Dat deze crisis ook een kans is om de maatschappij duurzamer te maken, dat is inmiddels wel duidelijk. Is dit het startschot voor die langverwachte en hoognodige duurzame revolutie? We geven alvast een voorzet, in 7 ideeën.

De coronacrisis heeft ons doen inzien dat het hoog tijd is om onze consumptiedrang, reislust, voortdurende haast en overproductie nu eens écht goed onder de loep te nemen. Iets waarvan we al lang wisten dat dat ooit zou moeten gebeuren, om onze aarde redden. Maar eerder durfden we die sprong naar een duurzamere wereld nog niet volledig te wagen.

Door de strikte coronamaatregelen lijken we, al dan niet noodgedwongen, de eerste stappen te zetten richting een duurzamere samenleving. We zien nu dat het tóch anders kan, met veel minder drastische gevolgen dan we altijd dachten. Want we doen het nu gewoon: minder auto’s op de weg en vliegtuigen in de lucht. Minder productie en consumptie. Minder rotzooi, minder drukte, en juist meer nadenken over hoe we het anders aan moeten pakken.

De maatregelen brengen onbedoelde, maar daardoor niet minder positieve effecten met zich mee. De uitstoot van broeikasgas neemt af door het verminderde auto- en vliegverkeer. Het energiegebruik neemt af door de verlaagde productie in de tuin- en landbouw, en leegstaande kantoren en winkels zorgen voor een daling in het gebruik van gas.

hoe kunnen we juist nu op duurzaamheid doorpakken?

De coronacrisis biedt, hoe verschrikkelijk deze ook is, de aarde een welverdiende adempauze. Sinds de invoering van de coronamaatregelen is het percentage schadelijke stoffen boven Nederland afgenomen, en ook in Wuhan en Milaan is de lucht in lange tijd niet meer zo schoon geweest.

Dit lijkt hét moment voor een frisse herstart. Er liggen al een hoop plannen, die nu moeten worden doorontwikkeld en gesteund. Dit zijn ze, de 7 ideeën om met de nieuwste investeringen echt in te zetten op een duurzame wereld.

Duurzaam doorpakken? Dit zijn onze 7 ideeën ↓

1. Ga voor houtbouw

De bouw ligt nu grotendeels stil, maar om de woningnood op te lossen moeten er in 2030 maar liefst één miljoen woningen zijn bijgebouwd. De manier waarop er nu gebouwd wordt, met cement, beton en staal, overschrijdt de milieunormen. Als we zo doorgaan komt bij de bouw van die miljoen woningen ongeveer 55 miljoen ton CO2 vrij. Nederland staat voor een paradoxale opgave: meer bouwen én minder uitstoten. Kan dat wel?

Dit alternatief kan een oplossing zijn: bouwen met hout. Een nieuw soort hout, kruislaaghout, veroorzaakt geen uitstoot, maar slaat juist CO2 óp. Het oersterke materiaal wordt nu nog weinig gebruikt, mede door de vooroordelen en vragen die bij gebruik van hout als bouwmateriaal komen kijken.

Is het niet een idee om straks, als de bouwplaatsen zich ná de crisis weer vullen en de projecten worden opgepakt, massaal te gaan bouwen met hout? Wat zijn eigenlijk de mogelijkheden en obstakels om hout op grote schaal toe te passen in de bouw? 

2. Geef waterstof een serieuze kans

In het Klimaatverdrag van Parijs hebben 195 landen, inclusief Nederland, afgesproken om in 2050 de stijging van de gemiddelde wereldtemperatuur te beperken tot onder 2 graden Celcius, en zo mogelijk, 1,5 graden Celsius. Om dat voor elkaar te krijgen, moeten er flink wat aanpassingen worden gemaakt. Maar het doorvoeren van die aanpassingen lijkt tot nu toe nog niet erg te vlotten. 

Deze crisis kan daarom het juiste moment zijn om door te pakken en het zwaardere geschut in te zetten. Want om die doelstellingen van het Klimaatverdrag te halen, zullen we van het aardgas afmoeten. Maar hoe?

Zonne- en windenergie kunnen lastig worden opgeslagen, dus dit lijken (nog) geen geschikte alternatieven. Waterstof kan dé oplossing zijn, want een unieke eigenschap van de brandstof maakt dat waterstof energie kan opslaan en transporteren.

Er wordt hier en daar al geëxperimenteerd met waterstof, maar toch lijkt Nederland de stap naar een volledige waterstofrevolutie niet te durven zetten. Terwijl dit dé sleutel tot een soepele energietransitie zou kunnen zijn. Wanneer zijn we klaar voor waterstof?

3. Richt de economie óók duurzamer in

Het coronavirus houdt de financiële markten flink in zijn greep. De economie probeert met man en macht de klappen op te vangen maar duidelijk is dat de gevolgen enorm zullen zijn. Moeten we, met de kennis dat dit zeker niet de laatste pandemie is, niet eens nadenken over een nieuw economisch model?

