de eerste valt loodrecht een lichtstraal, met een golflengte van 0,5 micron. Hoeveel van deze invallende lichtstraal zal door beide spiegels heen komen?

  • 25 procent
  • 33 procent
  • 100 procent

Vraag 12: Welk percentage van het menselijk DNA bevat, volgens de laatste stand van de wetenschap, de genen, die de erfelijke eigenschappen dragen?

  • 98 procent
  • 30 procent
  • 2 procent

Vraag 13: Hoe weten pasgeboren baby's waar ze de moedermelk moeten zoeken?

  • Ze zoeken de borst op de tast
  • Ze gaan af op de geur van de borst
  • Ze zoeken de borst met hun ogen

Vraag 14: De beroemde Hope diamant weegt bijna 50 karaat, ongeveer 100 gram. Uit hoeveel elementen bestaat hij?

  • 1
  • 2
  • 100

Vraag 15: De eerste uiterlijke veranderingen die een bevruchte eicel ondergaat zijn een aantal delingen, waardoor een groot aantal kleine kiemcellen ontstaat uit de ene grote oorspronkelijke cel. Daarbij vormt zich op een gegeven moment een holte. In het latere lichaam is dit:

  • de navel
  • de anus
  • de mond

Vraag 16: Welke ziekte(n) heeft / hebben sinds 1800 de meeste dodelijke offers gemaakt onder de bevolking van Europa en Noord-Amerika?

  • Kanker
  • Hart- en vaatziekten
  • Tuberculose

Vraag 17: Als de aarde niet om haar as zou draaien maar wel om de zon, dan:

  • zou het op de ene helft van de aarde altijd dag zijn en op de andere altijd nacht
  • zouden er geen seizoenen zijn
  • zou een etmaal één jaar duren

Vraag 18: Waarom loopt een ijsbeer bij 20 graden onder nul niet graag harder dan vier kilometer per uur?

  • Zijn lichaamstemperatuur is daarvoor te laag
  • Als hij sneller loopt, krijgt hij het te warm
  • Bij zulke lage temperaturen wordt zijn coördinatie slechter.

Vraag 19: Je organiseert een etentje met tien stellen, elk bestaand uit een man en een vrouw. Vrouwen en mannen moeten om en om zitten en partners worden bovendien uit elkaar gezet. Hoeveel tafelschikkingen zijn er mogelijk?

  • Minder dan 3120
  • 3120
  • Meer dan 3120

Vraag 20: Ook al poetst hij zijn gebit steeds grondig, toch verliest de ouder wordende mens vaak tanden en kiezen. Dit wordt veroorzaakt:

  • Door het krimpen van de kaak
  • Door het poreuzer worden van het tandbeen
  • Door het te krachtig poetsen

Vraag 21: Mozes werd in de westerse schilder- en beeldhouwkunst vaak afgebeeld met hoorntjes op zijn hoofd. De oorsprong van deze traditie ligt in:

  • het hoofddeksel dat hij in Egypte placht te dragen
  • een verkeerde vertaling van de Hebreeuwse bijbeltekst
  • de mediterrane stierencultus, i.c. het gouden kalf

Vraag 22: Van krekels wordt wel gezegd dat zij zingen. Hoe doen zij dat?

  • Door over hun voorpoten te blazen
  • Door met hun vleugels tegen elkaar te wrijven
  • Met hun kaken, tijdens de paring

Vraag 23: In welk rivierengebied zijn bij opgravingen tot nu toe de vroegste aanwijzingen voor landbouw aangetroffen?

  • In het gebied van de Eufraat en de Tigris
  • In de Nijldelta
  • In de Gangesdelta

Vraag 24: Veel vogels pikken behalve graantjes en zaden ook bewust steentjes (grit) op. Waarom doen ze dat?

  • Om hun snavel te scherpen
  • Om hun voedsel te vermalen
  • Voor een stabielere ligging bij het vliegen

Vraag 25: in 70 voor Christus werd de beroemde Romeinse dichter Vergilius geboren. In 1930 werd de zijn 2000ste geboortedag gevierd. Sommige mensen beweerden echter dat deze berekening niet klopte. Hoe oud zou Vergilius in 1930 geweest zijn?

  • 1999 jaar
  • 2000 jaar
  • 2001 jaar

Vraag 26: Welke onderdelen van het lichaam worden in aanleg vlak na de conceptie gevormd, veranderen na een paar jaar dramatisch van structuur en houden soms geheel op met groeien, om daarna opnieuw tot ontwikkeling te komen?

  • De levercellen
  • De nagels
  • De haarfollikels

Vraag 27: Als een auto door de bocht gaat, dan:

  • draaien de wielen aan de binnenkant (in de binnenbocht) sneller dan die aan de buitenkant (in de buitenbocht)
  • draaien alle vier de wielen even snel
  • draaien de wielen in de binnenbocht langzamer dan die in de buitenbocht

Vraag 28: De stier Herman is dankzij de biotechnologie een erfelijk veranderd dier. Bij zijn erfelijke eigenschappen heeft men de menselijke erfelijke eigenschap voor het maken van beschermend eiwit in moedermelk gevoegd. Waar zit bij Herman deze nieuwe eigenschap?

  • In al zijn miljarden lichaamscellen
  • Alleen in zijn spermacellen
  • Gaat verloren, omdat Herman een mannetje is

Vraag 29: Je zit in een roeiboot in een vijver met een zware steen in de boot. Wat gebeurt er met het waterpeil van de vijver als je die steen overboord zet?

  • Het waterpeil stijgt
  • Het waterpeil daalt
  • Het waterpeil blijft gelijk

Vraag 30: Een dompteur staat met zijn olifant op een precisie-weegschaal. Bij elkaar wegen zij 5079 kilo. Nu bestijgt hij de olifant. Hoeveel weegt hij nu samen met de olifant?

  • Iets minder dan 5079 kilo
  • 5079 kilo
  • Iets meer dan 5079 kilo

Vraag 31: Al in 1933 ontstond het idee om ongewenst geluid te bestrijden door via een extra luidspreker anti-geluid te maken. Waar de originele geluidsbron de lucht even samenperst, zorgt de extra luidspreker voor uitzetting van de lucht. Dit idee:

  • Is theoretisch mogelijk, maar onuitvoerbaar
  • Zal uitvoerbaar worden met behulp van snellere computers dan nu beschikbaar zijn
  • Wordt al toegepast

Vraag 32: Wat zat er naar alle waarschijnlijkheid in de hutspot die de burgers van Leiden na het beleg van 1572 in de door de Spanjaarden verlaten stellingen aantroffen?

  • Klapstuk, aardappels en peen
  • Rundvlees, foelie en gember
  • Chorizo, rijst en Spaanse pepers