Let op: Deze inhoud kan niet getoond worden omdat deze mogelijk strijdig is met de gekozen cookiesettings.
U kunt dit hier aanpassen door de categorie 'social'
aan te vinken.
Waarom is dit nodig?
Argos onderzoekt de processen verbaal die zijn opgemaakt in verband met het mislukken van het fotorolletje dat luitenant Rutten nam van door Serviërs vermoorde moslims en van Dutchbatters die de Serviërs hielpen met het afvoeren van moslims. De conclusie van het onderzoeksrapport van commissaris Van Kemenade naar het mislukken van de fotorolletjes in 1995 luidt dat er geen opzet in het spel was, maar het programma laat zien dat de verklaringen in de processen-verbaal, opgemaakt door het 'KODAK-team', tegenstrijdig zijn. Verder wordt het ontwikkelingsproces van het fotorolletje exact nagedaan op basis van de verklaring van de fotolaborant die het rolletje liet mislukken. Hieruit blijkt dat het rolletje op de beschreven manier niet zou mislukken. Daarnaast bevat het programma telefonische vraaggesprekken met de volgende personen: - commissaris van de Koningin Van Kemenade, die het onderzoek naar het mislukken van het fotorolletje leidde; - journalist Jerôme van Inen over tegenstrijdigheden in de verklaringen van betrokkenen over de plaats waar het filmpje ontwikkeld zou zijn; - P. Frielink, officier van Justitie en persofficier van het Openbaar Ministerie in Arnhem over de vraag waarom er geen hernieuwd onderzoek wordt gedaan n.a.v. de tegenstrijdigheden in het rapport van Van Kemenade. Ook worden er fragmenten voorgelezen uit het 'proces-verbaal inzake vernietiging van een fotorolletje' met verklaringen van een functionaris van de staf van de Militaire Inlichtingen Dienst (MID), van een adjudant van de MID en van fotolaboranten van de MID.
Dit fragment is onderdeel van
Argos
Argos over de nasleep van de val van de Bosnische moslimenclave Srebrenica tijdens de burgeroorlog in voormalig Joegoslavië en de rol van het VN-bataljon Dutchbat daarbij. Het programma is een vervolg op de uitzendingen van 'Argos' van 10-07-1998, 14-08-1998 en 02-10-1998.
Aanleiding voor deze uitzending is het uitgelekte nieuws dat er geen parlementaire enquête zal komen naar de val van Srebrenica. Argos onderzoekt de processen verbaal die zijn opgemaakt in verband met het mislukken van het fotorolletje dat luitenant Rutten nam van door Serviërs vermoorde moslims en van Dutchbatters die de Serviërs hielpen met het afvoeren van moslims. De conclusie van het onderzoeksrapport van commissaris Van Kemenade naar het mislukken van de fotorolletjes in 1995 luidt dat er geen opzet in het spel was, maar het programma laat zien dat de verklaringen in de processen-verbaal, opgemaakt door het 'KODAK-team', tegenstrijdig zijn.
Verder wordt het ontwikkelingsproces van het fotorolletje exact nagedaan op basis van de verklaring van de fotolaborant die het rolletje liet mislukken. Hieruit blijkt dat het rolletje op de beschreven manier niet zou mislukken.
Daarnaast bevat het programma telefonische vraaggesprekken met de volgende personen:
- commissaris van de Koningin Van Kemenade, die het onderzoek naar het mislukken van het fotorolletje leidde;
- journalist Jerôme van Inen over tegenstrijdigheden in de verklaringen van betrokkenen over de plaats waar het filmpje ontwikkeld zou zijn;
- P. Frielink, officier van Justitie en persofficier van het Openbaar Ministerie in Arnhem over de vraag waarom er geen hernieuwd onderzoek wordt gedaan n.a.v. de tegenstrijdigheden in het rapport van Van Kemenade.
Ook worden er fragmenten voorgelezen uit het 'proces-verbaal inzake vernietiging van een fotorolletje' met verklaringen van een functionaris van de staf van de Militaire Inlichtingen Dienst (MID), van een adjudant van de MID en van fotolaboranten van de MID.
---------
Inleidende teksten:
Tekst 1
“Een schande, als er geen parlementaire enquête naar Srebrenica komt”, zei oud-PvdA-minister van Defensie Stemerdink eerder deze week. Maar die komt er niet. De werkgroep uit de Tweede Kamer die dat onderzoekt, maakt aanstaande dinsdag officieel pas haar conclusies bekend. Maar nu al is uitgelekt dat er zeker geen volwaardige parlementaire enquête komt naar de val van Srebrenica in 1995 en de nasleep ervan. Hoogstens een parlementair onderzoek. Getuigen zullen niet onder ede worden gehoord. Toch is daar alle reden toe. Bijvoorbeeld in de kwestie van het mislukte fotorolletje. Nieuwe informatie in een uitzending van Argos juist over dat fotorolletje was afgelopen zomer het begin van alle hernieuwde commotie over Srebrenica en Dutchbat. Maar het teloorgaan van het fotorolletje bij het ontwikkelen in een fotolab van de marine-inlichtingendienst is - nog steeds - allesbehalve goed onderzocht. Ondanks de conclusies van het rapport-Van Kemenade, die in oktober het tegendeel beweerde.
