Sandra Phlippen (Kerkrade, 1978) is econoom en socioloog. Leidraad in haar ideale televisieavond is een nieuw perspectief op welvaart, waarin klimaat en welzijn centraal staan. Phlippen wil de kijker behoeden voor fatalisme en de kansen laten zien die hopelijk tot activisme en ondernemerschap aansporen.
De hele aflevering is niet meer terug te kijken vanwege rechtenbeperkingen. De losse gesprekken - zonder tv- en filmfragmenten - vind je hieronder.
De zaak Shell (Anoek Nuyens & Rebekka de Wit met Norbert ter Hall) is een televisiebewerking van de gelijknamige voorstelling (Frascati Producties & De Nwe Tijd). Beiden zoomen in op de rechtszaak die tegen Shell werd aangespannen door Milieudefensie en een reeks andere organisaties, zoals Greenpeace. Zij eisten daarin dat het bedrijf haar CO2-uitstoot drastisch verminderde, in lijn met het klimaatakkoord van Parijs. In het fragment zien we Jaap Spijkers in de rol van CEO, die de kijker aanspreekt en zijn positie uitlegt.
Met Janine Abbring bespreekt Phlippen haar rol bij ABN AMRO, de commitment van bedrijven aan de klimaatakkoorden van Parijs, hoe partijen in het debat over de energietransitie naar elkaar wijzen en winst maken binnen de grenzen van de planeet.
The Salt of the Earth is een documentaireportret door Wim Wenders van de vermaarde fotograaf Sebastião Salgado. Sandra Phlippen laat de opening van de film zien, met zwartwitfoto’s uit de goudmijn van Serra Pelada in Brazilië. Tienduizenden mannen zochten daar in de jaren tachtig naar goud. Met dit fragment wil Phlippen het gesprek aan gaan over de wil naar welvaart – en hoe die te rijmen valt met consuminderen.
Sorry We Missed You (Ken Loach) gaat over een Engels arbeidersgezin. Beide ouders werken zich het schompes (hij als pakjesbezorger, zij als zorgverlener), en toch kunnen ze zich financieel nauwelijks redden. Thuis lopen de spanningen hoog op. In het fragment zien we vader Ricky zijn baas om een weekje vrij vragen. Hij krijgt nul op het rekest.
Na het fragment bespreken Phlippen en Abbring de negatieve uitwassen van de platformeconomie; bedrijven die niet opereren met werknemers maar 'ondernemers' die opdrachten aannemen (zoals bestellingen rondbrengen) en zelf de risico's moeten dragen. Mensen worden hiermee in onmogelijke posities geduwd.
De Duits-Italiaanse kinderfilm Momo (regie: Johannes Schaaf) is gebaseerd op de gelijknamige roman uit 1973 (Michael Ende). Momo’s dorp wordt beheerst door de tijdspaarders, voor wie efficiëntie het grootste goed is. Momo (Radost Bokel) probeert hen te stoppen en brengt daarom een bezoek aan meester Hora (John Huston), die alle tijd beheert en verdeelt.
Momo en de tijdspaarders is Phlippens lievelingsboek en ze bespreekt hoe ze zich kan identificeren met de hoofdpersoon. Ook gaat het gesprek over onze steeds complexer wordende wereld en de aantrekkelijkheid van ogenschijnlijk simpele oplossingen.
Deze film van David Cronenberg gaat over Beverly en Elliot Mantle (Jeremy Irons in beide rollen), identieke tweelingbroers en gynaecologen. De meer agressieve Elliot verleidt vrouwen die naar hun gynaecologische kliniek komen om ze vervolgens "door te geven" aan zijn meer bedaarde broer Beverly. Alles verandert als ze de actrice Claire (Geneviève Bujold) leren kennen.
Dead Ringers is de keuzefilm van Sandra Phlippen. Ze heeft de film gekozen om wat hij betekent voor haar en haar zus, met wie ze lang een intense relatie onderhield.
