Het Spoor Terug
De Plantagebuurt tijdens de Tweede Wereldoorlog
Ditmaal een live-uitzending van vanuit het in de Amsterdamse Plantagebuurt geleden café 'Eik en Linde' met de titel: De Plantagebuurt tijdens de Tweede
Wereldoorlog'.
Drie bewoners van de Plantagebuurt spreken over wat ze hebben meegemaakt in deze buurt tijdens de Tweede Wereldoorlog:
- Lex van Weren, trompettist die het concentratiekamp Auschwitz als trompettist in het Kamporkest overleefde en over wie Dick Walda het boek 'Trompettist in Auschwitz' schreef. Lex van Weren vertelt over de gebeurtenissen in de Hollandsche Schouwburg waar hij in het joods orkest heeft gespeeld;
- Siny Cohen vertelt over het helpen ontsnappen van joodse kinderen uit de Hollandsche Schouwburg via de daar tegenovergelegen crèche;
- tijdens een wandeling door de Plantagebuurt spreekt Lydia van Nobelen, zij woonde aan de achterzijde van de Hollandsche Schouwburg, over wat zij daar heeft gezien en over de aanslag op het in Artis gelegen bevolkingsregister.
Met muziek van de Jiddische zangeres Shura Lipovsky, begeleid door Jeff Warschauer.
Inleiding
Goedemiddag luisteraars, thuis bij de radio en hier in café Eik en Linde. Iedere plek heeft zijn eigen geschiedenis. Altijd zijn er mensen die iets weten van die geschiedenis; wiens leven verbonden is of is geweest met die plek. Dat zijn de verhalen die u de afgelopen zeven jaar via de VPRO radio in het Spoor Terug kon beluisteren. Verhalen van gewone mensen, verhalen die u meestal niet terug kon vinden in de officiële geschiedschrijving en die - als ze niet verteld worden - letterlijk in het graf verdwijnen.
Vandaag in Het Spoor Terug LIVE een deel van de geschiedenis van de plek waar café Eik en Linde al meer dan honderd jaar staat: De Plantage.
Een buurt, die Artis herbergt, de Hortus Botanicus en het Wertheimpark. Een buurt waar vroeger het uitgaansleven bruiste en waar de burgers uit de rest van de stad met plezier hun zondagse wandeling maakten. Maar vooral bekend als Joodse buurt. Na de opbloei van de diamantindustrie eind vorige eeuw vestigden zich veel welgestelde Joden in de statige herenhuizen van de Plantage.
Vlak voor de oorlog was het percentage zelfs 65% tegenover veertig procent in de Waterloopleinbuurt, waar het Joodse proletariaat woonde.
Na de oorlog is het nooit meer geworden zoals het was. Als er één buurt getroffen is door het nazi-geweld, dan is het de Plantage.
Met zijn Hollandsche Schouwburg, waar de Joden hun deportatie moesten afwachten; de Joodsche crèche, waar de kinderen zolang van hun ouders werden gescheiden. En ook de Joodsche Invalide en het Nederlands Israëlitisch Ziekenhuis; beide op wrede wijze door de Duitsers leeggehaald.
Ook speelde er zich in 1943 de overval op het bevolkingsregister af, waarvoor onder andere Gerrit van der Veen, de bekende verzetsstrijder, later is gefusilleerd. Vijf oorlogsmonumenten in de buurt herdenken die zwarte periode in de geschiedenis. Vandaag doen wij dat ook in Het Spoor Terug.
Jacqueline Maris zit klaar met trompettist Lex van Weren, die Auschwitz overleefde en vaak in de Hollandsche Schouwburg kwam. Kiki Amsberg praat met Sinie Cohen-Kattenburg, die in de Joodsche crèche werkte. Maar nu eerst over naar Kees Slager, die op dit moment met buurtbewoonster Lidia van Nobelen door de buurt loopt.