Een model waarbij we op een duurzame manier kunnen herstellen van deze crisis, dat niet dient in het belang van winst, maar in het belang van de mens en de planeet. Waarbij economische activiteit niet uit de bocht zou moeten vliegen, maar groeit binnen de grenzen, in een ideale cirkel. 

De ons en jou bekende econoom Kate Raworth bedacht daarvoor het ideale model: onze economie zou moeten functioneren volgens het model van de donut. Haar donutmodel beschrijft hoe samenlevingen en bedrijven kunnen bijdragen aan de economische ontwikkeling die de grenzen van planeet én samenleving respecteert.

De gemeente Amsterdam wil de komende jaren grote stappen zetten naar een duurzame stad. Die stappen moeten zorgen voor aanzienlijke vermindering van het gebruik van nieuwe grondstoffen en materialen. De stad moet circulair worden, mét hulp van Kate Raworth’s donutmodel. Amsterdam loopt voor, wie volgt?

4. Stop met fast fashion

Lege winkelstraten, dalende verkoopcijfers en dreigende faillissementen: ook de kledingindustrie wordt hard geraakt door de coronacrisis. Maar de impact hiervan gaat veel verder dan wij doorhebben. Want ook de arbeiders in de lagelonen-landen die jouw fast fashion produceren, vangen de klappen op. 

Grote modeketens doen nu minder bestellingen bij de fabrieken die hun nieuwe collecties aan de lopende band produceren. Hierdoor komen de werknemers van die fabrieken in landen als Bangladesh, Vietnam en India op straat te staan. Bovendien hebben fabrieken over de hele wereld last van productieproblemen omdat cruciale grondstoffen, veelal afkomstig uit China, niet geleverd kunnen worden. 

Hoogste tijd om eens kritisch te reflecteren op ons fast fashion koopdrang. Want van de 100 miljard nieuwe kledingstukken die elk jaar worden geproduceerd, wordt eenderde niet verkocht, nooit gedragen, versnipperd of zelfs verbrand.

In de wereldwijde wedloop naar de snelste productie voor de laagste prijzen heeft de mode- en kledingindustrie zich ontwikkeld tot een duizelingwekkend systeem van fast fashion. Een systeem dat verantwoordelijk is voor tien procent van de wereldwijde CO2-uitstoot.

Gelukkig staan er ook steeds meer pioniers op die proberen de modewereld te veranderen door te experimenteren met duurzame stoffen, hergebruik van materialen en hi-tech design. Sijpelt deze manier van produceren ooit door tot de grote ketens?

5. Neem je eetgewoonten onder de loep

Nu we met zijn allen meer thuiszitten dan ooit, is dit het perfecte moment om na te denken over wat jij zelf kunt doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. En dan ook concrete stappen te zetten richting een effectieve bijdrage. Want hoe erg de klimaatverandering wordt, bepalen we zelf.

En nee, je hoeft echt niet ineens te douchen met zelf opgevangen regenwater of volledig circulair te leven (al zijn dat natuurlijk prima ideeën!). Begin gewoon eens bij je bord en kies voor een plantaardiger dieet door minder vlees te eten. Want er is geen ontkennen meer aan: we kunnen niet meer de vleeseters blijven die we nu zijn.

En als je dan toch plantaardiger gaat eten, is het produceren van je eigen voedsel een goede tweede stap. Deze mensen vertellen wat je nog meer zelf kunt doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan.

6. Zorg voor een radicale omslag in de landbouw

Het aanzicht van door hamsteraars geplunderde supermarkten heeft ons nog maar eens doen inzien hoe belangrijk onze voedselproductie is. Maar dat de voedselproductie ook een enorme impact heeft op het klimaat, is niet te ontkennen.

Land- en tuinbouw, bijvoorbeeld, dragen flink bij aan de opwarming van de aarde: in deze sectoren worden enorme hoeveelheden stikstof en methaan uitgestoten. Om de schade van klimaatverandering te beperken, moet het huidige land- en tuinbouwbeleid op de schop. 

Verschillende Nederlandse pioniers op het platteland geven al vorm aan nieuwe manieren van voedsel verbouwen, duurzaam leven en gemeenschapszin. Zijn zij het voorbeeld van het nieuwe produceren in het post-coronatijdperk?

7. Laat je auto vaker staan

Auto’s staan nu te verstoffen, ov-chipkaarten liggen al weken ongebruikt in de la en scooters en motoren hebben de schuur in geen weken verlaten. Reizen is ineens niet meer aan de orde van de dag, en thuiswerken kan ook hierna de norm worden.

Voor het milieu is dit een verademing: door het verminderde verkeer wordt de lucht boven ons land steeds schoner. Laten we daarom, als de coronamaatregelen worden opgeheven, niet verdergaan waar we gebleven waren, maar ons vervoer mee-vergroenen.

Laat de auto vaker staan, of kies voor een groen alternatief zoals een elektrische auto. Nog beter voor het klimaat zijn het openbaar vervoer en de (elektrische) fiets.