Het Spoor
Het gezond verstand kunstbeleid van de overheid
Een documentaire over het gewijzigde kunstbeleid en de te verwachten gevolgen door de verandering in de BKR.
Interviews met o.a.:
Lia Gorter (beeldend kunstenares);
Pieter Ligthart (econoom Boekmanstichting);
Joost Smiers (cultureel politicoloog);
Cas Smithuysen ( secretaris Amsterdamse Kunstraad);
Hein van Haren (dir. Rotterdamse Kunstacademie);
Frans Kolkman (Kunstenbond FNV).
---
Uitgebreide beschrijving:
'00" Stationcall. Tune. Inleiding pres.
na 1'00" Gesprekje met beeldend kunstenares ("Als er niks anders gebeurt, is dit het einde van mijn beroepspraktijk"). Inleiding pres.: "Drie jaar gezond verstand kunstbeleid. Wat heeft de nieuwe zakelijkheid opgeleverd voor de kunst en wat is er misgegaan?".
na 2'42" Pres.: "De beeldend kunstenaars hebben het meeste gemerkt van het veranderde kunstbeleid. Het ministerie van Sociale Zaken wil bezuinigen op de BKR". Licht deze regeling toe en de
veranderingen ("Men moet in een jaar voor 8000 gulden verkopen, voordat men in aanmerking komt").
na 3'45" Gesprek met beeldend kunstenares Lia Gorter, die al 16 jaar in de BKR zit. Denkt dat ze niet meer in aanmerking zal komen voor de BKR omdat de inkomensgrens is opgetrokken.
Pres.: Minister Brinkman van WVC heeft gezegd dat kunstbegroting ontzien wordt. Is er nou wel of niet bezuinigd? Sinds 1979 is een steeds kleiner deel van de begroting naar kunst gegaan. Door overheveling is de begroting van dit jaar gestegen. Helaas laat de begroting van 1986 weer een daling zien. Hierbij is de bezuiniging op de BKR niet meegeteld". Erg veel geld gaat niet rechtstreeks naar
kunstenaars, maar naar instellingen.
na 7'52" Pieter Ligthart (econoom bij Boekmanstichting) probeert een verklaring te geven voor het feit dat er zo weinig geld rechtstreeks naar de scheppende kunst gaat. Zegt dat Koning Willem I veel gedaan heeft voor de scheppende kunst. Met de komst van de ministeries werd het moeilijker om rechtstreeks opdrachten te geven en werd de kunstbegroting een instellingenbegroting. Volgens hem zit er een grote discrepantie in de kunstbegroting tussen scheppende en uitvoerende kunst.
na 11'18" Vervolg gesprek Lia Gorter (op weg naar de gemeente om te informeren naar haar financiële toekomst) en met een andere beeldend kunstenaar die ze tegenkomen. Laatstgenoemde uit veel kritiek op de wijze waarop de gemeente productiebudgetten verdeelt. Vertelt hoeveel moeite hij moet doen om nog in de BKR te kunnen blijven. Zou zich afgeschreven voelen als kunstenaar als hij in de bijstand terecht zou komen.
na 15'37" Pres.: "Het is nu vanzelfsprekend en noodzakelijk dat de overheid de grootste verantwoordelijkheid draagt voor de kunst. In 1870 is de overheid begonnen een klein beetje geld aan kunst te besteden. Pas na de Tweede Wereldoorlog strekt de overheidssteun zich uit over alle takken van kunst".
na 16'06" Ligthart: "Toneel en de hele dramatische kunst werden tot aan de oorlog niet gesubsidieerd. De centrale overheid is in de oorlog onder dwang van de Duitsers begonnen met subsidiëren".
Pres.: "De schoonheid van de kunst in de jaren vijftig is voor overheid de traditionele kunst van vaak al lang overleden kunstenaars. Er is weinig over voor vernieuwing. Na de kunstenaarsacties in de jaren zestig wordt het begrip schoonheid vervangen door maatschappelijke relevantie".
na 17'48" Joost Smiers (cultureel politicoloog) geeft een overzicht van de gebeurtenissen in de jaren zestig. ("er was een ideologiestrijd").
na 19'20" Rep.: "We lopen nu door een modderbad van de Stopera in aanbouw." Geluiden van rondleiding voor de Kunstraad. Pres.: "Het lijkt of er een nieuwe tegenstelling in het kunstbeleid de kop op steekt, tussen de grootschalige en de kleinschalige kunst. De Kunstraad waarschuwt voor het gevaar dat de kleinschalige, scheppende kunst in de verdrukking komt door grootschalige projecten, zoals de Stopera.
