‘De porno community is instant family’

Yvette Luhrs kan het weten. Ze werkte zowel voor als achter de schermen op pornosets, specialiseerde zich bovendien tijdens een bachelor- en masterstudie in het genre en is momenteel voorzitter van Proud, de belangenvereniging voor en door sekswerkers. ‘Tegenwoordig praat ik meer over porno dan ik het maak.’

Iets dat ze nog wel eens jammer vindt, vertelt ze, want het ‘mooie aan porno maken is dat je met mensen werkt die allemaal op een professionele manier over seksualiteit nadenken; dat vind ik altijd wel een verademing. Als mensen daarnaast een fijne scène met elkaar hebben en je bent daarbij – niet per se als participant maar als iemand die faciliteert en als iemand die de ruimte heeft om dat moment te vangen – dan vind ik dat wel magisch. Tegelijkertijd weet ik ook dat als ik fulltime op de set sta, ik na een week wel klaar ben, haha.’

Uiteindelijk zijn draaidagen, net als in elke film business, gewoon ‘zwaar’, vertelt ze. ‘Daarbij heb ik in het verleden veel commerciële porno gemaakt, binnen een heel strak concept waar scènes gewoon aan bepaalde dingen moesten voldoen; dan heb je een draaiboek dat herhaaldelijk langskomt en dat wordt op den duur ook een beetje saai.’

Even geen porno maken dus, maar erover praten: iets dat volgens Yvette broodnodig is. ‘Eigenlijk is het gewoon mijn missie om een breder, betekenisvol gesprek over seksualiteit te starten. En ik denk dat porno, als iets dat we allemaal gebruiken, een hele mooie ingang is om het er van daaruit over te hebben. Wat betekent porno voor ons? Waarom heeft het die betekenis? Hoe verhoudt zich dat tot de seksualiteit die we echt beleven en die we willen beleven? En wat betekent het dat we het er eigenlijk niet met elkaar over kunnen hebben?’

(artikel loopt door na kader)

Zelf is Yvette al lang bezig met die vragen omtrent seksualiteit, vertelt ze. Ze komt uit een ‘vrij liberaal gezin’: ‘Mijn opa las op zijn tachtigste nog de Playboy en met kerst kreeg hij dan bijvoorbeeld ook altijd de Pabo meegestuurd. Die ging dan de kring rond, werd er gelachen om een hele gekke onderbroek of “nou, dat is wel groot”. Seks of afbeeldingen van seks, dat waren zeker geen dingen waar geen ruimte voor was. Het ging allemaal met veel gegiechel gepaard, maar niet op een manier dat het niet bestond. Ik heb ook vroeg sekseducatie gehad, waar komen baby’s vandaan, en ik kon en kan heel goed uitleggen wat het verschil is tussen een pessarium en een condoom.’

Ze ontdekte net als velen, stiekem op haar kamer, na tien uur, de seksfilms van de commerciële zenders. ‘Emmanuelle is volgens mij de eerste film die ik mij kan herinneren, dat vond ik toen ik heel intens. Die Emmanuelle-films en anderen uit die tijd heb ik nog geanalyseerd voor mijn bachelorscriptie. Laat ik het zo zeggen: er is zoveel crappy porno gemaakt in deze wereld, haha.’

Op de kunstacademie schreef en deed ze vervolgens veel met seks, stelt ze. ‘Ik ben wel een promiscue vrouw, ja, en in al mijn werk is die seksualiteit ook een thema geweest. Toen ik vervolgens begon aan filmstudies en in de eerste genderklasjes plaatsnam, vielen er nog een aantal dingen op hun plek. Ik ontdekte dat seks ook een onderwerp is waar je academisch naar kan kijken, dat seksualiteit iets is waar je het over kan hebben, net als wat mijn gender identiteit zegt over mijn seksbeleving en wat voor porno ik consumeer. En die porno vond ik toen niet heel representatief voor hoe ik het beleefde. Dus toen dacht ik wel: dat kan ik beter. Niet dat ik weet of ik ook echt iets beters heb gemaakt, haha, maar die gedachte heeft wel mijn interesse gewekt.’

Ze schreef een scène maar vond de stap naar daadwerkelijk een seksuele handeling regisseren te groot. ‘Dus ik moest eerst voor de camera, om het zelf te ervaren. Toen ik ben begonnen bij Abby Winters, heb ik een paar shoots als performer gedaan om daarna opgeleid te worden en voor hen te fotograferen en filmen. Superleerzaam, ik bedoel: geef mij nu een bus met gear en ik bouw een filmset.’

