In gesprek met filmmaker Ari Deelder over lelijke seks (en bankstellen) in porno, haar eigen slaapkamer als filmset en de bekrompen blik op het genre seksfilm.

'Ik heb een hekel aan porno.'

Begrijp Ari Deelder niet verkeerd. Ze heeft geen hekel aan seks en ze is ook zeker niet preuts, maar aan porno heeft ze totaal geen behoefte. ‘Misschien is het ook wel beroepsdeformatie, maar als ik de seks al niet opwindend vind, dan word ik ook nog eens afgeleid door het lelijke bankstel en het felle licht.’ Begin al helemaal niet over de vele close-ups. ‘Laten we eerlijk zijn, die dingen zien er al nooit charmant uit. Nee, dat werkt bij mij alleen maar averechts, dan wil ik het nooit meer doen.’

Alternatievere, vrouwvriendelijke(re) of minder mainstream porno kan haar net zo min bekoren. ‘Heb ik vluchtig geprobeerd. Net zo kut. Keek ik ineens naar een of andere oetlul op een picknickkleed met een gitaar en dat de vrouw dan na tien minuten zegt: “Kom maar mee naar huis.” En dan heb je nog steeds dezelfde lelijke seks.’

Ze vindt het vooral vreselijk dat er zelden tot nooit gelachen wordt in porno. ‘Terwijl het voor mij pas opwindend wordt als ik kan lachen met iemand. Ook omdat ik het vaak heel eng en spannend vind om voor de eerste keer seks te hebben met iemand. Als ik dat dan niet met humor op kan lossen, raak ik helemaal in de war en dat merk ik ook bij pornokijken. Ik weet niet of ik moet kotsen, kakken of huilen.’

Meermaals dacht ze eraan haar deelname aan Vieze film af te blazen. Tot ze in gesprek kwam met Paulita Pappel, een Spaanse pornograaf. ‘Ik vond haar heel tof, slim en leuk. Ze vertelde dat ze uit zo’n heel katholiek dorp kwam, waar ze niet eens met iemand kon zoenen zonder dat ze voor hoer werd uitgemaakt. Porno was voor haar een soort bevrijding. Toen ik aangaf dat ik het er moeilijk meehad, dat ik eigenlijk niet eens wist wat porno was en wat niet, zei zij: “Dat bepaal jij. Het gaat erom dat jij iets maakt waardoor jij opgewonden raakt”.’

Het kwartje viel. ‘Mijn film is eigenlijk een ode aan het seks hebben. Een verleidingsfilmpje, waarbij je op het einde zin moet krijgen om je verkering op te zoeken, of iemand uit het café te trekken. Met humor, inderdaad en momentjes waardoor je denkt: ja, zo zou het bij mij ook kunnen gebeuren. Dat is wat ik zelf ook nodig heb. Daarom heb ik er gewoon dingen ingegooid die ik met mijn verkering mee hebt gemaakt. Inclusief het feit dat hij na drie jaar nog steeds mijn beha niet los kan krijgen, haha.’

(artikel loopt door na kader)

Een tip van Ari: Teaserama (Irving Klaw, 1955)

‘Sexy films uit de jaren vijftig: alleen die namen zijn al geweldig. Striporama, Varietease en dus Teaserama. Dat is als een documentaire gefilmd, maar natuurlijk is het gewoon een film, met van die ouderwetse burlesquevrouwen als Bettie Page en Tempest Storm. Het is te gek zien hoe die lichamen bewegen, en dan helemaal in zo’n theateromgeving, met verschillende kleuren, licht en schaduw. Het gaat ook meer om het langzaam uitkleden, over iets aan de verbeelding overlaten. Daar kun je dus naar kijken omdat je het mooi, leuk of geil vindt, maar ook omdat het gewoon toffe wijven zijn. Die Tempest Storm doet het bijvoorbeeld nog steeds, die is echt een ster op zichzelf.’

Ari nam de film, Tea for two (over een one night stand), op in haar eigen slaapkamer. ‘Natuurlijk dacht ik eerst: is dat niet raar? Ik heb er ook wel even een extra moltonnetje onder gelegd, weet je wel. Maar toen dacht ik ineens aan hotelkamers. Daar slaap je toch ook? Terwijl daar heel veel mensen seks hebben op hetzelfde bed als jij. Hier deden ze het in ieder geval nog voor mij.’

Daarnaast was de kamer tijdens het filmen nagenoeg onherkenbaar: ‘Mijn moeder [decorontwerper Annemarie Fok, red.] en haar zus hadden het al helemaal opnieuw geverfd – was dat ook maar weer gebeurd – en daar bovenop had ik er nog allemaal filmspullen in staan, vijf statieven met allerlei lampen. Al met al had ik negentien mensen in mijn huis; mijn vriend stond beneden de catering te verzorgen in ons keukentje.’