na 21'56' Gesprekje met de secretaris van de Amsterdamse Kunstraad, Cas Smithuysen: Het gaat goed met kunst, maar slecht met kunstbeleid.
na 25'09" Vervolg reportage over Lia Gorter, die bij de gemeente aanbelt en informeert naar een productiebudget. Een ambtenaar deelt haar mee dat ze geen budget krijgt.
na 27'00" Pres.: "De Sociale Dienst verzorgt voor een belangrijk deel de financiering van de scheppende kunst. Er komen nu nog meer kunstenaars bij, die uit de BKR zijn gevallen".
na 28'04" Reportage over het NL-centrum in Amsterdam. (organisatie die jonge kunstenaars op weg probeert te helpen). Gesprekjes met medewerkers en kunstenaars over het kunstbeleid.
na 34'09" Pres.: "De onduidelijke positie van de kunstenaar in de maatschappij levert voor de overheid problemen op. Er zijn veel mensen die zich niet of nauwelijks voor kunst
interesseren".
Joost Smiers over de kloof tussen de scheppend kunstenaar en het publiek. Vindt dat de kunstenaar zich minder moet opsluiten in zijn atelier.
na 36'18" Pres.: "De overheid heeft een legitimering gevonden voor haar kunstbeleid. Dat is kwaliteit. Het probleem is wie maakt uit wat kwaliteit is. Volgens de overheid zouden BKR-kunstenaars onvoldoende kwaliteit leveren".
na 36'55' Hein van Haren (dir. Rotterdamse Kunstacademie) over de BKR. "Binnen elke regeling gebeuren dingen, die de regeling niet beoogd heeft". Vindt de beeldvorming van een BKR-kunstenaar
die niet werkt, vervalsend. Zegt dat kunstenaar geen beroep is dat je uit gemakzucht kiest.
na 39'03" Pres.: "Je zou denken dat er niet meer veel mensen naar de Kunstacademie willen".
Hein van Haren zegt dat hij maar 1 op de 4 kan toelaten. Volgens hem neemt de animo voor de Kunstacademie toe.
na 41'46" Vervolg reportage met over Lia Gorter die bezig is om telefonisch werk te verkopen zodat ze misschien toch in aanmerking komt voor de BKR. ("Ik word gedwongen in de positie van bedelaar".
na 43'58" Pres.: "Onlangs kreeg de VPRO een vertrouwelijke notitie over de BKR in handen, geschreven door de afd. beeldende kunst van WVC. Handelt grotendeels over overheveling van BKR-gelden van Soc. Zaken naar WVC. Men wil op het ministerie er nog niets over kwijt. Hier staat openhartig geschreven hoe men bij WVC denkt over BKR-kunstenaars"- Geeft enige citaten uit de nota. "Met deze notitie gingen we naar de Kunstenbond FNV".
na 46'18" Frans Kolkman (Kunstenbond FNV) geeft reactie op de notitie, waarin te lezen valt dat BKR wordt opgeheven. Volgens hem schoof de overheid de oordeelvorming over de kunst af op deskundigen waarna ze nu het oordeel v.d. deskundigen in twijfel trekt.
na 47'45" Pres.: "Dat de BKR zal verdwijnen is vrijwel zeker. Daarvoor in de plaats wil WVC een fonds instellen. De vraag is alleen op welke termijn". Leest fragment uit de notitie voor, waaruit blijkt dat 1986 het laatste BKR-jaar zou zijn.
na 49'30"
Kolkman zegt dat volgens hem deze planning onhaalbaar is.
na 50'50" Pres.: "Opvallend bij dit overheidsbeleid is de overdreven nadruk op kwaliteit en de neiging het oordeel van deskundigen in twijfel te trekken. Het rijksinkoopbeleid zou nogal trendmatig zijn".
Volgens Kolkman kun je je niet onttrekken aan trends. Kolkman vindt wel dat de groep die het aankoopbeleid en de uitreiking van stipendia bepaalt te klein is en te weinig wisselt van samenstelling.
na 53'17" Het lijkt Kolkman wenselijk dat de groep deskundigen zich verantwoordt voor de keuzes die zij maakt.
na 54'56"
Pres sluit af.