VPRO Marathoninterview
mr.G.B.J. Hiltermann deel 1
De geschiedenis van de twintigste eeuw valt samen met die van Hiltermann, sterker nog, de twintigste eeuw ís Hiltermann. Hij verbond alle gebeurtenissen uit de roerige eeuw naadloos met elkaar. Hiltermann stierf in 2000, zijn eeuw was voorbij.
Ger Jochems ontving meester Gustavo Bernardo Jose Hiltermann op 3 januari 1992 voor het marathoninterview. Hij had 39 jaar lang op radio en tv de toestand van de wereld voor Nederlanders geduid. Het werd tijd dat hij met zijn sonore geluid alle gebeurtenissen uit de roerige eeuw met elkaar verbond. Dat lukte moeiteloos in dit gesprek.
Biografie G.B.J. Hiltermann
Gustavo Bernardo José Hiltermann werd op 1 mei 1914 in Buenos Aires, Argentinië, geboren. Zijn ouders waren geëmigreerde Nederlanders, maar een in Argentinië geboren kind diende Spaanse voornamen te krijgen, vandaar zijn nogal exotisch aandoende namen. Het gezin bleef niet lang in Zuid-Amerika, Argentinie bleek geen succes te zijn en het gezin keerde terug naar Nederland. Daar begon de jonge Guus aan vier studies: Rechten, Economie, Indologie en Arabistiek.
Na zijn studietijd werkte Hiltermann voor De Telegraaf. Hij vertrok (pas) in 1942 toen de krant gedwongen werd een antisemitisch artikel te plaatsen. Met vrienden die hij van zijn Telegraaf-tijd kende, richtte hij het weekblad Elsevier op. Het eerste nummer van Elsevier kwam op 27 oktober 1945 uit. In 1952 kocht Hiltermann het praktisch failliete weekblad de Haagsche Post. Eigenaar zijn van het blad dat hij zelf leidde gaf het journalistenbestaan toch meer cachet. Wat echter niet wilde zeggen dat hij ook op de redactie te vinden was, daar kwam hij praktisch nooit.
Zijn echtgenote Sylvia Brandt Buys kreeg de dagelijkse leiding van het blad. Het charismatische stel verzamelde een grote groep getalenteerde (vooral linkse) schrijvers om zich heen, zoals Joop van Tijn, Cherry Duyns, Simon Vinkenoog en Jan Vrijman. Hij gaf deze schrijvers enorm veel vrijheid, en nam die zelf ook. Zijn commentaren waren conventioneel, rechts-liberaal, in de jaren zestig en zeventig dus vrij onpopulair. Tot het journalistieke establishment werd het echtpaar Hiltermann-Brandt Buys om die reden nooit echt toegelaten. Halverwege de jaren zestig bleek HP toch bijzonder moeilijk financieel boven water te houden. Hij verkocht het blad aan de uitgeverij Elsevier.
Op 6 november 1956 sprak Mr. Hiltermann voor het eerst zijn radio-column bij de AVRO (ook al zo’n onpopulaire zender in de jaren zestig en zeventig) uit, getiteld: ‘De toestand van de Wereld’. In heel wat gezinnen werd tot stilte gemaand als zondagmiddag na het nieuws van één uur het woord was aan Hiltermann. Met een onnavolgbare autoriteit legde hij het Nederlandse volk uit wat er in de wereldpolitiek gebeurde en wat daar de gevolgen van waren. De laatste column werd op 22 november 1999 uitgezonden, minder dan een jaar voor zijn dood op 15 juli 2000.
EXTRA:
In de jaren vijftig, toen de babyboomers nog in hun korte broek liepen, werd er tussen de middag warm gegeten. Ook en zeker op zondag. Het menu lag vast en de radio stond erbij aan, want de AVRO zond dan de causerie van G.B.J. uit.
Vooraf altijd soep; er waren variaties: gebonden tomatensoep of champignonsoep en heldere kippen- en groentesoep.
Twee afwijkingen waren toegestaan: het voorjaar bood gebonden aspergesoep en de winter erwtensoep.
Het hoofdgerecht was aardappelen met een stukje vlees en DOPERWTJES. Er zijn families waar deze extra fijne groene erwten nog steeds Hiltermannetjes heten.
En dan tot slot een schaaltje pudding, in vanille of chocoladesmaak, met een toefje slagroom.