Argos
Nederlandse gevangenen in Marokko
Nederland en Marokko ondertekenden eind november een verdrag dat het mogelijk moet maken dat Nederlanders die in Marokko gevangen zitten hun straf in Nederland uitzitten. De voorafgaande jaren is bij herhaling door Nederlandse gedetineerden en politici aangedrongen op de totstandkoming van zo'n verdrag. Daarbij kregen de ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie meerdere malen het verwijt laks en onwillig te zijn. Op 10 mei overleed de Nederlandse gedetineerde Peter Hollander in een gevangeniscel bij Rabat. Hij had direct na het tot stand komen van het verdrag een verzoek ingediend tot overplaatsing naar Nederland. Maar niemand weet wat er met die aanvraag is gebeurd. Het ministerie van Justitie zegt tot nu toe slechts zes aanvragen uit Marokko te hebben ontvangen. Dat ligt aan Marokko, zegt Nederland. Marokko ontkent dat. Intussen is nog geen enkele gedetineerde terug in Nederland.
-----
Argos over de uitwerking van het verdrag dat het mogelijk maakt dat Nederlanders die in Marokko gedetineerd zijn hun straf in Nederland mogen uitzitten. Dit naar aanleiding van de dood van Peter Hollander, een Nederlander die een verzoek tot overplaatsing naar Nederland had ingediend, maar in Marokkaanse gevangenschap stierf.
Vraaggesprekken met:
- Joke Bedijn, de vriendin van Peter Hollander;
- Joop Spoor, een gevangenispredikant die Nederlandse gedetineerden in buitenlandse gevangenen bezoekt;
- Leni van der Meulen, woordvoerster van de Vereniging Relaties van Gedetineerden en Ex-gedetineerden;
- Sjaan Berben, de zus van de in Marokko gedetineerde Nederlander Jan Berben (telefonisch);
- Wouter Hazelhoff Roelfzema, de Nederlandse consul-generaal in het Marokkaanse Casablanca (telefonisch);
- de Marokkaanse consul Defouad in Den Haag (in het Frans, met vertaling);
- Kamerlid Boris Dittrich van D66;
- Kamerlid Vos van GroenLinks (telefonisch).
Onderwerpen van gesprek zijn: de slechte medische zorg die Hollander tijdens zijn gevangenschap in Marokko kreeg en die uiteindelijk heeft geleid tot zijn dood; Hollanders verzoek tot overplaatsing naar Nederland, dat niet werd behandeld; de moeizame totstandkoming van het verdrag met Marokko en de weerstand van de Nederlandse overheid tegen het verdrag; de teleurstelling onder de Nederlandse gedetineerden over de uitwerking van het verdrag, omdat vooralsnog geen enkele gedetineerde naar Nederland is overgeplaatst; de nalatigheid van de Nederlandse diplomatieke dienst inzake de belangenbehartiging van Nederlanders in buitenlandse gevangenissen; de oorzaak van de trage afwikkeling van de verplaatsingsverzoeken, die mogelijk gelegen is in de weerstand van de betrokken Nederlandse ministeries tegen het verdrag; de Kamervragen die over de trage afhandeling van de overplaatsingsverzoeken zijn gesteld en de onbevredigende antwoorden die hierop zijn gegeven.
Geïllustreerd met een Tv-fragment van het NOS 'Journaal' en een nagespeelde reactie van de woordvoerster van het ministerie van Buitenlandse Zaken op de nalatige rol van de Nederlandse ambassade in Marokko in de zaak rond Peter Hollander.
--------
Inleidende teksten, misschien niet volledig:
Tekst 1
De stem van Joke Bedijn trilt als ze de foto’s laat zien. Foto’s van de begrafenis van haar vriend Peter Hollander. De begrafenis waar zij niet bij was.
De Nederlandse gedetineerde Peter Hollander overleed op 10 mei in een gevangenis in de buurt van de Marokkaanse stad Rabat. Bijna een half jaar eerder ondertekenden Nederland en Marokko een verdrag dat het mogelijk maakt dat Nederlanders die in Marokko gedetineerd zijn, hun straf in Nederland uitzitten. Maar voor Peter Hollander kwam het verdrag toch te laat. Weliswaar had hij direct na het tot stand komen van het verdrag een verzoek ingediend tot overplaatsing naar Nederland. Maar niemand weet wat er met die aanvraag is gebeurd.
Op dit moment, bijna twee maanden na de dood van Hollander, is er nog steeds geen enkele Nederlandse gevangene uit Marokko terug in Nederland. Waarom? Waar liggen de obstakels? Is er sprake van trage bureaucratische molens? Of van politieke onwil?
