* Cambodja

25-07-06 | Annuska Derks en Judith Zweers

Annuska Derks’ oorspronkelijke werkterrein was Latijns-Amerika. Tot ze een baan van de Verenigde Naties kreeg aangeboden in Cambodja. Op tal van terreinen deed ze onderzoek: democratie, civil society, kleine bedrijfjes, vrouwen en dan met name vrouwenhandel. Voor haar promotieonderzoek bestudeerde ze de migratie van vrouwen en meisjes van platteland naar stad, een typerend verschijnsel in de Cambodjaanse samenleving. Derks onderzocht de motieven die de vrouwen dreven om te migreren. Wat betekent het voor een plattelandsmeisje om in Phnom Penh aan de slag te gaan als fabrieksarbeidster, seksarbeidster of straathandelaar? De samenleving kent er voor vrouwen veel beperkende sociale structuren, maar geeft slimme vrouwen ook mogelijkheden. Uiteindelijk trekken de meeste vrouwen van lieverlede weer terug naar hun dorp. Hoe gaat de dorpsgemeenschap om met de verstedelijkte vrouwen? Worden ze zonder meer weer opgenomen in de dorpsgemeenschap? Vooral voor voormalig prostituees blijkt dat een heikel punt. Enerzijds onderhielden ze met hun inkomsten de familie, aan de andere kant wekt de herkomst van het inkomen veel afkeuring. Judith Zweers werkte net als Derks een paar jaar aan het Cambodjaanse onderzoeksinstituut CAS (Center for Advanced Study). Het CAS bestudeert uiteenlopende maatschappelijke veranderingsprocessen. Zweers vertelt hoe het CAS sinds de oprichting jarenlang onder leiding van buitenlandse onderzoekers stond maar sinds kort gerund wordt door wetenschappers uit het land zelf. Zweers woonde enkele jaren in het Noord-Oosten van Cambodja. Hier wonen kleine etnische minderheden van wie de cultuur onder druk staat van de dominante Khmer, die 90 procent van de bevolking uitmaakt. Het CAS bestudeert ook de hierdoor veranderende plattelandsculturen. Zweers legde zich er toe op het trainen en onderwijzen van onderzoekers. In ‘Wetenschap op reis’ gaat het deze week over bovenstaande ervaringen van Derks en Zweers in de dynamische Cambodjaanse samenleving. Na de jarenlange burgeroorlog en de elkaar opvolgende socialistische regimes verandert die in een snel tempo. Ook het oorlogstribunaal komt ter sprake. Derks kwam in een van de dorpen een dader van gruwelijkheden onder het regime van Pol Pot tegen. Aan de hand van een fragment uit de documentaire ‘Deacon of death’ van regisseur Jan van den Berg vertelt Derks over moordenaars die een repectabele positie in de maatschappij terug proberen te bevechten.