We moeten af van Facebook en andere sociale media. Maar waar dan naartoe? Sinds kort is er een nieuw en veelbelovend initiatief, en wel van Wikipedia-oprichter Jimmy Wales.

Facebook steelt je data en is een magneet voor politieke bots en trollen, die onjuiste en misleidende informatie verspreiden. Twitter kiest voor de omgekeerde weg: zij willen alle politieke reclames gaan verbieden.

Maar wat het beleid ook is: uiteindelijk draaien de verdienmodellen van deze grote social media-platformen om één ding: het verkopen van data en advertenties. 

Hoogleraar Shoshana Zuboff waarschuwt in de aflevering ‘De grote dataroof’ dan ook voor het surveillancekapitalisme, waar de restdata van de burger onopgemerkt wordt verzameld en doorverkocht. 'Content' is daarom oppervlakkig en schreeuwerig. Zo wordt de aandacht van de consument vastgehouden.

een reclame-vrij platform

Mede-oprichter van Wikipedia, Jimmy Wales, is klaar met deze commerciële vervuiling. Daarom riep hij afgelopen maand het nieuwe social media platform WT:Social in het leven.

De opzet van het medium is een totaal andere. Wales verwerkte de principes van Wikipedia in zijn platform: in plaats van reclames en het doorverkopen van gebruikersdata, wil de tech-man de financiering geheel over laten aan gulle donaties van de gebruiker.

Ook is het mogelijk om opschriften van andere mensen aan te passen, zodat onjuiste informatie tot een minimum blijft beperkt en snel wordt gecorrigeerd. Tot slot: de tijdlijn van WT:Social laat de posts op chronologische volgorde zien, niet op basis van gepersonaliseerde algoritmes of betaalde reclames. 

'er staan al meer dan 200.000 mensen op de wachtlijst'

een abonnement op databescherming

Al 160.000 mensen gebruiken het platform inmiddels, en er staan meer dan 200.000 mensen op de wachtlijst. Om toegelaten te worden kan je twaalf euro per maand of 90 euro per jaar betalen. Wil je niet betalen? Dan kun je vrienden en kennissen uitnodigen, zodat je verder komt op de wachtlijst.

Wachtlijsten voor tech-platformen zijn geen onbekend verschijnsel in Silicon Valley: in 2004 kreeg je alleen toegang tot Gmail via een uitnodiging van een G-mail gebruiker. Deze uitnodigingen werden soms voor wel 100 euro verkocht op sites als Ebay.

de nieuwe non-commerciële Facebook?

‘Het surveillancekapitalisme is een nieuw fenomeen,' zegt Zuboff tegen het eind van de uitzending. ‘We hebben behoefte aan wetten en regelgeving die rechtstreeks op deze nieuwe, nog ongekende fenomenen zijn toegesneden.' 

Zouden initiatieven als WT:Social, die databescherming als kernwaarde hebben, ook een manier zijn om te ontsnappen aan de ijzeren greep van het surveillancekapitalisme?

Of het nieuwe platform van Wales daadwerkelijk bestand kan gaan concurreren met Facebook, Instagram en Twitter, dat is nog te vroeg om te zeggen. In ieder geval is het een interessant experiment om te zien hoe verslaafd gebruikers zijn geraakt aan gepersonaliseerde algoritmes.

© VPRO

hoe verslaafd zijn we aan gepersonaliseerde algoritmes?

verdiep je in de dataroof