Historicus en hoogleraar Holocaust- en Genocidestudie Uğur Ümit Üngör (1980, Erzincan, Turkije) is op zondag 17 augustus de vierde gast in VPRO Zomergasten. Griet Op de Beeck interviewt Üngör over zijn favoriete televisieavond. Üngör: ‘Mijn avond is gericht op een ieder die oprecht nieuwsgierig is naar het grootschalige en gewelddadige onrecht in de wereld, maar het nooit durfde te benaderen of echt onder ogen durfde te zien.'

kijk op zondag 17 augustus om 20.15 uur op NPO 2 & NPO Start

Uğur Ümit Üngör is hoogleraar Holocaust- en Genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies.  

Üngör werd geboren in het noordoosten van Turkije, maar vanwege de communistische overtuigingen van zijn vader week het gezin kort na zijn geboorte uit naar Nederland. Hier groeide hij op in Enschede, naar zijn zeggen 'het Anatolië van Nederland’. Hij studeerde sociologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en genocidestudies aan de Universiteit van Amsterdam. In 2009 promoveerde hij cum laude op een onderzoek naar de Armeense genocide van 1915 en de wording van de Turkse natiestaat, waarvoor hij de Erasmus Research Prijs ontving. Voor zijn werk ontving Üngör in 2012 ook de Heineken Young Scientists Award voor Geschiedenis van de KNAW.  Üngör bekleedde onderzoeks- en onderwijsposities aan de universiteiten van Sheffield, Dublin, Boedapest, Vancouver, Los Angeles en Utrecht. Hij is de samensteller van het overzichtswerk Genocide: New Perspectives on its Causes, Courses and Consequences (2016), over de oorzaken en mechanismen van genocide. Tussen 2014 en 2019 leidde hij een omvangrijk onderzoeksproject naar paramilitair geweld, dat resulteerde in boeken over de rol van niet-statelijke strijders bij massaal geweld en over het gevangenissysteem als instrument van terreur in Syrië. Sinds 2020 bekleedt Üngör de leerstoel Holocaust- en Genocidestudies aan de UvA en het NIOD. Momenteel werkt hij aan een nieuw boek over de daders van het Assad-regime in Syrië. Uğur Üngör woont met zijn gezin in Amsterdam. 

© Bas Losekoot

‘Mijn avond is gericht op een ieder die oprecht nieuwsgierig is naar het grootschalige en gewelddadige onrecht in de wereld, maar het nooit durfde te benaderen of echt onder ogen durfde te zien. Welke mechanismen maken gruwelijkheden mogelijk, in individuen, in samenlevingen? Hebben daders vaak spijt? Waarom zijn sommige slachtoffers veerkrachtig en andere juist niet? We gaan samen afdalen in die materie. Maar we gaan er ook samen weer uit omhoogkomen. Aan het einde van de avond moeten kijkers het gevoel hebben dat ze een inzicht hebben gekregen in de vreselijke dingen die mensen doen, maar dat ze niet wanhopig hoeven te worden. Want precies als je kijkt naar de onmenselijkheid van mensen, dan zie je juist ook dáár onze menselijkheid terugkomen.’

Uğur Ümit Üngör over Zomergasten

Uğur Üngör richt zich in zijn onderzoek op de geschiedenis en sociologie van genocide en massaal politiek geweld, met bijzondere aandacht voor het moderne Midden-Oosten en daderschap. In 2017 adviseerde hij de Tweede Kamer over het gebruik van de term ‘genocide’. Daarbij pleitte hij ervoor om goed onderzochte genociden als zodanig te erkennen, maar wees hij politici ook op de beperkingen en risico’s van die term. In april 2022 haalde hij de wereldpers met de onthulling van een massa-executie in 2013 door een van Assads milities in Tadamon, een voorstadje van Damascus. Als coördinator van het Syria Oral History Project tekende hij niet alleen de verhalen op van slachtoffers en getuigen van politiek geweld, maar sprak hij ook met daders. Zoals ‘gewone’ Nederlanders ooit via de radio werden gevraagd naar hun oorlogsdagboeken, zo werkt hij aan een uitgebreid archief met zoveel mogelijk getuigenissen van Syriërs. Hij leerde er speciaal Arabisch voor.