Argos
Illegalen en de Willem ll-gevangenis
Nederland moet meer illegale vreemdelingen ook daadwerkelijk het land uitzetten. Dat zei staatssecretaris Cohen van Justitie begin deze week in de Tweede Kamer tijdens het debat over de nieuwe Vreemdelingenwet. Een dag eerder ontsnapten uit de vreemdelingengevangenis Willem II in Tilburg zeven gedetineerden. Jonge mannen uit Oekraïne, Rusland, Algerije, Ecuador, Marokko, Israël en Nigeria, die – samen met honderden anderen – in de Willem II zitten opgesloten, omdat ze zonder vergunning in Nederland verblijven. De Willem II-gevangenis is voor illegalen het eindstation in Nederland, voordat ze uitgezet worden. Maar de Willem II is ook de plek waar de uitzetting vaak vastloopt, omdat geen enkel land de uit te zetten vreemdeling wil accepteren. Met als gevolg opsluiting die tot maanden kan oplopen.
Wat betekent een actiever opsporings- en uitzettingsbeleid van illegalen voor de situatie in de vreemdelingengevangenis. Want de afgelopen maanden al liepen de spanningen soms hoog op binnen de muren van de Willem II. De ontsnapping van afgelopen zondag was niet het enige incident.
------
Argos over de situatie in het justitieel complex Koning Willem II in Tilburg, waar illegale vreemdelingen in afwachting van hun uitzetting zitten opgesloten. Dit naar aanleiding van de Tweede Kamer-plannen voor een actievere opsporings- en uitzettingsbeleid van illegalen.
De documentaire bestaat grotendeels uit historische geluidsfragmenten van een eerdere uitzending van Argos over de Koning Willem II van 10-12-1999, afgewisseld met vraaggesprekken met:
- Connie van den Broek, medewerkster van de Stichting De Vuurdoop, een groep vrijwilligers in Tilburg die de gedetineerden in de Koning Willem II regelmatig bezoekt;
- hoogleraar strafrecht Van Kalmthout (telefonisch).
Onderwerpen van gesprek zijn: de wisselende duur van de detentie van de vreemdelingen, die soms wel kan oplopen tot acht maanden; de problemen die de gedetineerde vreemdelingen hebben met hun behandeling als criminelen; de verschillende protestacties die de gedetineerden in de afgelopen maanden tegen hun behandeling hebben gevoerd; de positieve veranderingen die het regime in de Koning Willem II de laatste maanden heeft ondergaan; de problemen rond de uitzetting van vreemdelingen die niet over geldige reispapieren beschikken en die veelal na een langdurig verblijf in de Koning Willem II opnieuw in het illegale circuit verdwijnen.
Bevat verder citaten uit een kritische brief die directeur Piek van de Koning Willem II naar aanleiding van de eerdere uitzending van Argos heeft geschreven.
Geïllustreerd met een fragment van Radio Brabant, waarin een stemfragment van de woordvoerder van de Tilburgse politie over een recente uitbraakpoging uit de Koning Willem II.
-------------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
Tekst 1
De Tweede Kamer debatteerde begin deze week over de nieuwe Vreemdelingenwet. Nederland moet meer illegale vreemdelingen ook daadwerkelijk het land uitzetten. En in afwachting daarvan opsluiten. Dat vindt staatssecretaris Cohen van Justitie en met hem een meerderheid van de Kamer. Wel gaat het Cohen te ver om illegalen die zich schuldig maken aan strafbare feiten, in alle gevallen net zo lang op te sluiten totdat ze uit Nederland weg kunnen, zoals VVD, PvdA en CDA willen. Want dat zou levenslang betekenen, als uitzetting onmogelijk is. Aldus Cohen afgelopen maandag.
Een dag eerder ontsnapten uit de Willem II-gevangenis in Tilburg zes gedetineerden. Samen met zo’n 500 anderen zitten zij opgesloten in dit speciale huis van bewaring voor vreemdelingen, omdat ze zonder vergunning in Nederland verblijven. De Willem II-gevangenis is voor illegalen het eindstation in Nederland, voordat ze worden uitgezet. Maar de Willem II is ook de plek waar de uitzetting vaak vastloopt, omdat geen enkel land de uit te zetten vreemdeling wil accepteren. De opsluiting kan dan lang gaan duren. Dat wisselt sterk, vertelt Connie van den Broek, medewerker van ‘De Vuurdoop’, een groep vrijwilligers in Tilburg die de gedetineerde vreemdelingen regelmatig bezoeken.