Tekst 1-b
Argos komt vandaag met nieuwe munitie voor de werkgroep uit de Tweede Kamer om toch een verdergaand parlementair onderzoek voor te stellen. We lopen nauwgezet na hoe in 1995 het mislukken van het rolletje is onderzocht en komen tot verrassende nieuwe bevindingen.
Tekst 1-c
Opnieuw in Argos: het mislukken van het fotorolletje uit Srebrenica. Waarom is er nooit een goede reconstructie gemaakt? Waarom moest het onderzoek beperkt blijven? En waarom heeft het Openbaar Ministerie de hernieuwde publiciteit niet aangegrepen om de zaak alsnog goed te onderzoeken?
Tekst 2
De Noord-Hollandse Commissaris van de Koningin Van Kemenade afgelopen oktober. Hij onderzocht in opdracht van minister De Grave van Defensie of door mensen binnen het Defensieapparaat informatie is achtergehouden over de val van Srebrenica. Geen doofpot dus volgens hem. Het onderzoek -Van Kemenade was een slimme zet van het ministerie van Defensie. Door zijn conclusies begonnen de politieke meningen op te schuiven. Leek er in augustus nog een Kamermeerderheid vóór een parlementaire enquête te zijn, nu is die meerderheid verdwenen.
De kwestie van het fotorolletje was voor Van Kemenade al helemaal een afgedane zaak.
Tekst 3
Die kwestie van het fotorolletje is in 1995 al uitgezocht. En later nog een keer in 1997. Aldus Van Kemenade. Er is toen onderzoek gedaan, maar hoe nauwkeurig is dat gebeurd?
Voor het speciale team van de marechaussee dat de zaak in 1995 onderzocht, het zogenaamde ‘Kodak-team’, was het glashelder: het was een menselijke fout van de laborant.
Tekst 4
Argos onthulde afgelopen juli dat er ook een ander verhaal bestaat over de teloorgang van het fotorolletje. Het verhaal van Dutchbatter luitenant Rutten die de foto's in Srebrenica heeft gemaakt. Foto’s, waarop lijken te zien zijn van moslims die hoogstwaarschijnlijk door Servische militairen zijn vermoord. Na terugkomst geeft hij zijn rolletje mee aan majoor De Ruyter van de Militaire Inlichtingendienst. Die laat de film naar het fotolaboratorium van de Inlichtingendienst van de marine brengen. De volgende dag wordt luitenant Rutten teruggebeld door de MID. En tijdens dat telefoongesprek krijgt Rutten sterk de indruk dat de MID heeft gezien wat er op de foto's staat; en dat kan alleen maar als het rolletje wel ontwikkeld is geweest. Maar vervolgens krijgt de luitenant van diezelfde MID te horen dat het rolletje bij het ontwikkelen verloren is gegaan.
Argos onthulde in juli ook dat behalve de foto’s van de lijken er ook foto’s op het rolletje stonden waarop viel te zien hoe Dutchbatters meehielpen bij het wegvoeren van de moslimbevolking door de Serviërs.
Nadat Van Kemenade in oktober zijn rapport had uitgebracht bekeken wij de processen-verbaal uit 1995 nog eens extra nauwkeurig.
Tekst
Een personeelsfunctionaris, bezig met een video. Er was dus op die ochtend dat het fotorolletje de mist in ging, onverwachts nog een vierde getuige op het fotolab, naast de twee marine-laboranten en de adjudant van de landmacht-inlichtingendienst. Het vreemde is alleen dat deze persoon in het proces-verbaal verder nergens genoemd wordt en blijkbaar ook nooit verhoord is. Het zou nog zo kunnen zijn dat die vierde getuige wel gehoord is, maar dat daar geen proces-verbaal van is opgemaakt. Maar navraag in kringen rond het onderzoeksteam uit 1995 leert ons dat die vierde man inderdaad nooit is gehoord door de marechaussee.
Tekst
Des te opmerkelijker is het hoe lauw officier van justitie Besier hierop reageerde. Besier was in 1995 Unithoofd Militaire Zaken bij het parket in Arnhem en vanuit het OM verantwoordelijk voor het onderzoek naar het vernietigen van het fotorolletje. Op 21 augustus 1995 schreef hij aan de Directie Juridische Zaken van het ministerie van Defensie:
Tekst
Maar die parlementaire enquête komt er hoogstwaarschijnlijk niet.
Reden voor ons om de processen-verbaal die volgens Van Kemenade nader onderzoek overbodig maken, opnieuw te bestuderen. Daarvoor hebben we eerst alle betrokkenen benaderd voor interviews, maar niemand wil.
