Noorderlicht radio
Robonobot Wat heeft een bonobo gemeen met een oud model robot? Ze hebben beiden dezelfde houterige manier om zich voort te bewegen. Als dwergchimpansees rechtop lopen, moeten ze bij elke stap het volle gewicht van hun benen optillen, recht tegen de zwaartekracht in. Dat kost zoveel energie dat een chimpansee liever niet op twee benen loopt. Vroege robot’s liepen precies even onhandig. Net als bij de bonobo ging na elke stap de geïnvesteerde energie verloren. De wandelende mens bewijst dat het ook anders kan. Mensen laten zich bij elke stap voorovervallen en gebruiken de valenergie dan om een volgende stap te zetten. Het is een soort slim struikelen, waarbij de energie maximaal benut wordt. Net als bij een slinger houdt de beweging zichzelf in stand. De mens loopt dus vele malen efficiënter dan de oude robot en de chimpansee. Noorderlicht Radio bracht twee onderzoekers bij elkaar die beiden het bewegingsapparaat bestuderen. Kristiaan D'Août van de Universiteit Antwerpen doet in het Belgische dierenpark Planckendael onderzoek naar het voortbewegen van de Bonobo. Hij probeert de vraag te beantwoorden waarom die beesten, vroeg in de evolutie, niet op twee benen zijn gaan lopen en de mens wel. Martijn Wisse is onderzoeker aan de Technische Universiteit Delft en hij werkt aan robotten die net zo als de mens lopen. Wat zijn de raakvlakken tussen beide projecten, en wat hebben de onderzoekers elkaar te vertelen? ----- NIEUWSBERICHTEN Vrouwenhormoon maakt mannen agressief Zonder het vrouwelijke geslachtshormoon progesteron blijken mannen-muizen veel minder agressief te zijn tegen hun kinderen en ook veel zorgzamer. Normaal willen ze hun eigen jongen nog wel eens doodbijten. En ze bemoeien zich al helemáál niet met de opvoeding. Als ze het vrouwelijke hormoon niet aanmaken, worden de muizen betere vaders. Vreemd genoeg blijven ze wel even agressief tegen andere soortgenoten. Zowel vrouwen als mannen maken in hun lichaam ‘progesteron’ aan, maar vrouwen in verhouding veel meer dan mannen. Vroeger werd altijd gedacht dat het typisch mannelijke hormoon testosteron het enige hormoon is dat voor agressie zorgt. Dat blijkt dus niet zo te zijn. Bij mensen daalt het progesteron-gehalte tijdens de zwangerschap. Het is nu de vraag of bij nieuwe vaders iets soortgelijks gebeurt. Een lager progesteron-niveau zou de band tussen vader en kind kunnen verbeteren. ****** Gen zorgt voor pijnbeleving Kleinzerige mensen hebben voortaan een excuus voor hun lage pijngrens: het ligt aan hun genen. Amerikaanse onderzoekers publiceerden onlangs in het wetenschappelijke blad Science een artikel over hun onderzoek naar pijn. Hierin rapporteren zij over een gen dat maakt of je wel of niet tegen een stootje kunt. Het eiwit dat gemaakt wordt door dit gen bestaat in twee vormen – een passieve en een actieve vorm. Mensen met een passieve vorm van dit eiwit zijn veel gevoeliger voor pijn dan dragers van het actieve eiwit. De actieve vorm breekt in de hersenen stoffen af die pijn signaleren. Mensen met de passieve vorm zullen deze pijn-signaalstoffen niet snel afbreken en dus meer pijn voelen. Om te zien hoe kleinzerig de proefpersonen waren, kregen zij een zoutoplossing ingespoten in de wangspieren. ----- Klimaat op Hol Het klimaat heeft onaangename verrassingen voor ons in petto, als we in dit tempo doorgaan met het opwarmen van de atmosfeer. Die opwarming zou ertoe kunnen leiden dat methaangas-bellen die ingevoren liggen op de bodem van de zee zullen ontdooien. Dat zal de warmte enorm doen toenemen met dramatische gevolgen voor de zeespiegel. In een geologisch verleden, ongeveer 55 miljoen jaar geleden, is iets dergelijks al eens gebeurd. Maar toen bestonden de ijskappen op Antarctica en Groenland nog niet. Als die zouden wegsmelten, kan de zeespiegel wereldwijd zo’n 50 meter stijgen. Dat betekent dat Nederland vrijwel geheel onder water verdwijnt. Dick Kroon, hoogleraar Aard- en Levenswetenschappen aan de vrije Universiteit in Amsterdam, vaart met een expeditie naar de kust van Namibië om te gaan boren in sedimenten op de oceaanbodem. In deze sedimenten hoopt Dick Kroon de bevestiging te vinden op de vraag in hoeverre het verleden zich kan herhalen. ------ BUITEN DE WETENSCHAP: weg met de studiefinanciering Dat het niet best gesteld is met onze kennis-economie wisten we al. Maar nu lijken we een nieuwe fase in te gaan. Het PvdA wil dat het collegegeld dat studenten betalen en de studiefinanciering die zij krijgen in de toekomst worden afgeschaft. D'66 vindt dat de overheid een groot deel van de studie moet blijven betalen. Mensen worden anders gedwongen om torenhoge leningen op zich te nemen. D'66 is voorstander van een opsplitsing van de studiefinanciering: het gedeelte dat gaat om huur en levensonderhoud moet een uitkering worden binnen de sociale zekerheid, en voor het overige moet je een lening afsluiten die je binnen 10 jaar moet aflossen, precies zoals in het huidige systeem al het geval is. Jacques Tichelaar, PvdA Kamerlid en Boris van der Ham, van D'66 praten in de uitzending over het nieuwe voorstel.