Tekst 1-B
Argos vandaag over het actievere opsporings- en uitzettingsbeleid van illegalen, dat de staatssecretaris en een Kamermeerderheid voorstaan.
Wat betekent dat voor de situatie in een vreemdelingengevangenis zoals de Willem II.
Zijn de uitbraakpogingen van afgelopen weekeinde een incident.
Of liepen de spanningen de afgelopen maanden al eerder hoog op.
Tekst 2
Frank de Beer, afdelingshoofd in de Willem II, gaf verslaggever Stefan Heijdendael afgelopen december een rondleiding door deze voormalige kazerne, die sinds 1995 dienst doet als vreemdelingengevangenis. Een minder strak regime, dat is volgens De Beer het huidige beleid. Maar dat weerhoudt gedetineerden er niet van om te proberen eronder uit te komen. Zoals de zes ontsnapten van afgelopen weekeinde. Op Omroep Brabant gaf woordvoerder Luiten van de Tilburgse politie zondag een toelichting op de uitbraakpoging.
Tekst 3
Afdelingshoofd Frank de Beer tijdens de rondleiding door de Willem II-gevangenis.
Juist die behandeling als criminelen zit veel van de gedetineerde vreemdelingen erg dwars, vertelt Connie van den Broek van de ‘De Vuurdoop’, die de illegalen in de Willem II regelmatig bezoekt.
Tekst 4
Eind vorig jaar ontvingen we een anonieme brief met de beschuldiging dat er zich in de Willem II misstanden zouden voordoen. Dat was voor ons toen aanleiding om met verschillende mensen over deze vreemdelingengevangenis te praten. Met bestuurder Ad van der Maden van de vakbond AbvaKabo bijvoorbeeld, die regelmatig contact heeft met de AbvaKabo-leden onder het personeel van de Willem II.
Tekst 5
Met zijn achten op één cel. Een unieke situatie, beaamde afdelingshoofd Frank de Beer van de Willem II-gevangenis afgelopen december. Ook uniek in die zin dat het omstandigheden zijn, die men voor de rest van het Nederlandse gevangeniswezen onaanvaardbaar acht.
De problemen die zich voordoen bij deze manier van opsluiten, gaan dan ook verder dan zweetvoeten en gesnurk. Dat vertelde een voormalige bewoner van de Willem Twee afgelopen december tegen ons. De man verbleef zeven maanden in zo’n groepscel en was kort daarvoor vrijgelaten. Hoog oplopende spanningen en vechtpartijen kwamen regelmatig voor, zo zei hij.
Vertaling:
“We zitten met z’n achten in één ruimte. Dat is heel erg moeilijk, omdat we allemaal een andere nationaliteit hebben. Meestal begrijpen we elkaar niet. Soms ontstaan er vechtpartijen. Om verschillende redenen. Bijvoorbeeld als we televisie aan het kijken zijn. Sommige mensen verstaan geen Engels en dan willen ze hun eigen programma’s zien.
En als er dan een gevecht uitbreekt, dan zit je opgesloten. Dat is vaak heel erg moeilijk.”
Stefan: “Zijn dat ernstige gevechten?’”
“Ja, meestal zijn het ernstige gevechten. Mensen raken gewond, soms wordt er met messen gezwaaid, of pakken ze een stoel. Als het overdag gebeurt, komen de bewakers om ons op te sluiten in de isoleercel. Maar als ze geen dienst hebben, ’s nachts, dan moeten we tot de volgende ochtend wachten totdat er iemand komt.
Die gevechten ontstaan niet, omdat we op zoek zijn naar problemen. Maar het komt door de situatie waarin we zitten. De meesten van ons zitten al lang opgesloten. Soms wordt de druk te hoog, en dan kun je je misdragen. De kleinste dingen kunnen voor een provocatie zorgen, dan voel je de woede omhoog komen. Het is gewoon heel erg moeilijk.”
Stefan: “Wat voor soort verwondingen lopen mensen op door de gevechten?”
“Kneuzingen, het gaat er ruw aan toe, ze gooien met stoelen naar mekaar, ze vernielen spullen. Het is heel normaal dat er gewonden vallen…..
Je bent alleen, je zit de hele dag na te denken. Je weet niet wanneer je weer vrij komt. Er is geen duidelijkheid over je zaak, je gaat er vanbinnen aan kapot.”
Tekst 7
Directeur Piek van de Willem II afgelopen december. Volgens hem viel het wel mee met het aantal incidenten.
