Het onderzoek: noorderlicht

Democratie en economie Voor zijn uitmuntend onderzoek op het gebied van de economische en sociale geschiedenis kreeg Jan Luiten van Zanden de Spinozapremie 2003 toegekend. Van Zanden bestudeert de geschiedenis van de 16e tot de 20e eeuw. Hij ontdekte dat de geboorte van de Nederlandse democratie van groot belang is geweest voor de ontwikkeling van een moderne economie. Maar hij gaat verder: Volgens van Zanden kan zonder democratie eigenlijk geen succesvolle economie bestaan. Dat verklaart ook deels de welvaartverschillen in de wereld. ----- WETENSCHAPSNIEUWS Sprinkhanen-allergie Een sprinkhanenplaag heeft geleid tot een massale allergische reactie in Soedan. Tenminste 11 mensen zijn om het leven gekomen. Duizenden anderen liggen in ziekenhuizen met verschijnselen van wat de Soedanezen ‘long-eczeem’noemen. De epidemie is het gevolg van een sprinkhanenplaag die dit jaar buitenproportioneel groot was. Volgens een Soedanese landbouw-deskundige wordt de allergische reactie veroorzaakt door de lokstoffen van de sprinkhanen, die zij in het paarseizoen rondsproeien. Vooral mensen met astma zouden overgevoelig zijn voor deze stoffen. Verder veroorzaken de sprinkhanen stofwolken en kunnen er chemische stoffen vrijkomen als gewassen aangevreten worden. Ook dat zal niet best zijn voor de luchtwegen. ***** Over mannen en assistentes Onderzoekers aan de Universiteit van Chicago lieten een groep mannelijke studenten van tussen de de 18 en 36 jaar langskomen voor een speekseltest. De nietsvermoedende heren raakten in gesprek met een charmante onderzoeks-assistente, die speciaal voor dit doel rondliep. Na de ontmoeting werd opnieuw speeksel afgenomen en bleek het testosteron-niveau van de mannen met dertig procent te zijn toegenomen. De mannen met de hoogste scores hadden de neiging om meer over zichzelf op te scheppen, aldus de felbegeerde assistente. Waarschijnlijk zijn de hormonale oprispingen een vast onderdeel van het flirt-gedrag en zorgen zij ervoor dat mannen zich stoerder en zelfverzekerder gedragen. Maar er is een alternatieve verklaring: Volgens de onderzoekers kan de testosteron-stijging ook komen omdat de studenten in de stress schoten van de assistente. De studie is gepubliceerd in het tijdschrift Evolution and Human Behavior. ***** Eenzame Varkens Afgelopen vrijdag kon u het al horen in onze reportage: varkens houden van knuffelen! En nu weten we waarom: ze kunnen niet tegen alleen zijn. De Nederlandse onderzoekster Ariëlla Karman bekeek hoe varkens reageren als ze alleen in een hok worden geplaatst. Allereerst bepaalde de promovenda hoe stressgevoelig de verschillende varkens zijn met de zogenaamde ‘ruglig-test’. De biggen worden daarbij op hun rug gelegd, waarna gekeken wordt of ze rustig blijven liggen of uit alle macht overeind proberen te komen. Daarna plaatste Karman de varkens in aparte hokken en bekeek zij hoeveel stress-hormonen de dieren aanmaakten. Uit het onderzoek bleek dat alle biggen last hadden van de eenzame opsluiting, of ze nu stress-gevoelig waren of niet. Ze maakten namelijk alle twee stress-hormonen aan. Karman concludeert daaruit dat individuele huisvesting voor varkens dieronvriendelijk is. Zij promoveerde vorige week op haar onderzoek aan de Wageningen Universiteit. ***** Opereren in de ruimte Voor het eerst is met succes een rat geopereerd die in gewichtloze toestand verkeerde. Een Frans chirurgisch team sneed een adertje van een halve milimeter open, en naaide dat vervolgens weer dicht. Dit gebeurde tijdens een vlucht met een Airbus vliegtuig, dat speciaal was uitgerust om tijdelijke gewichtloosheid te genereren. Het adertje is zó klein dat het onder normale omstandigheden al moeilijk te manipuleren is. Volgens de chirurgen is de operatie de eerste stap naar medische ingrepen bij astronauten. Een robot aan boord van bijvoorbeeld een ruimtestation zou de operatie kunnen uitvoeren, terwijl hij vanaf de aarde door een chirurg wordt bediend. ***** Overige berichten over wolfspinnen met nagellak vindt u bij 'Nieuws' ----- Syrisch Orthodoxen in Enschede Spreiding van allochtonen hoeft geen oplossing te zijn voor integratiekwalen. De snelle integratie van de Syrisch-Orthodoxe gemeenschap in Enschede laat zien dat bij deze groep eerder het omgekeerde waar is. In Enschede wonen de Syrisch-Orthodoxen, de 'suryoye', dicht bij elkaar in de buurt. Ze nemen deel aan eigen organisaties en ze houden vast aan eigen tradities. Toch is het een maatschappelijk geëmancipeerde groep. Antropoloog Jan Schukkink onderzocht de gemeenschap en concludeert dat de hechte groepsbanden een belangrijke rol hebben gespeeld bij de succesvolle integratie van de Syrisch-Orthodoxen. Geldt dit ook voor andere allochtone groepen? Op 30 september 2003 besteedden wij al kort aandacht aan het onderzoek van Schukkink. Nu de promotiedatum dichterbij komt is het tijd voor een nadere toelichting van de studie. Jan Schukking promoveert op 18 november aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zijn proefschrift heet : "De Suryoye: Een verborgen gemeenschap”. ----- BUITEN DE WETENSCHAP: Rechters-jargon Rechters gebruiken vaak een taal die zelfs voor rechtbankverslaggevers onbegrijpelijk is. Ligt dat aan de rechters of aan de gebrekkige scholing van die journalisten? De Raad voor de Rechtspraak liet een onderzoek doen door het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving waarin beide - het taalgebruik der magistraten en de juridische kennis van verslaggevers - gehekeld worden. Een gesprek hierover met Bert van Delden, ex-president van de rechtbank in Den Haag en voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak.