VPRO Marathoninterview
Anita Leeser-Gassan: uur 1
Nadat kinderrechter Anita Leeser na vele jaren met pensioen ging, zocht zij uit hoe het verder was gegaan met kinderen die zij in haar werk had ontmoet. Haar zoektocht (en haar leven) werd vastgelegd door Loes de Fauwe in een boek dat verscheen in 2008. In 2003 sprak Irene Houthuijs drie uur lang met haar op de radio.
-----------------------------------------------
Mr. Anita Beatrix Leeser-Gassan was advocaat en procureur te Amsterdam, rechter-plaatsvervanger, rechter en vice-president van de rechtbank Amsterdam.
Zij is tevens voorzitter van de Clara stichting, Lid Cas (Coördinatie alternatieve sancties), Voorzitter Onderzoekscommissie klachtenregeling seksuele intimidatie van de VU en Commissaris Diamant Association BV.
Ze heeft twee kinderen en vier kleinkinderen.
--------------------------------------------
Wie is Anita Leeser-Gassan
Anita Leeser (Amsterdam, 1935) is één van de meest ervaren rechters in Amsterdam. Ruim 25 jaar spreekt ze al vonnissen of vrijspraken uit, waarvan negentien jaar als kinderrechter. Daarvoor had ze een eigen advocatenpraktijk.
Mr. Anita Leeser-Gassan was te zien als één van de drie politierechters in de VPRO-televisie-documentaire ‘In de Rode Zaal’.
In deze documentaire ondervroeg en veroordeelde Anita Leeser een moeder die met valse handtekeningen de rekening van haar zoon leeghaalde. Ook sprak ze een man die een stoeptegel door de ruit van zijn ex-vrouw zou hebben gegooid drie keer vermanend toe dat het wel eens fataal had kunnen aflopen. Als rechter probeert Anita Leeser achter de beweegredenen van de verdachten te komen.
Veertig jaar geleden maakte Anita Leeser met onder andere Milo Anstadt de spraakmakende serie ‘Vara’s televisie-rechtbank’. Amateurs speelden daarin werkelijke rechtszaken na. Ze deed voor dit televisieprogramma de research en ze was tijdens de nagespeelde rechtszittingen de griffier. Ze wilde het publiek vertrouwd maken met de gang van zaken in de rechtbank.
In de rechtszaal komt Anita Leeser regelmatig verdachten tegen die zij eerder als kinderrechter in de beklaagdenbank tegenkwam. Ook als strafrechter refereert zij vaak aan het belang van kinderen. ‘Pas op uw tellen. En wees vooral zuinig op uw kind.’
Zelf heeft Anita Leeser in de oorlog ondergedoken gezeten. Ze was acht jaar en moest ze zich met haar ouders en samen met een ander gezin in een zijkamertje schuil houden, terwijl de vijf kinderen die in dat huis woonden van niets mochten weten.
Na zes weken moesten ze naar een pension verhuizen, waar ze later werd verraden. Toch ziet ze de moeder van dat gezin, tante Dicky, als haar ‘onderduikmoeder’. Ieder jaar bracht Anita Leeser bevrijdingsdag met haar door. Ook dit jaar. Een paar weken na 5 mei overleed tante Dicky. Ze was toen 95 jaar.
Anita Leeser heeft haar oorlogservaringen vastgelegd op video, voor het Steven Spielberg project ‘Survivors of the Shoah’. Gedetailleerd beschrijft ze hoe ze met haar moeder via Westerbork op 1 augustus 1944 (vandaag precies 59 jaar geleden) naar Bergen Belsen is getransporteerd.
Haar oorlogsjaren hebben haar blijvend beïnvloed. Ze is in 1953 rechten gaan studeren, vanwege haar rechtvaardigheidsgevoel. Tot op de dag van vandaag is dat haar leidraad. Ze spreekt nog steeds recht, ook al is ze de pensioengerechtigde leeftijd gepasseerd. De aangekondigde bezuinigingen voor justitie deden haar twijfelen. Kan ik wel blijven werken als jonge rechters vanwege geldgebrek naar huis gestuurd worden?
Tijdens één van haar zittingen vroeg een verdachte haar: waarom zou ik mijn laatste bolletje cocaïne verkopen?’ Ach meneer,’ verzuchtte politierechter Leeser. ‘Waarom mensen dingen doen begrijp ik na al die jaren nog steeds niet.’
Een gesprek over haar oorlogsjeugd, over haar leven, over haar drijfveren, over de rechtbank als spiegel van de samenleving en over de veronderstelde mildheid van het Nederlandse rechtssysteem.