Tegenlicht
Brief uit Polen
Op 10 april 2010 stort een Pools regeringsvliegtuig neer vlakbij het Russische vliegveld van Smolensk. Niemand overleeft de ramp en Polen verliest letterlijk in één klap bijna zijn gehele politieke top. Het vliegtuig was onderweg naar de herdenking van één van de grootste trauma's uit de Poolse geschiedenis; de moordpartij bij het Russische dorpje Katyn. Daar werden in 1940 meer dan twintigduizend Polen vermoord door de Russische geheime dienst. Een meer dramatische samenloop van omstandigheden is haast niet denkbaar. Polen wordt overspoeld door verdriet, maar ook door angst en wantrouwen ten aanzien van de nog steeds dreigende en gevaarlijke beer: Rusland. Onmiddellijk verspreiden zich de complottheorieën over een mogelijke Russische helpende hand. Zo rouleert op het internet een filmpje dat een paar minuten na de ramp werd gemaakt: hierop zouden schoten te horen zijn enkele minuten na de crash. Zouden geheim agenten het wrak zijn binnengedrongen om eventuele overlevenden alsnog af te maken? Is het niet raar dat de doodsoorzaak van de slachtoffers zo summier en vaag werd omschreven: overleden aan verwondingen, vragen de Polen zich massaal af. Was de aswolk wel de echte reden dat de meeste Europese leiders niet verschenen op de begrafenis van president Kaczynisky? Tegenlicht brengt het latente wantrouwen van het Poolse volk in beeld en schetst hoe dit zich kan ontpoppen tot ontembare paranoia en hysterie. De ramp in Smolensk laat zien hoe flinterdun het veiligheidsgevoel van de Polen is, ondanks de inbedding in het grotere Europa. De politieke leiders van Litouwen, Polen, Letland, Estland, de Oekraïne en Georgië worden ondervraagd over hun visie op de toekomst van Centraal- en Oost-Europa. Wat zijn hun angsten voor de nabije toekomst als we de recente geschiedenis met het dominante Rusland in acht nemen? En is Polen in staat stabiliteit in de regio te creëren?