Waarom groen reizen zo effectief is

Benieuwd wat je zelf kunt doen tegen de klimaatopwarming? De komende drie weken publiceren we drie handreikingen. Vandaag: waarom ‘groen’ reizen zo effectief is.

Tekst: Jelmer Mommers, correspondent Klimaat en Energie bij De Correspondent
 

Als er één emotie is die ik de afgelopen jaren vaak ben tegengekomen in gesprekken over de klimaatcrisis, dan is het verslagenheid. Het gevoel geen enkele invloed te hebben op de almaar verdere opwarming van de aarde.

Ik begrijp waar dat gevoel vandaan komt – en heb het zelf vaak ook. Bijvoorbeeld toen ik laatst op Twitter een grafiekje zag waarmee pijnlijk duidelijk werd dat het met onze uitstoot precies de verkeerde kant op gaat. Deden we er vóór 1960 nog ruim 200 jaar over om 400 miljard ton CO2 uit te stoten, sinds 2007 stootten we dezelfde hoeveelheid uit in 11 jaar.

Dat is volkomen zot.

En het lijkt me gezond om bij zulke cijfers te denken: dit gaat mis. We gaan dit never-nooit oplossen.

Toch is het te vroeg voor die conclusie. Overal op aarde zijn mensen in beweging gekomen. Alle ingrediënten voor de oplossing – zoals politiek momentum, een gevoel van urgentie en steeds goedkopere duurzame technieken – zijn er al.

En iedereen kan invloed uitoefenen op de koers die wij als samenleving kiezen.

In mijn recent verschenen boek over onze toekomst op een steeds warmere aarde noem ik dit ‘de grote kracht van het kleine verschil’. Daarmee bedoel ik dat je niet eerst iedereen mee hoeft te krijgen om een betekenisvolle bijdrage te kunnen leveren. En dat jouw bijdrage niet pas zinvol is als de mondiale uitstoot daalt.

Vaak hebben jouw acties ook indirecte effecten, inspireren ze anderen of dragen ze bij aan een cultuurverandering. En wat daar de gevolgen van zijn, kun je van tevoren niet overzien.

Je kunt bijvoorbeeld onverwacht grote invloed hebben als je overstapt op een plantenrijk dieet – misschien zet je iemand anders aan het denken of stimuleer je, met je nieuwe consumptiegedrag, de ontwikkeling van vleesvervangers.

Thuis kiezen voor echt groene energie is een tweede zinvolle stap die ik eerder deze maand beschreef.

Vandaag de derde en laatste in deze serie: de invloed die je kunt hebben door ‘groen’ te reizen.

Ruim 20 procent van alle broeikasgasuitstoot wordt veroorzaakt door de transportsector. (1) Door het verbranden van olie om containerschepen, vliegtuigen, vrachtwagens, auto’s en brom­mers vooruit te helpen. Binnen de transportsector veroorzaakt stedelijk vervoer de meeste broeikasgasuitstoot. (2) Liefst 54 procent van de wereldbevolking woont in steden, en kan dus dagelijks invloed hebben op deze uitstoot. (3)

De gevolgen van onze dagelijkse vervoerskeuzes beïnvloeden niet alleen het klimaat, maar ook de luchtkwaliteit. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie ademen negen op de tien mensen we­reldwijd nu dagelijks vervuilde lucht in. (4) Uitlaatgassen en fijnstofdeeltjes zijn een belangrijke oorzaak van die vervuiling, maar dat hoeft niet zo te blij­ven.

Elektrische auto’s vormen een steeds betaalbaarder alternatief voor benzineauto’s. Nog beter voor het klimaat zijn het openbaar ver­voer en de (elektrische) fiets. Lang niet overal op aarde zijn die opties voorhanden, maar wie er wél gebruik van kan maken, doet er goed aan.

Iedere keer dat we de auto laten staan, scheelt dat uitstoot. En hoe meer mensen dat doen, hoe meer ruimte er in de stad ontstaat voor wandelaars, woningen, bedrijven en groen. 

Een groeiende bron van uitstoot waar we eveneens direct invloed op hebben, is de luchtvaart. Op het geheel van de mon­diale CO2-­uitstoot is het aandeel van de luchtvaart nu nog beperkt: ruim 2 procent. (In het land van Schiphol is dat percentage overigens 7,3 procent. (5))

Maar de sector is overal met een opmars bezig en zal in 2050 goed zijn voor een vijfde van alle uitstoot. (6) Die groei is niet te verenigen met het halen van de klimaatdoelen, en trouwens ook niet met een klimaatvriendelijke leefstijl.

Heb je thuis milieuvriendelijke ledlampen ingedraaid? De CO2-winst die je daarmee in vijf jaar boekt is met één retourtje Barcelona vervlogen. Heb je net besloten vlees te laten staan voor het klimaat? Eén retourvlucht Amsterdam-­New York is voor het klimaat net zo schadelijk als het eten van duizend Big Macs. (7)

Ik zeg dit niet om de suggestie te wekken dat vegetarisme of ener­giebesparing zinloos is, integendeel – dat zijn en blijven effectieve stappen. Maar er is een ongemakkelijke waarheid die we moeten er­kennen. Als we blijven vliegen, doen we vooruitgang in veel andere sectoren teniet. Het kost nu eenmaal veel energie om een metalen bak met mensen en koffers erin de lucht in te krijgen.

Ga maar na: een Boeing 747 neemt voor een langeafstandsvlucht meer dan 190 ton kerosine mee. Met 410 passagiers aan boord zijn dat per passagier vier badkuipen vol. Als het vliegtuig tijdens een lange vlucht bijna al die brandstof verbrandt, veroorzaakt dat 530 ton CO2­-uitstoot. Dat is bijna 2,5 keer het gewicht van het vliegtuig – ach­tergelaten in de dampkring. (8) Die strepen die vliegtuigen tekenen? Dat is bevroren condens. Voor elke molecuul water blijft er ook één molecuul CO2 achter. (9) Maar die zie je niet.

In Nederland vliegen hoogopgeleiden en veelverdieners vier keer zo veel als laagopgeleiden en mensen met lage inkomens. 8 procent van de Nederlandse bevolking maakt 40 procent van de vliegreizen. (10) Als jij tot deze groep behoort, kun je voortaan een trein boeken ook al is die nu nog duurder, een andere vakantiebestemming kiezen, of die volgende meeting toch via Skype doen.

Kun je voor werk of familie echt niet om een lange vliegreis heen? Compenseer je uitstoot dan door gecertificeerde herbebossingspro­jecten te steunen – online vind je daar verschillende handleidingen voor en aanbieders als goldstandard.org en standfortrees.org bieden betrouwbare projecten aan. (11)

Maar met eenmalige compensatie draag je hoogstens bij aan stabilisering van de uitstoot, terwijl die moet dalen. Beter is het daarom om in tienvoud te com­penseren. Dan vergroot je ook de kans dat het stukje bos dat jij beschermt of laat aanplanten ook lang genoeg blijft staan om je daadwerkelijke uitstoot netto weer te compenseren. Zo betaal je de reële kosten van de schade die je aanricht. (12)

Deze tekst is een bewerking van een passage uit het boek van Jelmer Mommers, ‘Hoe gaan we dit uitleggen – Onze toekomst op een steeds warmere aarde’. Hier vind je meer informatie over de inhoud van het boek. 

Eerder kwamen al de impact van een plantenrijk dieet en de overstap naar een groene energieleverancier aan bod.