Het Spoor
Indonesië 1920-1985, de ontsporing van een revolutie 2: Botsing der krachten
Deel 2 van tweeluik over de dekolonisatie Nederlands-Indië, het onafhankelijkheidsstreven en over de Republiek Indonesië.
In dit deel:
17 augustus 1945, een nieuwe natie bevindt zich in oorlog met Nederland. Indonesië heeft zich onafhankelijk verklaard, maar moet die vrijheid nog bevechten. Bovendien wordt de republiek bedreigd met uiteenvallen door interne machtsstrijden. Soekarno balanceert tussen de internationale publieke opinie, interne moeilijkheden, lokale en regionale opstanden, oorlogshandelingen en pressie vanuit het leger, terwijl ondertussen honderdduizenden Indonesiërs door de Hollanders worden gedood.
Bij de soevereiniteitsoverdracht op 29 december 1949 wordt Nederlands - Indië formeel: De Verenigde Staten van Indonesië binnen een Unie met Nederland. Dit federalisme, opgedrongen door Holland, houdt maar kort stand. In 1950 wordt het: De Republiek Indonesië.
De euforie is groot. Indonesië is een liberale democratie. Er zijn tientallen partijen, maar er is ook een scheuring in het leger dat een aparte politieke factor is geworden.
In 1955 worden de eerste verkiezingen gehouden, waarbij tot veler verbijstering de communistische PKI de vierde partij van het land wordt: in grootte na Rusland en China de derde in de wereld.
In 1947 voert Soekarno zijn confrontatiepolitiek tegen Nederland, mede om de aandacht van het volk van de binnenlandse moeilijkheden af te leiden. Die confrontatiepolitiek wordt een succes: Nieuw Guinea wordt in feite Indonesisch en Nederlandse bedrijven worden genationaliseerd: tienduizenden Nederlanders keren naar Holland terug.
Maar de economische situatie verslechtert snel, evenals de politieke situatie. Teneinde die twee onder controle te krijgen, voert Soekarno zijn “geleide democratie” in.
Soekarno pleit vervolgens voor een samengaan van nationalisme, religie en communisme, terwijl hij heen en weer geslingerd wordt tussen twee politieke machten: het leger en de communisten.
De situatie wordt precair. Begin jaren ’60 eigenen landloze boeren zich de grond toe van landeigenaren. De spanningen leiden tot een explosie. er komt een staatsgreep en in 1965 komt Soeharto aan de macht,.
Hij ontketent een bloedbad waarbij een half miljoen (vermeende) communisten de dood vinden. 200.000 anderen worden opgesloten.
Soeharto stelt zijn “nieuwe Orde’ in, met de militairen aan de leiding. In de jaren 70 en 80 neemt het verzet tegen Soeharto toe. Nu in 1985, kampt Indonesië, ondanks het feit dat het economisch niet echt slecht gaat, met grote problemen.
Het Spoor zet de zaken op een rij.
Aan het woord of stemmen van:
- Ide Anak Agung gde Agung, minister van Binnenlandse zaken na de soevereiniteits- overdracht
- Prof. Ernst Utrecht
- Soekarno (HA)
- Pramudya Ananta Toer
- Sr. Simatupang, chef-staf van het tegen de Hollanders strijdende leger.
- Joop Morriën, journaliste en Indonesiëkenner
- Martha Meijer van Amnesty International
Samenstelling: Arjan Onderdenwijngaard en Theo Wilton van Reede
Uitgebreidere documentatie in VPRO archief aanwezig