Argos
Kosovo-oorlog (deel 3)
Argos over spionage tijdens de oorlog rond de Servische provincie Kosovo.
Telefonische vraaggesprekken met defensiespecialist Rob de Wijk van Instituut Clingendael en de Duitse journalist Andreas Zumach (met vertaling).
Onderwerpen van gesprek zijn: de veronderstelling dat een spion de doelen van NAVO-bombardementen heeft doorgespeeld aan de Serviërs; de spion, die volgens de Amerikanen moet worden gezocht onder de Europeanen, maar die volgens Zumach een Amerikaanse luchtmachtofficier is; de motieven van de NAVO-militair om de vijand informatie te verschaffen; de rol die de spion mogelijk heeft gespeeld bij het mislukken van het NAVO-plan om de Russen tegen te houden bij hun glorieuze intocht in Kosovo, vlak na de beëindiging van de bombardementen op Servië.
Geïllustreerd met historische geluidsfragmenten en fragmenten van het Radio 1 middagjournaal van 09-03-2000 waarin stemfragmenten van correspondent James Kliphuis en NAVO-woordvoerder Jamie Shea.
------------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
Tekst 1
De Duitse journalist Andreas Zumach beweert dat hij de spion bij de NAVO kent. Daarvoor hoorde u hoogleraar Rob de Wijk. Een spion bij de NAVO. Dat spectaculaire nieuws kwam gisteren opnieuw naar buiten via het Engelse dagblad The Guardian. Al veel langer gingen er geruchten over het bestaan van zo'n mol bij de NAVO maar de berichten daarover worden steeds preciezer. Vandaag in Argos nieuwe onthullingen over deze spion. Hoe waarschijnlijk is het dat de aanvalsdoelen van de NAVO doorgespeeld zijn aan de Serviërs? Moet een eventuele spion gezocht worden bij de Europeanen, zoals het Pentagon suggereert? Of zit het lek wellicht bij de Amerikanen zelf? Wat zijn de motieven van een hoge NAVO-militair om de vijand informatie te verschaffen? En wat weet deze spion over het mislukken van een NAVO-plan om de Russen tegen te houden bij hun glorieuze intocht in Kosovo, vlak na het beëindigen van de bombardementen op Servië?
Argos vandaag over spionage en een geheime actie in de oorlog om Kosovo.
Tekst 2
Gisteren werd in verschillende media druk gespeculeerd over de onthulling van The Guardian. In het Radio 1 journaal van gisterenmiddag speculeerde correspondent James Kliphuis over de mogelijkheid dat zo’n spion echt heeft bestaan
Tekst 3
Zoals veel journalisten suggereert ook Kliphuis hier dat een eventuele spion in de NAVO-gelederen waarschijnlijk niet in Washington gezocht moet worden maar bij een van de vele Europese NAVO-landen. Een suggestie die ook onmiddellijk vanuit het Pentagon gedaan werd. Jamy Shae, woordvoerder van de NAVO, gaf gisteren in het Radio 1 journaal een reactie.
Tekst 4
Het is maar een gerucht, zegt NAVO-woordvoerder Jamy Shae. Als er belangrijke informatie uit de NAVO was gelekt dan zouden wij ervan weten, aldus Shae. Ik heb het gisteren nog eens nagevraagd in de hoogste kringen en er is niets van waar.
Tekst 5
Stel dat de Serviërs over gevoelige informatie van de NAVO beschikten, aldus Shae, hoe kan het dan dat er van de 1200 vliegtuigen die in 78 dagen maar liefst 48.000 vluchten maakten, er maar twee verongelukten waarbij geen enkele piloot omkwam? Als de Serviërs op grond van gevoelige informatie hun luchtverdediging hadden kunnen inzetten hadden we toch honderden vliegtuigen moeten verliezen. Dus als je even nadenkt kun je toch al gauw zien dat er niet veel waars schuilt in dit verhaal. De NAVO-woordvoerder vindt het allemaal onzin.