De processen-verbaal uit ’95 eindigen met een analyse door het Gerechtelijk Laboratorium. Daarin valt te lezen dat de ontwikkelaar waarin het rolletje is ontwikkeld voor 30 procent was vervuild met fixeer dan wel bleek. En dat is inderdaad voor elke fotofilm fataal. En daarmee wordt het dossier afgesloten. Duidelijk: menselijke fout, 30 % fixeer in de ontwikkelvloeistof. Maar valt die conclusie te rijmen met de verklaringen van de laborant die voor die fout verantwoordelijk wordt gehouden. Hij heeft namelijk heel gedetailleerd beschreven hoe hij tewerk is gegaan.
Tekst
Verslaggever Stefan Heijdendael is op bezoek in de Doka van Hans Vree in Den Haag. Vree werkte vroeger als internationaal persfotograaf en is nu specialist en adviseur op het gebied van ontwikkelprocedé ’s. Fotograaf Vree maakt voor ons een reconstructie van wat er op de ochtend van 26 juli 1995 in het fotolab van de Inlichtingendienst van de marine is gebeurd bij het ontwikkelen van het fotorolletje uit Srebrenica. Hij doet dat aan de hand van proces-verbaal nummer 11/1995. De laborant van de marine, die verantwoordelijk is voor het mislukken van het rolletje, vertelt daarin gedetailleerd hoe hij te werk is gegaan. Vree doet hem nauwgezet na.
Tekst:
Uit: proces-verbaal nummer 11/1995
Tekst:
Uit: proces-verbaal nummer 11/1995
Tekst
Het onderzoek naar het fotorolletje is dus absoluut niet nauwkeurig gebeurd. De conclusies van het Gerechtelijk Laboratorium zijn niet te rijmen met de verklaringen van de laborant.
In oktober werd het onderzoek door het Openbaar Ministerie heropend. Maar dat was niet om de hele zaak nu eens kritisch tegen het licht te houden. Het was alleen om opheldering te krijgen over foute data die in de dossiers worden genoemd. ‘Niet meer dan slordigheidjes’, aldus het OM.
Maar er zijn meer van die slordigheidjes. Zo blijkt de leider van het Kodakteam van de marechaussee, kapitein Rutten, tegenover Van Kemenade het fotolab van de marine te situeren op de vliegbasis Valkenburg bij Leiden. Maar het lab zit toch echt bij de Admiraliteit in Den Haag. In de dossiers van het Kodakteam staat dat op wel tien plaatsen vermeld.
Journalist Jerome van Inen van het weekblad Intermediair ging navraag doen, maar Rutten wilde niet reageren. Vervolgens kreeg hij Ruttens collega Van Dijk aan de telefoon, zo vertelt Van Inen.
Tekst
In de processen-verbaal uit 1995 en later ook in die uit 1997 worden herhaaldelijk verkeerde data genoemd. Die de indruk wekken dat de MID al weet dat het rolletje is vernietigd nog voordat dat is gebeurd. Slordigheidjes, valt bij Van Kemenade te lezen, die er abusievelijk zijn ingeslopen.
Tekst
Voor Van Kemenade staat onomstotelijk vast dat bij het mislukken van het fotorolletje geen opzet in het spel is geweest. Immers, zo redeneert hij, de luitenant die de foto’s heeft gemaakt, heeft achteraf toch gewoon verteld wat erop staat . Dat weten we daarom alsnog. Wat zou bijvoorbeeld de MID er dan voor belang bij hebben zo’n rolletje te vernietigen.
Dat lijkt een plausibele verklaring. Alleen wordt daarbij vergeten in welke periode de vernietiging van het rolletje speelde, namelijk direct na de terugkomst van Dutchbat uit Bosnië en ook direct na de beruchte woorden van Dutchbat commandant Karremans.
Tekst
De beruchte waarderende woorden van Dutchbat-commandant overste Karremans voor generaal Mladic, de aanvoerder van de Servische troepen. Karremans sprak ze uit op 23 juli 1995 op een persconferentie in Zagreb, direct na de veilige terugkeer van Dutchbat uit Srebrenica. Ze zouden vervolgens de hele wereld rondgaan.
Om het verhaal over het fotorolletje in het juiste perspectief te kunnen beoordelen, moeten we terug naar die tijd. Nu, drieënhalf jaar later, is er inmiddels al zoveel bekend dat veel dingen uit die periode bijna ridicuul lijken. Maar toen, die eerste weken na de val van Srebrenica, heerste er chaos. Chaos in Dutchbat, maar ook rondom Dutchbat.
Het was de periode waarin de beeldvorming rond Dutchbat in korte tijd begon om te slaan van heldenverering in verguizing. Een periode vol geheimzinnigheid, waarin de Dutchbatters zelfs een soort 'spreekverbod' opgelegd kregen van de legertop. In die chaotische periode speelde de kwestie van het fotorolletje.
Tekst
Die angst voor verspreiding van de foto’s in de pers is ook terugvinden in een document van 1 augustus 1995 waarin verslag wordt gedaan van een gesprek met majoor De Ruyter van de Militaire Inlichtingendienst van de landmacht. Nou net de man, die het fotorolletje bij luitenant Rutten heeft opgehaald. De Ruyter vertelt in het verslag blij te zijn dat dat de MID
gelukt is:
