Argos
Het Westland Interventie Team en illegale arbeid
In het Westland zijn de afgelopen maanden honderden malafide uitzendbureaus ontstaan die goedkope arbeidskrachten ronselen voor de tuinbouw. Ter bestrijding van deze illegale praktijken is er afgelopen najaar een speciaal onderzoeksteam geformeerd, het Westland Interventie Team (WIT). Waarom wil het al bijna vijfentwintig jaar niet lukken het zwartwerken in de tuinbouw uit te bannen? Gaat het WIT nu wel succes boeken? Of wil de overheid dit probleem in werkelijkheid niet echt aanpakken omdat de export van Nederlandse tuinbouwproducten gebaat is bij goedkope zwartwerkers?
----------
In het Westland zijn honderden malafide uitzendbureaus ontstaan die goedkope arbeidskrachten ronselen voor de tuinbouw. Ter bestrijding van deze illegale praktijken is er afgelopen najaar een speciaal onderzoeksteam geformeerd, het Westland Interventie Team (WIT). Het WIT is een bundeling van de vreemdelingendienst, de belastingdienst, het Openbaar Ministerie, de arbeidsinspectie, het GAK en het Gemeentelijke Uitkerings Orgaan (GUO). Waarom wil het al bijna vijfentwintig jaar niet lukken het zwartwerken in de tuinbouw uit te bannen? Gaat het WIT nu wel succes boeken? Of wil de overheid dit probleem in werkelijkheid niet echt aanpakken omdat de export van Nederlandse tuinbouwproducten gebaat is bij goedkope zwartwerkers?
De reportage bevat vraaggesprekken hierover met:
- voorzitter Chris van Vondelen van het WIT;
- voorzitter Hans Kamps van de Algemene Bond van legale Uitzendondernemingen (ABU);
- kaderlid Arnold Burger van FNV-Bondgenoten, die al vijfendertig jaar bij een paprikabedrijf werkt (telefonisch);
- woordvoerder Frans de Wijs van de tuindersbond WLTO-Westland;
- algemeen directeur Ger Zandsteeg van de Kamer van Koophandel Haaglanden;
- sociologe Joanne van der Leun.
De reportage bevat verder een verslag van een zoektocht door de programmamakers naar vermeende illegale arbeiders die 's ochtends vroeg door witte busjes in de Haagse Schilderswijk worden opgepikt en naar het Westland worden vervoerd. Met vraaggesprekken met twee tuinders in het Westland over het aantrekken van personeel van malafide uitzendbureaus.
--------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
Tekst 1
Nette tuinders hebben niets te vrezen zegt Chris van Vondelen. Hij is voorzitter van de projectgroep WIT, het Westland Interventie Team. Dat team is vorig jaar september speciaal in het leven geroepen om de fraude bij de glastuinders in het Westland nu eindelijk eens een halt toe te roepen. Maar hoeveel nette tuinders zíjn er nog in het Westland?
Want rondom dit uitgestrekte kassengebied zijn de afgelopen maanden honderden malafide bedrijfjes ontstaan die in Haagse buurten met busjes goedkope arbeidskrachten ronselen voor het werk in de kassen.
Waarom wil het al tientallen jaren niet lukken het zwartwerken in de glastuinbouw uit te bannen?
Of gaat dat nieuwe Westland Interventieteam nu wél succes boeken?
Wil de overheid dit probleem wel echt aanpakken of is het juist zo dat deze goedkope zwartwerkers onmisbaar zijn voor deze voor de Nederlandse economie zo belangrijke sector?
Tekst 2
Een vroege ochtend in de Haagse Schilderswijk. Witte busjes op weg naar het Westlandse kassengebied.
Op 1 juli 1998 is de wet afgeschaft die ondernemers verplichtte een vergunning aan te vragen voor het opzetten van een uitzendbureau. Sinds die tijd is het een fluitje van een cent om zo’n bedrijfje te beginnen en personeel aan te bieden aan inleners, in dit geval tuinders.
Hans Kamps is voorzitter van de ABU, dat is de Algemene Bond van legale Uitzendondernemingen. Hij is ernstig bezorgd over de ontwikkeling die door de nieuwe regeling in gang is gezet.
Tekst 3
Hans Kamps, voorzitter van de belangenvereniging van legale uitzendbureaus.
We bellen met een aantal uitzendbureaus in het Westland. ‘Hoe komt u aan onze naam? Ik wil absoluut niet dat die genoemd wordt’ is de reactie. De bedrijven geven tegenover ons toe dat er in het Westland een sprake is van bedreiging en intimidatie. Ook zeggen ze veel klanten kwijt te raken aan hun malafide collega’s. Maar om hoeveel verlies het gaat willen ze niet zeggen.
(enkele seconden muziek laten staan)
In september vorig jaar werd het WIT opgericht, het Westland Interventieteam. Dit was een direkt gevolg van een groot onderzoek uit 1997 waaruit bleek dat in het Westland op grote schaal het betalen van belasting en sociale premies werd ontdoken.
Het WIT is een samenbundeling van de Vreemdelingendienst, de belastingdienst, het Openbaar Ministerie, de arbeidsinspectie, het GAK en het GUO, dat zijn allebei uitvoeringsinstellingen voor de sociale wetgeving.
Het WIT controleert de tuinders maar ook de malafide bedrijfjes die hen de werknemers leveren. Bovendien heeft het WIT op grote schaal voorlichting aan de tuinders gegeven en die zouden nu moeten weten hoe ze een goed bedrijf van een slecht kunnen onderscheiden.
Chris van Vondelen, voorzitter van de projectgroep WIT, legt uit hoe dit speciale team tewerk gaat.
Tekst 4
De witte busjes hebben hun vracht afgeleverd. De oogst kan beginnen.