Sceptisch was ze tegelijkertijd wel, toen ze door Karen van Dijk benaderd werd voor het project Vieze film. ‘Ik zei: topidee, maar doe het niet, want het wordt een kutverhaal. Ik heb op een kleiner niveau vaker dit soort projecten gedaan en eigenlijk komt daar toch altijd uit dat als je even snel wilt laten zien hoe porno werkt, dan kom je er niet. Dan blijft het oppervlakkig, vaak stigmatiserend, dan heb je helemaal niet de ruimte om de verdieping op te zoeken. Dus wat heb je nodig? Een bak geld, veel tijd en je moet echt de porn community erbij betrekken, want anders is het zinloos. Toen zei Karen gelukkig: ja, dat willen we.’

Yvette kwam aan boord als researcher, bracht de makers in contact met haar netwerk én hield de redactie vooral scherp. ‘Zo was er iemand benaderd om een film te maken, die daar allemaal voorwaarden aan stelde. Performers moesten het bijvoorbeeld “wel echt zelf willen”, mochten het niet voor het geld doen en ook niet vroeger mishandeld zijn of nu in therapie zijn.'

'Wat misschien heel logisch aanvoelt, want je wilt niet iemand die een vervelend verleden heeft met seksualiteit “misbruiken” voor een filmproject. Tegelijkertijd zeg je: omdat jij iets vervelends hebt meegemaakt in je leven en daar op een bepaalde manier mee dealt mag jij geen geld meer verdienen in deze industrie. Punt. En dat bepaal ik, voor jou. Ik denk dat mijn rol is geweest om dat soort “vanzelfsprekendheden” aan de kaak te stellen.’

(artikel loopt door na afbeelding)

Ze merkt vaker in het maatschappelijk en politiek debat dat er meer over sekswerkers wordt gesproken dan mét. Neem bijvoorbeeld de discussie over mensenhandel in zowel de prostitutie- als porno-industrie. ‘Dat bestaat en er worden mensen op hele nare manieren uitgebuit. Maar als je kijkt naar andere industrieën waar dat ook gebeurt, bijvoorbeeld in de voedsel- of kledingindustrie, dan hoor je altijd: deze mensen hebben arbeidsrecht en ze moeten daarop worden gewezen, je moet ze stimuleren om zichzelf te verenigen en toegang geven tot de wet. Ondertussen wordt er tegen ons gezegd: nee, want als we dat allemaal gaan doen, dan wordt de mensenhandel alleen maar erger. Terwijl daar geen bewijs voor is. De seksuele moraal die daar zo dik overheen ligt – dat brengt mij weer bij mijn wens om nu eens op een andere manier het gesprek over seksualiteit aan te slingeren.’

Nu het toch kan: dan ook nog even over ‘ethische’ porno: ‘Want oh, het is allemaal zo ellendig in de porno-industrie en erg, erg, erg, maar er bestaat geen “eerlijke” porno op het moment dat jij er niet voor betaalt. Je gaat ook geen toffere porno zien totdat je daadwerkelijk die toffe pornomaker de ruimte geeft om zijn porno te maken. Als pornomaker kun je je geld bij elkaar halen, zorgen dat performers goed betaald krijgen, dat de seks helemaal veilig is en gedaan wordt hoe mensen het willen, dat je crew goed behandeld wordt, dat er biologisch veganistisch eten op de set is – het kan niet beter, maar als jij vervolgens als consument zegt: bedankt, maar ik steel het wel ergens, dan ben jij dus degene die het onethisch maakt.’

Zo ook met de discussie welke porno wel ‘oké’ is en welke niet, wat geldt als feministisch of niet: ‘Ik heb voor producties gewerkt die als feministisch bekend staan, met goede porno, maar waarbij ik wel een shitdag had. Waar ik niet het idee had dat mijn grenzen werden gerespecteerd. Je kunt een heel feministisch verhaal vertellen terwijl je je crew uitbuit. En vice versa. Over smaak valt te twisten, maar ik geloof niet dat een supersoft gedraaide, perfect geacteerde pornofilm per se beter is dan een facial cumshotcompilatie. Als maar wel iedereen in die cumshotcompilatie goed betaald krijgt.’