Let op: Deze inhoud kan niet getoond worden omdat deze mogelijk strijdig is met de gekozen cookiesettings.
U kunt dit hier aanpassen door de categorie 'social'
aan te vinken.
Waarom is dit nodig?
Na de Tweede Wereldoorlog werden in Polen Nederlanders vastgehouden, die bij de SS hadden gezeten. Ze moesten daar dwangarbeid verrichten. Eind jaren veertig konden 31 van hen naar Nederland terugkeren. OVT spoorde drie van hen op en sprak over hun ervaringen. Ze spreken openhartig over hoe ze in het Duitse leger terecht kwamen, hoe ze door de Russen gevangen werden genomen en in krijgsgevangenkampen werden vastgehouden, hoe ze daarna gedwongen werden om in de Poolse kolenmijnen te werken en hoe ze uiteindelijk weer in Nederland terugkwamen. Samenstelling Gerard Leenders.
Dit fragment is onderdeel van
Ovt
10.00-11.00: Zaterdag verschijnt de biografie over de in 1996 overleden vredesactivist Kees Koning ‘Al ga je eraan kapot!’ van Gerard van Alkemade. Een gesprek met de biograaf. De column van de thriller-auteur Tomas Ross. Deze week draait deel twee van de film ‘In de ban van de Ring’ van Tolkien in de Nederlandse bioscopen. Een gesprek over de geschiedenis van De Ban van de Ring en zijn schrijver J.R.R. Tolkien met cultuurhistoricus Arnold Labrie, historicus en voormalig voorzitter van het Nederlands Tolkiengenootschap René van Rossenberg, en met de Nederlandse vertaler Max Schuchart. 11.00-12.00: De historicus Wim Berkelaar recenseert historische boeken die de afgelopen paar maanden zijn verschenen. 11.25 Spoor terug:Dwangarbeid in Polen, Deel 2 van een tweeluik Dwangarbeid in Polen “In deze ongelukkige positie, waarin wij, Nederlandse Burgers, door dezen oorlog geraakt zijn, wenden wij ons na lange tijd aan de Beopdragende onzer land hier in Polen. .Wij zijn met 31 man, an 28.11.46 hier in het Lager Jaworzno, door het Consulaat voor eventuele ontslaging uit die Krijgsgevangenschap naar Holland opgeschreven. Op onze ontslaging wachten wij al sinds 5 maanden, zonder dat zich die poorten voor ons openen. Onze positie verslechterd zich van Dag tot Dag, zodat wij alles proberen willen om vrij te komen. Die nood heeft ons zover gedreven, op dezen weg verbinding met U te zoeken. In de hoop, antwoord van U te ontvangen, sluiten wij onze schrijven. Alle Nederlandse Burgers uit het Lager Jaworzno" Deze in slecht Nederlands geformuleerde zinnen zijn de aanleiding voor het historische tweeluik Dwangarbeid in Polen. Het briefje lag in het archief van de Missie Willems, een Nederlandse repatriëringsmissie die na de Tweede Wereldoorlog drie jaar lang in Polen op zoek is geweest naar achtergebleven Nederlanders. Niet alleen joden en politieke gevangenen uit de concentratiekampen en verplicht te werk gestelden waren in Polen terecht gekomen, maar ook vrijwillig vertrokken kolonisten en de zogenaamde `wapendragers’, Nederlanders in Duits uniform, vrijwillig of gedwongen door de Nazi’s. Na de bevrijding van Polen waren de kolonisten en wapendragers de belangrijkste groep Nederlanders die nog niet naar Nederland waren teruggekeerd. In augustus 1946 vertelde een te repatrieren Nederlandse SS-er in Warschau, dat er in de kolenmijnen van Zuid Polen nog een aantal Nederlanders krijgsgevangen werd gehouden. Prompt werden de verschillende kampen bezocht en de Nederlanders genoteerd. Toen volgde het lange wachten: door tegenwerking van de Poolse regering en omdat de Nederlandse justitie wilden vermijden “dat Nederlanders of voormalige Nederlanders onnoodig door bijzondere gerechtshoven of tribunalen naar Nederland worden overgebracht, waar zij slechts het aantal der armlastigen zouden vergrooten..." duurde het uiteindelijk twee jaar voordat een klein aantal van de 31 zich in het briefje noemende Nederlanders, naar Nederland konden terugkeren. Meer dan een halve eeuw later praten een drietal wapendragers (waarvan er een vrijwillig in Duitse dienst was gegaan en twee verplicht werden een uniform aan te trekken) openhartig over hoe ze in het Duitse leger terecht kwamen, hoe ze door de Russen gevangen werden genomen en in krijgsgevangenkampen werden vastgehouden, hoe ze daarna gedwongen werden om in de Poolse kolenmijnen te werken en hoe ze uiteindelijk weer in Nederland terugkwamen. Samenstelling: Gerard Leenders INFO: -‘Al ga je eraan kapot! Het leven van vredesactivist kees Koning – Gerard van Alkemade, uitg. Papieren Tijger, isbn 90 6728 142 5 BOEKRECENSIES WIM BERKELAAR: 1. Gjalt Zondergeld, Geen duimbreed?! De Vrije Universiteit tijdens de Duitse bezetting, Uitgeverij Meinema, Zoetermeer 2002, 295 blz. ISBN 90 211 3867 0 2. Gjalt Zondergeld, Goed en kwaad. Vijftien opstellen, van fascisme tot pacifisme, van Rudolf Steiner tot Colijn, Uitgeverij Garant, Antwerpen-Apeldoorn, 2002, 249 blz. ISBN 90 441 1309 7 3. René Kok en Erik Somers, Het 40-45 boek, Waanders, 2002, 512 blz. ISBN 90 400 8741 5 4. Henk van den Berg, Onse Joeden. Nijmegen en de geschiedenis van haar Joden, De Walburg Pers, 2002, 256 blz. ISBN 90 5730 205 5 5. H.W. von der Dunk, Mensen, machten, mogelijkheden. Historische beschouwingen, Bert Bakker, 2002, 304 blz. ISBN 90 351 2400 6 6. Sophie de Schaepdrijver, Taferelen uit het burgerleven, Atlas, 2002, 256 blz. ISBN 90 450 0963 3 7. Nelleke van Eerde-Kooy, De wereld omspannen met vriendschap. Rode Valken, Trekvogels en Zwaluwen in de AJC, Stichting Onderzoek AJC Amsterdam, 2002, 383 blz. ISBN 90 5917 018 0 8. Catherina Th. Bakker en Leonie de Goei, Een bron van zorg en goede werken. Geschiedenis van de geestelijke gezondheidszorg in Noord-Holland-Noord, SUN, 2002, 431 blz. ISBN 90 5875 089 2 9. Maartje Janse, De geest van Jan Salie. Nederland in verval?, Verloren, 2002, 95 blz. ISBN 90 6550 458 3 10. Herman Kaptein, De Beeldenstorm, Verloren, 2002, 97 blz. ISBN 90 6550 459 1 11. Marcel Broersma, Beschaafde vooruitgang. De wereld van de Leeuwarder Courant 1752-2002, Friese Pers Boekerij, 2002, 546 p. ISBN 90 330 1144 1 12. Jacques Kuiper, Een revolutie ontrafeld. Politiek in Friesland 1795-1798, Van Wijnen, 2002, 652 blz. ISBN 90 5194 244 3