Argos over een verdrag, waar lang naar is uitgezien, maar dat nog niets heeft opgeleverd.
Tekst 2
Joke Bedijn. Haar vriend Peter Hollander zat sinds eind 1996 gevangen in Marokko voor drugssmokkel. In november vorig jaar leek er eindelijk een ommekeer in zijn situatie te komen.
Tekst 3
Het NOS-Journaal van 30 november vorig jaar. Met enige tamtam werd toen de ondertekening van het verdrag tussen Nederland en Marokko bekend gemaakt. En bij die gelegenheid werd de indruk gewekt dat Nederland daartoe het initiatief had genomen. Maar er waren jaren aan vooraf gegaan waarin Nederlandse gedetineerden en Kamerleden bij herhaling hadden moeten aandringen op zo'n verdrag. De Nederlandse ministeries van Buitenlandse Zaken en Justitie kregen daarbij meerdere malen het verwijt laks en onwillig te zijn.
Dominee Joop Spoor werkt voor de stichting Epafras. Hij bezoekt al jarenlang overal ter wereld Nederlandse gedetineerden in buitenlandse gevangenissen. Met zijn werk verwierf hij landelijke bekendheid. In Marokko is Spoor zeven keer geweest. Hij was betrokken bij de totstandkoming van het verdrag tussen Nederland en Marokko.
Tekst 4
Onder Sorgdrager, minister van Justitie in het eerste paarse kabinet, kwam er niets van zo’n verdrag terecht. Haar opvolger Korthals ging er uiteindelijk mee akkoord. Ook híj was tegen, maar ging onder druk van de Tweede Kamer overstag. En daarmee leek de toekomst er heel wat rooskleuriger uit te zien voor Nederlanders in Marokkaanse cellen.
Op dit moment zijn dat er 64; de meesten zitten vast wegens drugssmokkel. Onbekend is hoevelen van hen naar Nederland kunnen. De gedetineerden moeten namelijk wel aan een aantal voorwaarden voldoen. Ze moeten een onherroepelijke straf hebben. Die moet langer duren dan één jaar. En ze moeten hun geldboetes in Marokko hebben betaald.
Het verdrag is vanaf begin dit jaar van kracht is. Maar de aanvankelijke vreugde veranderde in diepe teleurstelling, vertelt Lenie van der Meulen van de Stichting Belangengroep Relaties van Gedetineerden. Zij is vaak in Marokkaanse gevangenissen geweest en heeft veel contact met familie en vrienden van de gedetineerden.
Tekst 5
De Nederlandse gedetineerden in Marokko zijn zwaar teleurgesteld, omdat er nu – zeven maanden nadat het verdrag tot stand kwam - nog steeds niemand van hen terug is naar Nederland. Toch zijn er de nodige aanvragen ingediend. Door mensen, die aan alle voorwaarden voldeden.
Een van de eersten was Peter Hollander, vertelt zijn vriendin Joke Bedijn.
Tekst 6
Met de “ze”, over wie Joke Bedijn het heeft, bedoelt zij het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Dat heeft voor de familie van Nederlandse gedetineerden in Marokko een speciale informatielijn geopend. Maar Joke Bedijn werd daar dus niet veel wijzer van.
Wij belden deze week met het Nederlandse ministerie van Justitie. Daar zei men ons het geval van Hollander niet te kennen. Misschien is zijn zaak in Marokko in een la blijven liggen, zo voegde de woordvoerder er subtiel aan toe.
Dominee Joop Spoor heeft tijdens zijn bezoeken aan Marokko Peter Hollander één keer ontmoet. Die vertelde hem van zijn hartklachten. Volgens Spoor zitten er onder de Nederlandse gedetineerden nog meer mensen die dringend medische hulp nodig hebben.
Tekst 7
Jan Berben zit al zes jaar in de gevangenis in Casablanca. Hij heeft nog vier jaar voor de boeg. Zijn boetes zijn betaald, dus hij zou moeten voldoen aan de voorwaarden om zijn straf in Nederland uit te zitten. Zijn aanvraag is al direct in januari ingediend. Maar zijn zus Sjaan Berben weet nog steeds niet hoe het daarmee staat.
Tekst 8
Iedereen spreekt elkaar tegen en schuift elkaar de zwarte piet toe. Dat is de ervaring van Sjaan Berben. Diezelfde ervaring doen wij op, als we proberen erachter te komen waarom er in de praktijk nog steeds geen enkele gevangene heeft kunnen profiteren van het verdrag tussen Nederland en Marokko.