Anton van Kalmthout is hoofddocent strafrecht aan de Katholieke Universiteit Brabant. Hij is voorzitter van de onafhankelijke commissie van toezicht van de Willem Twee. Alle huizen van bewaring in Nederland hebben zo’n commissie van toezicht, die moet toezien op de juiste behandeling van de gedetineerden. Van Kalmthout vertelde in december dat dit soort vechtpartijen in de Willem II zich toch vaker voordoen dan slechts énkele keren.
Tekst 8
Directeur Piek stuurde Argos afgelopen december een boze brief in reactie op onze uitzending over de Willem II-gevangenis. Hij was ontevreden over het beeld dat in die uitzending over zijn instelling zou zijn opgeroepen. “Namelijk het beeld”, zo schrijft Piek, “van een gevangenis waar ten onrechte, want immers niet criminele, onschuldige vreemdelingen lange tijd onder een streng regime en in grote stress en ontredderd worden vastgehouden, en waar geweldsincidenten, met lichamelijk letsel tot gevolg, aan de orde van de dag zijn; welke incidenten dan vervolgens tot te zware interne straffen leiden. Dit beeld doet in het geheel geen recht aan de wettelijke, zo u wilt democratische, legitimiteit van het Justitieel Complex Koning Willem II.” Aldus directeur Piek in december 1999.
Inmiddels zijn er bijna vijf maanden verstreken. En in die vijf maanden is er meer gebeurd dan enkel de uitbraakpoging van afgelopen weekeinde. Dat vertelt Connie van den Broek, medewerker van stichting ‘De Vuurdoop’ in Tilburg, die regelmatig gedetineerden in de Willem II-gevangenis bezoekt.
Tekst 9
De incidenten van de afgelopen maanden, die Connie van de Broek noemt, worden deze week bevestigd door universitair hoofddocent Van Kalmthout, voorzitter van de commissie van toezicht in de Willem II. En het zal niet bij deze incidenten blijven, zegt hij
Tekst 10
Op de acties van de gedetineerde vreemdelingen, zoals de honger- en werkstakingen, volgen meestal sancties, vertelt Connie van de Broek van ‘De Vuurdoop’.
Tekst 11 = BREAKTEKST
U luistert naar radio 1, de VPRO, het programma Argos.
Vandaag over het beleid, dat staatssecretaris Cohen van Justitie en een Kamermeerderheid voorstaan, om illegalen actiever op te sporen en uit te zetten.
Wat betekent dat voor de situatie in een vreemdelingengevangenis zoals de Willem II in Tilburg, waar illegale vreemdelingen in afwachting van hun uitzetting worden opgesloten.
Tijdens een rondleiding door afdelingshoofd De Beer van de Willem II stuit verslaggever Stefan Heijdendael in het gevangeniscomplex op een aantal gedetineerde vreemdelingen. Eén van hen barst plotseling los.
Tekst 12
De meeste vreemdelingen in de Willem II zijn geen criminelen. Toch geldt in het Tilburgse huis van bewaring een regime zoals in een gevangenis voor criminelen. En ook gelden de daarbij behorende strafmaatregelen. Bijvoorbeeld opsluiting in een strafcel, zoals u eerder al hoorde. En dat is voor opgesloten illegalen veel te zwaar, vindt universitair hoofddocent Van Kalmthout, voorzitter van de commissie van toezicht van de Willem II.
Tekst 13
Het gevangenisregime is afgestemd op die zwaarste – maar heel kleine – categorie. Directeur Piek van de Willem II zegt in zijn brief aan Argos van december het niet eens te zijn met die opvatting van Van Kalmthout. Ook wijst Piek erop dat beleidswijzigingen aangaande de bejegening met Van Kalmthout zijn voorbesproken.
Connie van de Broek van ‘De Vuurdoop’ heeft gemerkt dat er inderdaad het een en ander is veranderd.
Tekst 14
Connie van de Broek van de stichting ‘De Vuurdoop’:
Tekst 15
“Een soort gijzeling”. Zo noemt Connie van de Broek de vreemdelingenbewaring.
Directeur Piek van de Willem II-gevangenis noemde het afgelopen december een samenspel tussen drie partijen, de Immigratie- en Naturalisatiedienst, de vreemdelingenpolitie en de Willem II.. Alleen, aldus Piek, moeten wij wel de lasten dragen van die andere partijen.
Tekst 16
Niemand heeft er een oplossing voor, ook in de Tweede Kamer niet, zei directeur Piek van de Willem II in december.
Het hardere illegalenbeleid waarover de Tweede Kamer deze week met staatssecretaris Cohen debatteerde, is volgens universitair hoofddocent Van Kalmthout, voorzitter van de commissie van toezicht van de Willem II, zéker geen oplossing.