Vervolg op de succesvolle serie Borgen, over de (fictieve) Deense premier Birgitte Nyborg (Sidse Babett Knudsen). Na een lange regeerperiode is ze inmiddels werkzaam als minister van Buitenlandse Zaken en bespreekt ze met haar voormalig politiek adviseur de politieke gevolgen van een olievondst op Groenland. Nyborg twijfelt of ze aan kan blijven als minister, maar voelt zich zo sterk verbonden met haar werk, dat ze een vertrek vreest. Aan de hand van dit fragment wil Phlippen dan ook bespreken hoe het is om je totaal en enkel te identificeren met je werk – en hoe dat te voorkomen.
Beelden van de Occupy-bezetting van het Beursplein in Amsterdam eind 2011, met in het bijzonder aandacht voor het activisme van de actievoerders. Te zien zijn onder meer beelden van het tentenkamp van de actievoerders, een pleidooi tegen het kapitalisme en een confrontatie met studenten.
Naar aanleiding van dit fragment bespreekt Phlippen de maatschappelijke onvrede die ook tien jaar later nog steeds heerst, de rol die de banken hebben gespeeld in de financiële crisis destijds en hoe de overheid het ongebreidelde beest kapitalisme moet temmen.
Tijdens een galadiner voor de culturele elite van Stockholm, vindt een act plaats: een man treedt op en doet alsof hij een chimpansee is. Dat wordt naar verloop van tijd steeds ongemakkelijker. Als de aap uiteindelijk een vrouw aan haar haren de zaal probeert uit te slepen, grijpt een groep mannen in. Ze slaan met z’n allen in op de “aap”. Phlippen interpreteert de scène als een aanval van de boze burger (in de vorm van de kunstenaar/aap) op de elite, die zich onkwetsbaar waant.
Het verhaal van Nederland is een tiendelige serie over de geschiedenis van Nederland van de vroege oudheid tot de wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog. Het fragment dat Sandra Phlippen meeneemt gaat over de eerste Friezen, die in de vierde eeuw na Christus de kustgebieden gingen bewonen. We zien hoe de Friezen met de dreiging van de zee omgingen, natuurreligies aanhingen en menselijke offers brachten.
Naar aanleiding van het fragment bespreekt Phlippen de klimaatstress-scenario's die ze maakt als econoom. Bijvoorbeeld over de gevolgen van klimaatopwarming (en daaruit volgende hitte en droogte) voor hypotheken.
Soylent Green (Richard Fleischer) is een dystopische scifi-thriller waarin de aarde in het jaar 2022 kampt met overbevolking, vervuiling en een klimaatramp. In de door Sandra Phlippen gekozen scène kijken personages Sol en Thorn (Edward G. Robinson & Charlton Heston) naar beelden van hoe de aarde vroeger was, schoon en onaangetast.
Na het fragment praten Phlippen en Abbring door over de keuzes die de mensheid maakt, de noodzaak voor innovatie, groei én krimp en de wil om klimaatverandering aan te pakken; Phlippen verwacht dat die zal groeien naarmate de gevolgen voor ons steeds duidelijker (en onprettiger) worden.
De film Amour (2012) van Michael Haneke gaat over een ouder stel, waarvan één na een beroerte aan huis gekluisterd is. Dat heeft grote gevolgen voor hun relatie. In dit fragment deelt Georges (Jean-Louis Trintignant) een jeugdherinnering met zijn vrouw Anne (Emmanuelle Riva). Voor Phlippen is het de mooiste film over de liefde die ze kent.
Sandra Phlippen, hoofdeconoom bij ABN Amro, geldt als een van de invloedrijkste Nederlandse economen van dit moment. Phlippen heeft een gastaanstelling aan de Erasmus School of Economics en promoveerde in de economie aan het Tinbergen Instituut.