Wij belden gisteren met defensie deskundige Rob de Wijk, onderzoeker aan het instituut Clingendael en hoogleraar aan de universiteit van leiden en aan de koninklijke Militaire Academie in Breda.
Tekst 6
Het Berlijnse dagblad de TAZ publiceert vandaag een opmerkelijke onthulling. Het artikel is geschreven door Andreas Zumach, journalist met als standplaats Geneve. In 1997 ontving hij in New York uit de handen van VN-secretaris-generaal Kofi Anan zelf de VN-prijs voor journalistiek. Zumach was in februari en maart vorig jaar als verslaggever aanwezig in Rambouillet en Parijs bij de onderhandelingen over het verdrag voor Kosovo en verwierf internationaal aanzien met zijn artikelen over die onderhandelingen.
Er was wel degelijk een spion bij de NAVO en Andreas Zumach beweert dat hij die spion kent. Wij belden Zumach gisteren in Berlijn.
Tekst 7.
Zumach had al in juni vorig jaar contact met een Amerikaanse luchtmachtofficier die informatie doorspeelde aan de Serviërs. Maar hij mocht daar van zijn bron niets over naar buiten brengen. Nu via de Engelse pers meer informatie over het bestaan van de NAVO-spion bekend wordt, wil deze informant wel dat zijn bestaan bekend wordt. Zumach legt uit waarom.
Tekst 8
Andreas Zumach, correspondent voor een aantal Duitse media in Genève. Zumach is een journalist die een reputatie te verliezen heeft. Defensiedeskundige Rob de Wijk kent het werk van Zumach.
Tekst 9
De Amerikaanse luchtmachtofficier met wie Zumach contact heeft, heeft hem nog een andere informatie verschaft. Om die informatie te begrijpen herhalen we een gedeelte van Argos van drie weken geleden. We gaan terug naar het eind van de NAVO-luchtaanvallen. Als de NAVO en de Servische machthebbers na 78 dagen bombarderen op 11 juni een militair akkoord sluiten lijkt de nachtmerrie voorbij.
Tekst 10
'Met Het Oog Op Morgen' van 12 juni 1999. Tot verrassing en ontzetting van de NAVO hebben 200 man Russische troepen met pantservoertuigen in de voorafgaande nacht het vliegveld van de Kosovaarse hoofdstad Pristina bezet.
De Russen zijn de NAVO voor. Want de intocht in Kosovo van de NAVO-troepenmacht KFOR moet dan nog beginnen. En juist op het vliegveld van Pristina wilde KFOR zijn hoofdkwartier vestigen.
Er ontstaat een crisis. Niet alleen omdat het een kwestie van gezichtsverlies is voor de NAVO.
Het is ook een kwestie van grote onzekerheid. Want wie heeft de opdracht gegeven tot de Russische bliksemactie? Is het de politieke leiding in het Kremlin, onder regie of met medeweten van president Jeltsin? Of is het een zelfstandige beslissing van de Russische legerleiding, die de politici in Moskou heeft gepasseerd? De Russische militaire top voelt zich gefrustreerd, geïrriteerd en beledigd door de halsstarrige houding van de NAVO. Eerst hebben Russische diplomaten wel actief moeten meehelpen om Milosevic zover te krijgen dat hij een akkoord sloot met de NAVO en een internationale vredesmacht in Kosovo accepteerde. Maar vervolgens gunt de NAVO de Russen geen enkele gelijkwaardige rol binnen die vredesmacht KFOR.
Door deze onduidelijkheid over wie er aan Russische zijde aan de touwtjes trekt, weet de NAVO al helemaal niet waar de crisis op uit zal lopen: hoever willen de Russen gaan? Geruchten doen de ronde dat Russische troepenversterkingen vanuit Rusland ingevlogen zullen worden naar Pristina. Een militaire confrontatie tussen Rusland en de NAVO dreigt.
De Amerikaanse onderhandelaar Talbot, die per vliegtuig op weg terug is van Moskou naar Washington, krijgt opdracht om te keren in de lucht, om in Moskou opnieuw met de Russen te onderhandelen. En de Amerikaanse president Clinton probeert de Russen te paaien.