Arnold Burger werkt al 35 jaar bij een paprikabedrijf . Daarnaast is hij kaderlid van het FNV-bondgenoten en houdt hij agrarisch spreekuur in Naaldwijk en in Den Haag voor werknemers in het Westland. Burger kent de tuinders in het Westland:
Tekst 5
De werkgeversorganisatie in de Westelijke Land en Tuinbouw, de WLTO, erkent dat er onregelmatigheden zijn in de glastuinbouw. Het feit dat sommige tuinders dankbaar gebruik maken van de groeiende stroom malafide bedrijfjes is ook voor de WLTO een probleem. Het gaat niet alleen om uitzendbureaus maar ook om zogenaamde handmatige loonbedrijven. Dat zijn bedrijven die niet alleen mensen leveren aan de tuinders maar bijvoorbeeld ook de apparatuur en administratie verzorgen. In een poging die malafide ondernemers te bestrijden komt de WLTO met een nieuw initiatief. Woordvoerder Frank de Wijs.
Tekst 6
Mevrouw van der Knaap, tuinder in het Westland. Het feit dat, zoals zij zegt, haar werknemers een arbeidsvergunning hebben geeft overigens nog niet de garantie dat het uitzenburo dat haar de werknemers levert, ook premies en belastingen voor die mensen betaalt. ‘Maar hoe kan ik dat allemaal weten?’ Zo vraagt Van der Knaap zich af. Volgens Gert Zandsteeg, algemeen directeur van de Kamer van Koophandel Haaglanden, is dat niet zo ingewikkeld.
Tekst 7
U luistert naar radio 1, de VPRO, het programma Argos.
Vandaag over de spectaculaire toename in de laatste maanden van het aantal malafide bedrijfjes die werknemers uitlenen aan tuinders in het Westland. En over de vraag hoe het kan dat een probleem dat al zo lang bestaat niet echt wordt aangepakt.
Niemand weet precies hoe groot de omvang van het gebruik van zwartwerkers in de glastuinbouw is. Hierbij gaat het niet alleen om werk van illegalen maar ook bijvoorbeeld om mensen met een uitkering. Hans . Kamps, voorzitter van de ABU, de brancheorganisatie van legale uitzendondernemingen, overlegt regelmatig met de mensen van het WIT, het Westland Interventieteam. Dat team werd vier maanden geleden opgericht om de fraude in het Westland aan te pakken. Volgens Kamps is de omvang van de sociale fraude enorm.
Tekst 8
Hans Kamps. Als we zijn sommetje even doorberekenen, komen we op een bedrag van bijna 300 miljoen gulden op jaarbasis. Geld dat via die malafide loonbedrijfjes dus verdwijnt in het zwarte circuit. Cijfers overigens die we niet bevestigd krijgen.
Minister de Vries van sociale zaken antwoordde vorige maand op Kamervragen van de Partij van de Arbeid, dat hij niet met enige mate van zekerheid kan schatten hoe hoog dit bedrag is. Dat moet nu juist dat WIT-team uitzoeken.
Uit de eerste evaluatie van dat team blijkt al wel dat de controles die het in het Westland uitvoerde, bij tuinbouwbedrijven, uitwijzen dat er nog steeds sprake is van belasting- en premiefraude op aanzienlijke schaal. En ook dat er van de werknemers in de kassen, ruim een kwart niet gerechtigd was om in Nederland te verblijven. Van de legale werknemers bleek tien procent een uitkering te hebben.
Muziekje laten opkomen, ongeveer 10 seconden
We leggen de rekensom van Hans Kamps voor aan Chris van Vondelen, voorzitter van de projectgroep van het WIT. We vragen een reactie op Kamps’ stelling dat 4000 mensen iedere dag via een illegaal uitzendbureau in het Westland werken:
Tekst 9
We zijn weer terug in de kassen in Naaldwijk. In een tropisch warme kas is daar een tuinder zijn zaaigoed aan het bewerken. We vragen hem naar zijn bevindingen met het aantrekken van werknemers via malafide bureautjes:
Tekst 10
Als je die mensen die illegaal werken niet inzet, dan heb je een economisch probleem.
De klachten die we in het Westland van tuinders horen, zijn eenduidig. Goed legaal personeel zou niet te vinden zijn, althans niet in de piekperioden, de perioden dat de producten klaargemaakt moeten worden voor de veiling.
Maar FNV-kaderlid Arnold Burger beweerde nou juist eerder dat tuinders gewoon niet bereid zijn een goede prijs voor werknemers te betalen. En dat werknemers die een vaste baan hadden eruit gegooid worden om plaats te maken voor werknemers van malafide uitzendbureautjes., omdat die bureautjes nu eenmaal veel goedkoper zijn.
Joanne van der Leun deed als sociaal wetenschapper, verbonden aan de Erasmus universiteit in Rotterdam, onderzoek naar onder meer de rol van illegale vreemdelingen in de tuinbouw.
Tekst 11
Onderzoekster Van der Leun.
Voor de rechtspositie van de werknemers is het belangrijk dat het vele zwartwerk in de glastuinbouw serieus wordt aangepakt. Maar het gevaar bestaat dat daarmee de concurrentiepositie van een voor Nederland belangrijke economische sector bedreigd wordt.
Vakbondsman Arnold Burger werkt al 35 jaar bij een paprikabedrijf. Daarnaast is hij kaderlid van de vakbond FNV-Bondgenoten. In de 35 jaar dat Burger in de glastuinbouw werkt heeft hij al veel initiatieven meegemaakt om het probleem van de vele zwartwerkers aan te pakken. Toch bestaat het probleem nog steeds. En wordt er de laatste tijd zelfs weer op grotere schaal zwart gewerkt in het Westland