Bij de Deelders thuis – Ari en haar vriend wonen bij vader Jules en moeder Annemarie in de kelder – is en was seks geen taboe. Of überhaupt een gespreksonderwerp. ‘Mijn ouders hebben hetzelfde als ik, die vinden er geen hol aan. Mijn vader heeft daar ooit nog een gedicht over geschreven: Fuck sex. Bij ons ging het er dus niet over, maar niet omdat het een taboe was. Ik heb nooit het gevoel gehad dat ik niet bij mijn ouders aan kon kloppen met vragen, dus dat betekent dat ik met alles terechtkon.’

klaarvingeren op DiCaprio

Vroege ervaringen met porno kan Ari zich eigenlijk niet herinneren. ‘Ik weet nog wel dat ik Das Parfum moest lezen voor de Duitse boekenlijst en dat ik daarin iets heel erotisch vond; de omschrijving die Susskind maakt van al die geuren en dan in het bijzonder dat van een meisje en hoe dat ontaardt in een orgie – maar nee, ik merkte vooral dat ik geilheid kreeg als ik leuke jongens zag die ook leuk naar mij keken. Of eigenlijk de jongens die mij niet leuk vonden, daar werd ik dan verliefd op, haha.’

Ze haalt Romeo + Juliet aan, die ze voor het eerst zag als puber: ‘Die film combineert op een fantastische manier overduidelijke romantiek met kunst en het gaat heel erg over verlangen. Daar zitten een paar scènes in waarin ze elkaar zien, niks zeggen, maar dat je de aantrekkingskracht voelt. Als je ze dan ziet in het zwembad – dan denk je, ik wil later ook zo gezoend worden. Maar nee, ik kan mij niet herinneren dat ik mij ooit klaar heb gevingerd op Leonardo DiCaprio.’

Ari vervolgt: ‘Ik vind het leuk om goede seks te hebben en natuurlijk heb je er af en toe ineens behoefte aan. Het is net drugs. Op dat moment van klaarkomen voel je het heel erg, maar daarna kun je je het niet meer precies herinneren of niet goed omschrijven hoe het nou eigenlijk was. Dus ga je op zoek naar een nieuwe fiks en als je het eenmaal weer hebt meegemaakt, maak je het altijd groter dan het is. Daarom snap ik porno ook niet. We hebben het allemaal over het mooiste en lekkerste gevoel dat je kan hebben en dat kan je dus opwekken met zoveel lelijkheid. Het is net fastfood. Je laat een boer en het is weg.’

Ze stoort zich er vooral aan dat porno niet serieuzer benaderd wordt: gewoon, als film. ‘Neem Erika Lust. Niet om haar nu te bashen, maar dat is dan de prijswinnende vrouw, terwijl ik denk: dan mogen ze ook wel eens wat strenger kijken naar de montage of naar de wereld die zij ons laat zien. Dan zit ik bijvoorbeeld te kijken naar een cabaretclub met wit licht erin – heb jij dat wel eens gezien, een cabaretclub met wit licht? – of dan staat daar een man te dansen, maar heb je wel de hele tijd een continuïteitsfout in zijn kleding. Er zit een soort gedachte in dat als de seks in ieder geval vrouwvriendelijk is, dan win je al een prijs. Maar ik denk: je bent ook nog een filmmaker.’

(artikel loopt door na afbeelding)

'Ik vind het jammer dat mensen genoegen nemen met films waar niet over is nagedacht.'

Wat Ari betreft is porno net als dramafilm of documentaire een genre. ‘Uiteindelijk doe je hetzelfde werk: je vertelt een verhaal en dat verhaal bepaalt hoe je het vertelt. Dat kun je dus doen door een boek te schrijven, een documentaire te filmen of muziek te maken – het maakt allemaal geen reet uit en daarom vind ik het jammer dat mensen genoegen nemen met films waar niet over is nagedacht. Je kunt er de kantjes niet vanaf lopen, dat is een schande als kunstenaar.’

De kritiek snijdt beide kanten op: ‘De enige mensen die bepalen wat porno is en wat niet zijn uiteindelijk de filmfondsen, want die bepalen dat je niet langer dan vijf seconden mag kijken naar een stijve piemel in een hoek van 45 graden. Daarom zijn de wijven altijd naakt en zie je bij de man alleen zijn reet. Daarmee zet je dus porno altijd in een hoekje. Wat problematisch is, want de jeugd kijkt dat ondertussen wel om seks te ontdekken. Daar zou de filmwereld naar mijn mening dus best een grotere rol in mogen nemen. Om gewoon huis-, tuin- en keukenseks op een verantwoordelijke manier te laten zien. Voor de hele excentrieke situaties moet je dan maar op zoek gaan.’