Het Spoor Terug
De Loffelijcke Compagnie 2: Het leven aan boord
'Aan boord', tweede deel van de veertiendelige serie 'De Loffelijcke compagnie' over de geschiedenis van de VOC.
Hoe leven bemanning en soldaten tijdens de acht maanden durende reis van een VOC-schip? De tijd wordt gedood met spelletjes en flauwe pesterijen. Muiterij en manslag worden zwaar gestraft. Gebrek aan schoon water, verse groenten en de slechte hygiëne eisen hun tol De chirurgijn is geen zachte heelmeester en de doden gaan ‘een-twee-drie in Godsnaam’ overboord.
Hoe was het om in de 17de en 18de eeuw om een reis met een VOC-schip te maken? Het waren maandenlange tochten, met veel te veel mensen, zeelui en soldaten, op een kleine oppervlakte. Het regime aan boord is zeer streng om te voorkomen dat de boel uit de hand loopt. Gebrek aan schoon water, vers voedsel en gebrek aan hygiëne eisen hun tol. Bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam ligt nog een replica van het VOC-schip.
Vraaggesprekken over het leven aan boord van de Compagnieschepen met
- onderwaterarcheoloog Jerzy Gawronski, doet o.a. onderzoek naar de Amsterdam, die gezonken is voor Hastings.
- de Vlaamse historicus Jan Parmentier.
- Neerlandica Marijke Barend, over een reisverslag van meevarende dames aan boord.
- historicus Jaap de Moor
- Els van Eijck, directeur van het Amsterdamse Scheepvaartmuseum.
Fragmenten uit de archieven van het VOC worden gelezen Aad Bos.
Geïllustreerd zeemansliedjes gezongen door het koor 'Dwarsgetuigt'.
Uitgebreide beschrijving, met achtereenvolgens:
-Aankondiging door presentator Kees Slager.
-Na inleidende tekst door Kiki Amsberg een reportage vanaf een replica van het VOC-schip 'Amsterdam' gelegen achter het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Archeoloog Jerzy Gawronsky vertelt aan Jacqueline Maris over de voorzieningen aan boord destijds.
-Na inleiding door Kiki Amsberg een reportage van Kees Slager van een bezoek aan het Vlissingse Gemeentemuseum waar directeur Wilbert Weber enkele pronkstukken toont afkomstig van het VOC-schip 'Het vlieghend hert', dat in 1735 voor de kust van Walcheren verging. Jan Parmentier vertelt over het leven aan boord zoals dat beschreven staat in het dagboek van soldaat Carolus van Haagen, een van de weinige persoonlijke geschriften van lager VOC-personeel.
-Aad Bos leest uit de reglementen van de VOC over het verstrekken van eten en drinken.
-Na inleidende tekst door Kiki Amsberg vertelt Gawronski, aan boord van de 'Amsterdam', over het leven aan boord destijds.
-Na inleidende tekst door Kiki Amsberg vertelt neerlandica Marijke Barend over 'vrouwen aan boord' zoals beschreven staat in enkele reisjournaals die zij vond in de VOC-archieven.
-Nadat Aad Bos enkele fragmenten leest uit de VOC-archieven over vrouwen aan boord gaat Parmentier nogmaals in op het leven aan boord zoals beschreven in het dagboek van Carolus van Haagen.
-Nadat Aad Bos enkele fragmenten leest het dagboek van Van Haagen een inleiding over hygiëne en ziektes aan boord door Kiki Amsberg. Jaap de Moor, die onderzoek deed naar de gezondheidszorg aan boord, praat hierover met Kees Slager.
-Na inleidende tekst over ordehandhaving door Kiki Amsberg gaat Jaap de Moor in op de 'artikelenbrief' van de VOC waarin de reglementen m.b.t. ordehandhaving aan boord stonden
beschreven.
-Na inleiding over straffen door Kiki Amsberg vertelt Els van Eijck van Heslinga dat muiterij (waarop de doodstraf stond) vaak niet meer was dan werkstaking.
Inleiding over het strenge gezag aan boord door Kiki Amsberg. Reactie daarop van Jaap de Moor.
-Aad Bos leest uit de VOC-archieven over straffen aan boord. Els van Eijck van Heslinga gaat vervolgens in op de meest voorkomende ziektes aan boord, het gebrek aan hygiëne en de meest voorkomende doodsoorzaak.
-Afkondiging door Kees Slager.
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief
Productie tot stand gekomen met een subsidie van het Stimuleringsfonds Culturele Omroepproducties.