De oplossing voor ingewikkelde problemen is niet moeilijk. Om grond te laten herstellen, blijf je ervan af. Om zaad te bewaren, stop je het in een kluis. Duurzaamheid kan inspirerend eenvoudig zijn.

Waar begin je als je de wereld wilt redden? Grondstoffen raken op, er dreigt een energieprobleem en we hebben de aarde nagenoeg uitgeput. Toch blijken de oplossingen voor deze grootse en complexe problemen vaak niet moeilijk te begrijpen. Om uitgeputte aarde te herstellen, blijf je ervan af. Biodiversiteit op lange termijn veilig stellen? Sla alle zaadjes ter wereld op in een grote kluis. En om het energieprobleem op te lossen, installeer je een heleboel zonnepanelen. 

In de fragmenten in deze les zien we dat inspirerende visionairs duurzame oplossingen bedenken, propageren en uitvoeren. Voor alle oplossingen is een visie nodig die investeringen vergt op lange termijn.

Fragmenten

1. Grond met rust laten
2. Duitse energierevolutie
3. Ark van Noach 

FRAGMENT 1: Grond met rust laten

Hoe kun je grond laten herstellen van het effect van duizenden jaren roofbouw? Grond die zo droog is dat er geen voedsel meer groeit voor het vee? De oplossing voor dit probleem kan heel simpel zijn, vertelt John D. Liu. In dit fragment zien we hoe in Jordanië een hek wordt geplaatst om een uitgedroogd en afgegraasd stuk grond. Door het land simpelweg de mogelijkheid te geven zichzelf te herstellen, keert begroeiing terug en kan de natuur zich langzaam herstellen.

Dit fragment komt uit de aflevering Groen goud. In deze aflevering volgt Tegenlicht cameraman en ecoloog John D. Liu die bezig is met een wereldwijde missie om woesstijnen te vergroenen en biodiversiteit te bevorderen. Hij zag hoe de lokale bevolking in China het Löss-plateau, een gebied bijna zo groot als Nederland, veranderde van een dorre, uitgeputte woestenij in een grote groene oase. 

FRAGMENT 2: De Duitse energierevolutie

Duitsland is een pionier op gebied van duurzame energie. Voor zonne-energie komt dat doordat de overheid alle duurzame energie terug laat vloeien in het energienetwerk en door een belasting op normale energie. Beide initiatieven komen uit de koker van de Duitse politicus Hermann Scheer. Hij ontkracht de mythe dat zonne-energie te veel ruimte inneemt.

Dit fragment komt uit de aflevering Here comes the sun.  In deze aflevering is te zien dat er voldoende energie is, maar dat het probleem voornamelijk zit in het omzetten van energie. Deze aflevering schetst een zonnig toekomstbeeld voor zonne-energie.

FRAGMENT 3: De ark van Noach

Om voedselproductie in de toekomst te garanderen, is biodiversiteit van zaden en gewassen nodig. Alleen op die manier kunnen gewassen bestand zijn tegen muterende ziektes en klimaatverandering. Veel genetisch materiaal van zaden ging in de afgelopen eeuwen verloren. Om zaden, en dus gewassen, te behouden, bedacht Cary Fowler The Global Seed Vault. Een soort moderne ark van Noach voor voedselzaden. Landen en instituties kunnen hier kosteloos hun zadencollecties opslaan om biodiversiteit ook in de toekomst te waarborgen. 

Dit fragment komt uit de aflevering De strijd om het zaad. In deze aflevering staat de biodiversiteit van zaden en gewassen centraal. In Spitsbergen staat een zaadkluis die tegen alles bestand is. Hier worden alle zaden van de wereld bewaard, zodat het mogelijk is om de toekomst de biodiversiteit van gewassen te behouden. Helaas zijn niet alle landen bereid om hun zaden op te slaan voor de toekomst. 

Opdrachten

De fragmenten kunnen in de klas behandeld worden met de volgende opdrachten.

Discussie
1. De overheid heeft een voorbeeldfunctie bij duurzaam denken en moet dit stimuleren.
2. De korte termijn is net zo belangrijk als de lange termijn. Direct rendement zorgt ervoor dat we nu in leven blijven. 
3. Zonder bevlogen visionairs worden duurzame oplossingen nooit gerealiseerd. De persoon is net zo belangrijk als de oplossing.
4. We hoeven ons geen zorgen te maken over de aarde als ingrijpende problemen eenvoudig op te lossen zijn. 

Essay
Schrijf een essay dat begint met de zin:
"De kracht van de mens is dat deze direct handelt, het is goed dat we ons niet over de lange termijn zorgen maken, want..."

Beschrijf in dit essay de kracht van het kortetermijndenken. Doordat de mensheid telkens het probleem oplost dat zich nu aan ons presenteert, zijn we altijd een stap verder gekomen. Het is deze manier van handelen waardoor we ons hebben ontwikkeld en ons continu zorgen maken over de lange termijn, zou die ontwikkeling remmen wat veel schadelijker is voor de mensheid.  Met deze opdracht willen we studenten prikkelen om argumenten te verzamelen die niet in de fragmenten en de bijbehorende afleveringen zijn te vinden en zo zelfstandig een visie te formuleren.

Praktijk 
De gemeente kan veel doen op het gebied van duurzaamheid. Onderzoek het programma van de verschillende politieke partijen in je eigen gemeente op het gebied van duurzaamheid. Maak hiervan een stemwijzer die laat zien welke plannen de verschillende partijen hebben. Geef ook weer als een partij geen plannen heeft op dit gebied. Probeer in de stemwijzer voor iedere duurzame oplossing die een partij voorstelt aan te geven hoe complex het is om deze uit te voeren en wat de belangrijkste obstakels zijn bij de uitvoering van die oplossing.

afleveringen in deze les