Als de technologie zich steeds verder blijft ontwikkelen, hoe ziet onze toekomst er dan uit? Met de aflevering 'What makes you click' als uitgangspunt schetst researcher William de Bruijn twee scenario's.
toekomstvisie 1: de techniek dient de mens
Het Technium. Zo noemde de Amerikaanse digitaliseringsfilosoof Kevin Kelly het 'greater, global, massively interconnected system of technology vibrating around us'. Wat Kelly in 2010 nog omschreef als onze hi-tech entourage heeft zes jaar later al bezit genomen van onze handen en vingers. Meer dan tweehonderd keer per dag geven wij aandacht aan onze smartphones en I-pads. Werken doen de meesten van ons al bijna voortdurend aan laptops, bureaucomputers, boordapparatuur en andere soorten van schermen. Wie zijn zakcomputer (Duitsers zeggen treffend Handy) vergeet, voelt zich écht onthand en onthecht.
meer artikelen bij deze aflevering
Het lijkt dus eerder zo te zijn dat er mogelijk een tijd aankomt waarin wij niet omringd, maar als het ware 'gedragen' gaan worden door de digitaal-elektrische technologie. De zelfrijdende elektrische auto (op den duur voorzien van zonnepanelen op het dak, dus ook nog met eigen autonome schone energieopwekking) is het sterkste voorbeeld: mobiliteit zou een volstrekt technische aangelegenheid kunnen worden. Lichamen hoeven dan alleen nog maar in ‘het systeem’ plaats te nemen. Kijk bijvoorbeeld nog eens naar die geweldige toekomstvisie uit de bioscoopfilm Wall-E (waarin we zien hoe een bevolking met structureel overgewicht in de watten wordt gelegd door superieure techniek).
Wat valt op? Wat beweegt is de technologie; de mens is praktisch bewegingloos geworden.
Beta-wetenschapper Michio Kaku schetste in Tegenlicht in 2011 al een toekomst waarin een hoogtechnologische badkamer bij mensen direct ontdekt als er fysiek iets mis is en we ziek dreigen te gaan worden, of erger. Kijk vanaf 38 minuten.
toekomstvisie 2: de mens dient de techniek
Dat is dan nog de 'goedwillende' toekomstvisie: daarin heeft de hoogwaardige digi-cultuur het juist het best met ons voor. Mocht de technologie echter op boosaardige ideeën komen dan zou de mens wel eens kunnen eindigen zoals in deel 1 van het filmepos The Matrix (1999): net als miljoenen anderen roerloos gelegen in een plastic bakje op een gigantische mensenfarm. Kabels en leidingen in onze nek, ruggengraat en polsen zuigen ons leeg: we dienen zelf als grondstof voor het functioneren van het machinaal systeem.
Zover is het natuurlijk nog lang niet in de aflevering 'What makes you click'. Maar de conversieratio's stijgen en het vernuft waarmee online omgevingen ons (en ons geld en onze tijd) naar binnen lokken ook.
Artificial intelligence
Dat wij steeds vaker een op onze persoonlijke situatie toegesneden online 'behandeling' krijgen is een teken aan de wand. Zoals Timothy Prescott in het voorgesprek voor deze uitzending zei: 'Als de almaar toenemende kennis over de werking van ons brein straks gekoppeld gaat worden aan alle digitale data die we nu over iedereen verzamelen, dan zullen we pas écht gaan zien wat artificial intelligence vermag'.
Artificial intelligence zal het leven in de verst door-ontwikkelde postindustriële wereld gaan bepalen. Robots, algoritmes, 3D printers, hernieuwbare energie, onbemande containerschepen, zelfsturende systemen.... en ergens tussen hardware en software vinden we dan nog de wetware. Datgene wat water bevat. De mens. Die nu nog vrolijk een eind weg klikt op een netwerk van mondiaal gelinkte computers. Maar die de komende jaren steeds minder geheimen zal hebben voor het megabrein van het ‘hoogdigitaal-postindustrieel complex’. Over tien jaar zal dan misschien wel blijken dat we daar juist nu, in de jaren rond 2016 de eerste tekenen zagen: het ontstaan van een soort ‘Technium 2.0’. Waarin 'machines of loving grace' wel voor ons gaan uitmaken wat we dienen te kopen, en dienen te stemmen, en wat we doen met onze steeds vrijere tijd.