Eerder werkte ze als hoofdredacteur van economisch vakblad ESB en als chef economie en columnist bij het Algemeen Dagblad. Ze duidt regelmatig de maatschappelijke en economische gevolgen van onder andere de pandemie, de oorlog in Europa en de energiecrisis, op televisie en in de krant.
Phlippen beschrijft het vak van de econoom als ‘het begrijpen, maar ook het helpen oplossen van de maatschappelijke problemen van deze tijd’. Populisme en klimaatverandering zijn haar belangrijkste onderzoeksgebieden, naar eigen zeggen haar levenswerk. Hoe vorm je de economie zó om dat de planeet leefbaar blijft en we elkaar tegelijkertijd niet de tent uitvechten? En: kunnen economen er misschien zelfs voor zorgen dat mensen er een beetje ‘zin an' krijgen? Dat zijn de vragen die Phlippen zich als econoom stelt.
Sinds 2019 leidt Phlippen als hoofdeconoom de denktank van ABN Amro - een positie die haar in 2016 al werd aangeboden, maar die ze toen nog ‘intuïtief’ afsloeg. Hoewel ABN Amro nog altijd niet bepaald als groen te boek staat, is het haar intentie om bij de bank ‘klimaateconomie’ op de kaart te zetten door de economische gevolgen van niets doen aan klimaatverandering, af te zetten tegen de gevolgen van wél iets doen.
Aangezien de politiek z’n vingers niet durft te branden aan een eerlijk verhaal, zo constateert Phlippen, zal de financiële wereld een sleutelrol spelen in de klimaattransitie.
In haar mediaoptredens stelt Phlippen zich tot doel om ‘op een eenvoudige manier over de economie te praten, en zo onzekerheid weg te nemen bij de groeiende groep die de wereld als te complex ervaart’.
Haar talent voor klare taal komt in iedere profielschets terug, net als haar worsteling met het concept 'tijd'. Kenmerkend is een recente opmerking van Phlippen: ‘Wie nooit een vlucht mist, die verkwanselt te veel tijd in vertrekhallen.’
In Phlippens leven én in haar kijk op de economie prevaleert kwaliteit boven kwantiteit, en tijd boven efficiëntie. Om de vijf jaar zegt ze haar baan op voor een periode van bezinning.
Phlippen groeide op in het Limburgse Kerkrade. Met haar zus en ouders woonde ze in een oud kerkgebouw dat ooit dienst deed voor de mijnwerkers uit de streek. Ze voelde zich er een buitenstaander, in haar woorden bezag ze ‘als vanachter een ruit’ hoe het de soms kwetsbare dorpsgenoten verging.
Na het gymnasium volgden twee studies - Japanse economie, en sociologie. Haar man, Robert Dur, hoogleraar in de economie, ontmoette ze tijdens haar promotie in Rotterdam, de stad waar ze nog altijd woont en die ze liefheeft om ‘de ruimte, de wind, de rauwheid, de stilte en de stedelijkheid’. Samen hebben ze twee kinderen van dertien en veertien jaar, Hugo en Elodie.
‘Komende uit een gezin van arthouse-filmfanaten, was de uitnodiging voor Zomergasten voor mij een bijna heilig moment. Ik zal filmfragmenten laten zien die mij en mijn blik op de wereld gevormd hebben en die de grote maatschappelijke verandering tonen waar wij nu middenin staan. De kracht van verbeelding is, naast toegankelijk taalgebruik, onmisbaar voor het weerbaar en samen blijven in deze tijd.
'We leven in een tijd die begint te lijken op een perfecte storm. We staan voor fundamentele keuzes over hoe te wonen, werken, verplaatsen en consumeren. Een nieuw perspectief op welvaart waarin klimaat en welzijn centraal staan, is een leidraad in mijn filmavond. Ik wil de kijker behoeden voor fatalisme en de kansen laten zien die hopelijk tot activisme en ondernemerschap aansporen.’