2007: Het stof, de mijten en de prijs
Nee, u slaapt lang zo rustig niet in als u misschien denkt. Mijten, insecten, spinnen, pseudoschorpioenen, kreeftachtigen, bacteriën, algen, schimmels en varens: het krioelt 's nachts allemaal lekker tussen uw lakens. En als u daar gevoelig voor bent, kunt u behoorlijk wat last hebben van die meeslapers. De Nederlandse hoogleraar gezondheidstechniek Annelies van Bronswijk kreeg vannacht de Ig-Nobelprijs voor Biologie, voor haar jarenlange inventarisatie van de minidierentuin die uw bed bevolkt. Net als de andere Ig-winnaars mocht Van Bronswijk vannacht in 60 seconden haar onderzoek toelichten. "Wij slapen nooit alleen," sprak ze het verzamelde publiek in het Sanders theater in Havard voor. Daarbij werd ze, traditiegetrouw, hinderlijk in de rede gevallen door een opdringerig 8-jarig meisje met vlechtjes. "Please stop. I'm bored. Please stop!" Wetenschappers staan nu eenmaal niet bekend om hun stiptheid, waar het het einde van hun lezing of college betreft. Nederland heeft een goede reputatie, wat Ig-Nobelwaardig onderzoek betreft. Vorig jaar won malariaonderzoeker Bart Knols de prijs voor zijn experimenten met een Limburgs stinkkaasje. In 1993 kreeg F. van de Werf, samen met 975 co-auteurs, de Ig Nobelprijs voor de Literatuur voor het publiceren van een medisch artikel dat honderd keer zoveel auteurs als bladzijden had. De Groningse onderzoeker Pek van Andel viel in 2000 in de prijzen met zijn MRI-onderzoek van de geslachtsdaad en natuurkundige Andre Geim kreeg in datzelfde jaar de begerenswaardige trofee voor een experiment waarbij hij een levende kikker liet zweven in een sterk magnetisch veld. De Rotterdamse vogelconservator Kees Moeliker - ook bekend van de dominomus - ontving de prijs in 2003 voor zijn gevalsbeschrijving van homoseksuele necrofilie in de wilde eend. Sinds mei 2006 is Moeliker bovendien hoofd van de Europese dependance van het het Bureau voor Onwaarschijnlijk Onderzoek, en als zodanig nauw betrokken bij de organisatie van de Ig-Nobelprijzen. Dit jaar zorgde hij tijdens de uitreiking van de prizjen voor een simultaanvertaling in het Nederlands. Zeven van de tien Ig-Nobellaureaten hadden de moeite genomen om - op eigen kosten - af te reizen naar Harvard, om de ludieke ceremonie bij te wonen. Daar kregen ze de prijzen uitgereikt uit handen van échte Nobelprijswinnaars als Sheldon Glashow (natuurkunde, 1979) en William Lipscomb (scheikunde, 1976). Ook ouwe rot Roy Glauber (natuurkunde, 2005) was weer present. Sinds jaar en dag veegt de tachtigjarige Glauber de papieren vliegtuigjes van het podium die door het publiek naar voren worden gegooid. In een overvol Sanders Theater werden winnaars en bezoekers getrakteerd op een chaotisch spektakel, dat dit jaar in het teken stond van De Kip. Hoofdspreker Doug Zongker hield De Kiplezing, waarin hij twee minuten aan een stuk het woord 'chicken' reciteerde, vergezeld van technische diagrammen. De wereldpremiere van de luchtige miniopera Chicken versus Egg werd vertolkt door Gail Kilkelly en Maggie McNeal, professionele operazangers en bovendien moeder en dochter. En 'onze' Kees Moeliker hield een nanolezing over 'Kip en Eend'. De Britse radioloog Brian Witcombe en de Amerikaanse degenslikker Dan Meyer kregen de Ig-Nobelprijs voor Geneeskunde voor hun gezamelijke studie naar de medische effecten van het af laten zakken van degens, zwaarden en ander puntig gereedschap in het slokdarmkanaal. Tijdens de ceremonie zagen de twee elkaar overigens voor het eerst. Hun samenwerking had zich tot dan toe louter per telefoon en via e-mail afgespeeld. De Japanner Mayu Yamamoto viel een bijzondere eer te beurt. Niet alleen kreeg hij de Ig-Nobelprijs voor Scheikunde voor het ontwikkelen van een methode om vanille te destilleren uit koeienpoep, zijn vinding leidde ook tot een nieuwe