We bellen eerst met de Nederlandse ambassade in Marokko, maar die is niet bereikbaar. Meer succes hebben we bij Wouter Hazelhof Roelfzema, de Nederlandse consul-generaal in Casablanca. Hij bezoekt de Nederlandse gedetineerden naar eigen zeggen regelmatig. Via hem zijn in de regio Casablanca en Zuid-Marokko vier aanvragen ingediend om naar Nederland terug te kunnen keren. Die aanvragen gaan vervolgens naar het Marokkaanse ministerie van Justitie in Rabat, vertelt Hazelhof Roelfzema.
Tekst 9
Dus volgens consul Hazelhof Roelfzema zit de vertraging eerder in Nederland, waar de aanvraag van de gedetineerde aan het eind nog een keer getoetst moet worden door het Gerechtshof in Arnhem. En níet bij de Marokkaanse autoriteiten. Maar aan het eind van het gesprek gooit Hazelhof het ineens toch weer op het ministerie van Justitie in Marokko.
Tekst 10
Van Marokkaanse kant wijst men de suggestie dat Marokko de vertragingen veroorzaakt, resoluut van de hand. De problemen komen van Nederlandse kant, zegt de heer Defouad, de consul van Marokko in Den Haag.
Tekst 11
De Nederlandse gevangenen kunnen wat ons betreft morgen naar Nederland, verzekert de Marokkaanse consul in Den Haag. Van Marokkaanse kant bestaat er geen enkele blokkade. Die komt van Nederlandse kant.
We bellen met het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Dat verwijst ons voor alles door naar het ministerie van Justitie. “Wij functioneren slechts als postadres voor justitie”, zegt woordvoerder Thijmen van Buitenlandse Zaken. “Toevallig hebben we gisteren vier nieuwe aanvragen doorgestuurd.” En wat de kritiek betreft op de Nederlandse ambassade in Marokko in het geval Peter Hollander, zegt zij: “Wij hebben alle reden aan te nemen dat ons personeel het werk daar goed doet.” Verder geen commentaar.
We bellen met het Nederlandse ministerie van Justitie en vragen daar naar het geval van Jan Berben. Maar zijn naam is daar niet bekend. Hij zit in ieder geval niet bij de zes aanvragen die tot nu toe bij het ministerie in Den Haag zijn binnengekomen.
En de vier nieuwe aanvragen, zoals Buitenlandse Zaken beweert? Daar weet men bij Justitie niets van. Uiteindelijk blijkt het slechts te gaan om aanvullende informatie bij oude gevallen. Er zijn helemaal geen nieuwe gevallen.
Tekst 12
We komen er niet uit. Niet wat de rol van de betrokken Nederlandse ministeries betreft. En ook blijven Nederland en Marokko elkaar de zwarte piet toeschuiven. Feit is wel dat op dit moment, zeven maanden na het afsluiten van het verdrag, er nog steeds geen enkele Nederlandse gedetineerde vanuit Marokko in Nederland terug is.
D66-Tweede Kamerlid Boris Dittrich is daar zeer ontstemd over. Dittrich was in de Kamer erg actief om de totstandkoming van het verdrag af te dwingen.
Tekst 13
Dominee Joop Spoor is het helemaal met de kritiek van D66-Kamerlid Dittrich eens:
Tekst 14
Tweede Kamerlid Marijke Vos van Groen Links stelde eind mei Kamervragen over deze kwestie. Die werden deze week beantwoord. Maar Vos is over die antwoorden niet erg tevreden.
--------
Aansluitend:
Betuwelijn
U hoorde enkele historische fragmenten uit het inmiddels beruchte besluitvormingsproces rond de Betuwelijn. Een meerderheid van de Tweede Kamer besliste eergisteren dat deze goederenspoorlijn van Rotterdam naar Duitsland gewoon moet doorgaan. Ondanks het ongekend scherpe rapport dat de Algemene Rekenkamer vorige week publiceerde over het besluitvormingsproces ten aanzien van de Betuwelijn. De gegevens waarop het beleid was gebaseerd, deugden niet, aldus de Rekenkamer. Dat mag allemaal waar zijn, zo reageerden de drie grote partijen in de Tweede Kamer, de aanleg van de spoorlijn gaat door. Zelfs een tijdelijke onderbreking om nog eens rustig de nieuwe stand van zaken op te maken, vindt een Kamermeerderheid overbodig. Daaronder regeringspartij PvdA. Jaap Jelle Feenstra is woordvoerder Betuwelijn van de Partij van de Arbeid-fractie in de Tweede kamer.
Gerard Legebeke spreekt met hem.