ijssmaak. Toscanini's Ice Cream, naar verluid de beste ijssalon in Cambridge, Massachusetts, creeerde ter gelegenheid van de festiviteiten 'Yum-a-Moto Vanilla Twist'. Vandaag, vrijdag 5 oktober, kan iedereen gratis komen proeven bij Toscanini's. Onder de winnaars waren ook drie Argentijnse onderzoekers die hebben ontdekt dat Viagra het herstel van een jetlag bevorderd, althans: bij hamsters. Een grondige studie naar de problemen die het Engelse woordje 'the' veroorzaakt als je iets op volgorde wilt zetten werd eveneens bekroond. En dan was er nog het bizarre taalkundig onderzoek bij ratten van Juan Manuel Toro en collega's. Zij lieten ratten beurtelings luisteren naar Japanse en Nederlandse teksten die achterstevoren werden uitgesproken. Hun prijswinnende conclusie: de ratten kunnen het verschil niet altijd horen. Onder de afwezigen waren onder meer de winnaars van de Ig-Nobelprijs voor de Vrede: het Amerikaanse Air Force Research Lab kreeg die prijs voor hun pogingen om een homo-bom te maken. Zo'n seks-bom zou een onweerstaanbare seksuele aantrekkingskracht moeten veroorzaken tussen de vijandelijke soldaten. Ceremoniemeester en geestelijke vader van de Ig-Nobelprijzen Marc Abrahms stak winnaars én verliezers nog een laatste hart onder de riem met zijn afsluitende woorden: "If you didn't win an Ig-Nobelprize tonight - and especially if you did - better luck next year." Jacqueline de Vree Alle winnaars op een rijtje: * Geneeskunde: Brian Witcombe uit Glouscester, UK en Dan Meyer uit Antioch, Tennessee, USA, voor hun diepgaande medische verslag 'Bijwerkingen van degenslikken'. * Natuurkunde: Lakshminarayanan Mahadevan van Harvard University, USA en Enrique Cerda Villablanca van Universidad de Santiago de Chile, voor hun studie naar de vraag hoe lakens verkreukelen. * Biologie: Prof. Dr. Johanna E.M.H. van Bronswijk van de Technische Universiteit Eindhoven, Nederland, voor het inventariseren van alle mijten, insecten, spinnen, pseudo-schorpioenen, kreeftachtigen, bacteriën, algen, varens en schimmels met wie wij elke nacht ons bed delen. * Scheikunde: Mayu Yamamoto van het International Medical Center of Japan, voor het ontwikkelen van een methode om vanilline (vanille-smaakstof) te extraheren uit koeienpoep. * Taalkunde: Juan Manuel Toro, Josep B. Trobalon en Núria Sebastián-Gallés van de Universitat de Barcelona, voor het aantonen van het feit dat ratten soms het verschil niet horen tussen een persoon die achterstevoren Japans spreekt en een persoon die achterstevoren Nederlands spreekt. * Literatuur: Glenda Browne, Blaxland, Blue Mountains, Australia, voor haar studie naar het woord 'the' (de) en de vele problemen die dit lidwoord veroorzaakt wanneer iemand probeert iets in alfabetische volgorde te zetten. * Vrede: Het Air Force Wright Laboratory, Dayton, Ohio, USA, voor het initiëren van onderzoek naar en de ontwikkeling van een chemisch wapen - de zogenaamde 'gay bomb' - dat er voor zorgt dat vijandelijke soldaten elkaar seksueel onweerstaanbaar vinden. * Voedingsleer: Brian Wansink van Cornell University, voor het exploreren van de schijnbaar grenzeloze eetlust van mensen door ze te laten eten uit een bodemloze, zichzelf steeds weer vullende soepkom. * Economie: Kuo Cheng Hsieh, uit Taichung, Taiwan, voor het patenteren, in het jaar 2001, van een apparaat dat bankrovers vangt door een net over ze heen te gooien. * Aviatiek: Patricia V. Agostino, Santiago A. Plano en Diego A. Golombek van de Universidad Nacional de Quilmes, Argentina, voor hun ontdekking dat Viagra - bij hamsters - het herstel van een jetlag bevordert. ** Kandidaten voor de Ig Nobelprijs van volgend jaar kunnen worden aangemeld bij Marc Abrahams, e-mail: marca@chem2.harvard.edu, of per post naar: IG NOBEL NOMINATIONS c/o Annals of Improbable Research PO Box 380853 Cambridge MA 02238 USA